-адам. Психика - обьективті дүниенің
субьективті бейнесі және мінез-құлық, жүріс-тұрыспен іс-әрекеттің
зерттеушісі.
Психикалық құбылыстар – бізді қоршап тұрған сыртқы дүние заттары
мен құбылыстарының мидағы әр түрлі бейнелері (мысалы, мұғалім сабақты
оқушылардың бәріне бірдей айтады, ал оқушылар әр қалай қабылдайды, яғни
әртүрлі түсінеді). Белгілі бір сыртқы әсердің әр түрлі екенін міне осы
мысалдан көруге болады. Сонымен психиканың мазмұны реалды бізге
тәуелсіз және бізден тыс өмір сүретін болып табылады. Бірақ бұл бейнелер
әр адамда, оның өткен тәжірибесіне, мүддесіне, сезіміне, дүниетанымына т.б.
байланысты өзіндік ерекшелігімен пайда болады. Олар (түйсік, елес, ой,
сезім, тіл, қабілет, қызығу, мінез, әдет, т.б.) Психикалық құбылыстарды біз
өз бойымыздан немесе өзгелерден көреміз. Осы мәселені ғылыми жолмен
баяндауды, олардың өзіндік заңдылықтарын айқындауды-сөз болып отырған
психология ғылымы қарастырады.
Психологияның тұңғыш келген жері ежелгі
Греция. «Психология»
термині гректің екі сөзінен тұрады:
псюхе (жан), логос (сөз, ілім); «Жан
туралы ілім» деген ұғымды білдіреді. Психология термині алғашқы да 16 ғ.
пайда болды. Бастапқы да ерекше сезімді психикалық құбылыстар
зерттеулерімен айналысты. Ол құбылыстар әр адамды өзін-өзі бақылау
арқылы көре алады. XVII-XIX ғ. психиканың зерттеу сферасы көбейді. ХХ
ғ. психикалық зерттеулер көптеген ғасырлар бойы жинаған құбылыстар
айнасынан бөлінді және өзінің бастапқы жағын жоғалтты. ХІХ ғ.
психология ғылыми білімінің жеке және әрі эксперименталды аймағы
болып қалыптасты. Психология алдымен өзіне субьективті құбылыстарды,
яғни адам және жануар психикасын зерттеді. Басқа құбылыстар адам мен
52
адамдар арасындағы байланысты реттеп, олардың іс-әрекетін басқарды.
Сонымен қатар психология адамдар арасындағы қарым-қатынасты, мінез-
құлқын, олардың психикалық құбылысқа байланысын және оған
тәуелділігін зерттеді.