47
орта мерзімді бюджет " соңғы аяқталған қаржы жылы үшін заңнамалық орган бекіткен
бюджетке жатады және "ағымдағы орта мерзімді бюджет " ағымдағы қаржы жылына
арналған заңнамалық орган бекіткен бюджетке жатады.
D-16.1 ОРТА МЕРЗІМДІ ШЫҒЫСТАР ЖОБАЛАРЫ
Бюджет кодексіне сәйкес жоспарланған бюджеттік кезең ағымдағы жылдан кейінгі үш
жылды құрайды. Министрліктер (бюджет әкімшілері) жоспарлы кезеңге арналған
бюджеттердің жобаларын дайындауы және оларды ҚР ҚМ ұсынуы тиіс, ол өз кезегінде
оларды талдайды және Үкімет бекіткенге дейін РБК-ға ұсынады. Бюджет әкімшілері
әкімшілік, функционалдық және бағдарламалық сыныпнамалар бойынша шығыстар
сметасын құрауы тиіс. Үкіметке және Парламентке ұсынылған бюджеттік құжаттамада
экономикалық сыныптама жоқ. Бюджетті Парламент бекіткеннен кейін әкімшілер ҚР
ҚМ-не
әкімшілік,
функционалдық,
бағдарламалық
және
экономикалық
сыныпнамаларға сәйкес жылдық қаржылық жоспарларды ұсынуы тиіс. Қаржы жылы
ішінде Парламенттің жылдық бюджетті өзгертуі (нақтылауы)
нормативтік практика
болып табылады, бірақ кейінгі екі жылдағы сандар өзгеріссіз қалады. Бағалау-C.
D-16.2 ШЫҒЫСТАР БОЙЫНША ОРТА МЕРЗІМДІ ШЕКТІ ЛИМИТТЕР
ҚР ҚМ министрліктер бюджеттік өтінімдерді әзірлемес бұрын әрбір министрлік пен
ведомство (бюджет әкімшісі) үшін шығыстардың шекті лимиттерін айқындайды.
Шығыстар лимиттері алдын ала үш жылды қамтиды және әр жылдың мамыр айының
басында әкімшілерге жеткізіледі.
Саяси басшылық бюджетті қалыптастыру процесіне белсенді қатысады. Республикалық
бюджет комиссиясы (РБК) бюджетті қалыптастыру процесіне бастапқы кезеңнен
қатысады. РБК шығыстардың жиынтық шекті лимиттерін, сондай-ақ ҚР Қаржы
министрлігі әкімшілерге ұсынғанға дейін әрбір бюджет әкімшісі үшін лимиттерді
бекітуі тиіс.
Премьер-министр РБК төрағасы болып табылады. РБК-ның басқа мүшелерін негізгі
министрлер (қаржы, ұлттық экономика, әділет, инвестициялар және даму, Ұлттық Банк
төрағасы), сондай-ақ Парламенттің әрбір палатасының
екі тиісті комитеттерінің
төрағалары құрайды. ҚР ҚМ РБК хатшылығы ретінде әрекет етеді.
РБК мыналарды атқарады:
Елдің әлеуметтік-экономикалық даму болжамын қарастырады және алдын ала
бекітуді жүзеге асырады,
Республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері үшін шығыстар
лимиттерін бекітеді,
Жоспарлы кезеңге арналған республикалық бюджет жобасының параметрлерін
қарастырады,
Кірісті қысқартатын немесе республикалық және жергілікті бюджеттердің және
ҚРҰҚ кірістерін қысқартатын және шығыстарын арттыратын жаңа заңнама
бойынша ұсыныстарды талдайды,
Республикалық бюджетке өзгерістер енгізу туралы ұсыныстарды қарайды,
Бюджеттің мониторингі мен бағалау нәтижелерін қарастырады.
РБК отырыстарының кестесін Комиссия бекітеді.
48
Бұл жаңа параметр 2009 жылы алдыңғы PEFA бағалауында пайдаланылатын
өлшемдермен қамтылмаған. Бағалау-A.
D-16.3 СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖОСПАРЛАР МЕН ОРТА МЕРЗІМДІ БЮДЖЕТТЕРДІҢ
КЕЛІСІЛУІ
Нормативтік база мен ағымдағы тәжірибеге сәйкес әрбір
министрлік пен ведомство
өзінің бес жылдық стратегиялық жоспарын үш жылдық аралықпен жаңартуы тиіс.
