Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| А КЦ Е Н ТО Л О ГИ Я
(л а т. accentus - екпін және грек, logos - сөз, іпім) - 1 ) Екпіннің табиғаты мен қызметін зерттейтін сала; 2) Екпінге байланысты болатын тілдік құбылыстардың жүйесі. Кең мағынасында А. шеңбе- рінде «тон» да қарастырылады. А.-да екпін фонологиялық және м о р ф о л о ги я л ы қ тү р ғы д а н зерттеледі. Екпіннің фонология- лы к зерттеулерінің мынадай қырлары бар: 1) Екпін түсетін буынды анықтау. Л.Хаймен 444 тілді зерттеп олардың 25 %-де екпіннің басқы буынға, 20 %-де соңғы, 18 %-де ортаңғы, ал 33 %-де еркін түсетіндігін анық- тады; 2) Екпіннің фонологиялық типін (түрін) анықтау; 3) Екпінді ж ә н е е к п ін с із буы ндард ы ң АЛЕК-АЛЛО просодикалық (қар. Просодия) қасиеттерінің үлөс салмағын анықтау; 4) Екпіннің фонетика- лык түрін анықтау, бұл жерде екпін түсетін буынның созыңқы- лығы (квантативті екпін), күші (динамикалық еклін), көтерің- кілігі (әуезді екпін), дауысты не д а уы ссы з аллоф ондарды ң ерекшеліктері (сапалық екпін) қарастырылады. Тонды зерт- теуде негізгі мақсат - тілдегі тондарды, олардың даралаушы белгілері, тон мен буын түрле- рін, сөз шеңберіндегі тондардың үйлесуін анықтау болып табы- лады. А.-да тон мен екпін лингвис- тикалық, психолингвистикалық және аспапты қ тәсілдермен зерттеледі. Морфонологиялық зерттеулердің негізгі міндеті - екпін мен морфема арасындағы байланысты зерттеу. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|