Стратегиялық жоспарлар ұлттық стратегиялық және бағдарламалық құжаттар мен
үкіметтік ӘЭДБ негізінде дайындалды. Стратегиялық жоспар министрлік қызметінің
стратегиялық
бағыттарын,
міндеттері
мен
көрсеткіштерін
айқындайды.
Министрліктің/ведомствоның стратегиялық жоспарын министр/ведомство басшысы
бекітеді және ҚР ҰЭМ-мен келісілуі тиіс. Ағымдағы шығыстарды да, үш жылға алдын
ала күрделі шығыстарды да қамтитын бюджеттік бағдарламалар стратегиялық
жоспарлар негізінде әзірленуге тиіс. Осылайша, стратегиялық жоспарларға арналған
шығыстар бюджеттік бағдарламалармен келісіледі.
Стратегиялық жоспарлар бюджеттік құжаттаманың бөлігі болып табылады және
Парламентке ұсынар алдында ҚР ҰЭМ мен ҚР ҚМ тарапынан
қайта қаралуы және
келісілуі тиіс. ҚР ҰЭМ стратегиялық жоспарлардың ӘЭДБ-мен және басқа да ұлттық
бағдарламалық құжаттармен келісілуіне талдау жасайды. ҚР ҚМ бюджеттік шектеулер
мен шекті лимиттерді ескере отырып, орта мерзімді бюджеттік шығыстардың және
стратегиялық жоспарларды іске асыруға арналған шығыстар мен қаржы ресурстарының
сәйкестігін тексереді. Әрбір жылдың бюджеті қабылданғаннан кейін, стратегиялық
жоспарлар бюджетке сәйкес бір ай ішінде қайта қаралуға және келесі он күн ішінде
жариялануға тиіс.
Министрліктің стратегиялық жоспарларын іске асыру үшін жыл сайын бір жылға
арналған жедел жоспарды әзірлейді және бекітеді. Жедел жоспар министрліктің
ағымдағы қаржы жылындағы нақты қызмет түрлерін, жауапты орындаушыларды және
өзінің стратегиялық жоспарына сәйкес министрлік қызметінің бекітілген мақсаттарына,
міндеттері мен көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін
осы іс-шараларды іске асыру
мерзімдерін қамтитын құжат болып табылады.
2009 жылғы PEFA бағалауында тиісті параметр салалық стратегияларда және орта
мерзімді бюджеттік болжамдарда қаржы ресурстары арасындағы өзара байланыстың
болмауына байланысты "D" деңгейінде бағаланды. 2008 жылдан бастап бюджеттік
болжамдарға толық сәйкес келетін стратегиялық жоспарларды әзірлеу және бекіту
практикасы бар. Бағалау-A.
D-16.4. ӨТКЕН ЖЫЛДЫҢ БОЛЖАМДАРЫМЕН БЮДЖЕТТЕРДІҢ КЕЛІСІЛУІ
Тұрақты экономикалық жағдай кезінде фискалдық жоспарлау инвестициялар үшін
жайлы жағдайларды қамтамасыз етеді, ал ағымдағы бағдарламалар болжамды түрде
және үш немесе одан да көп жылды қамтитын белгілі бір қаржылық шеңберлер шегінде
ұлғайту немесе төмендету жағына түзетілуі мүмкін. Тұрақсыздау жағдайларда
қаржылық шеңберлерді түзету қажет болуы мүмкін, ал
нақты функцияларға қаржы
бөлу саяси және басқа да факторларды ескере отырып, қайта қаралуы тиіс. 3.8-кестеден
көрініп тұрғандай, 2018 жылға арналған бюджеттің жалпы қаржылық шеңберлері
(шығыстары) денсаулық сақтау және ЖАО-ға трансферттер (2017 жылы елеулі түрде
ұлғайған), сондай-ақ 2018 жылы мемлекеттік борыш пен көлікке қызмет көрсету
жөніндегі шығыстарға көбірек қаржыландыруды ұсына отырып, 2017 және 2018
49
жылдарға арналған бюджетте ұлғайту жағына түзетілді. Керісінше, әлеуметтік қорғау
үлесі номиналды мәнде өзгеріссіз қалды, алайда шығыстардың
жалпы сомасындағы
үлес салмағы төмендеді. Консультациялар барысында 2018 жылға арналған бюджет
жобасымен бірге Парламентке ұсынылған түсіндірме (жарияланбаған) жазба 2018
жылы түрлі функцияларды орындауға берілген қаражат бойынша өткен жылғы
бюджетпен салыстырғанда ағымдағы бюджетте кейбір өзгерістердің белгілі бір
түсіндірмесін қамтитыны хабарланды. Бағалау-C
Достарыңызбен бөлісу: