Филология ғылымдарының докторы, профессор Қ
префикс +түбір + аффикс = қазақ сөзі
жүктеу/скачать 5,46 Mb. Pdf көрінісі
|
Раңа Ð Ð Ð Ð 72 Ñ Ð°Ò Ð°Ñ Ñ Ð¾Ò£Ò s(2)
| префикс +түбір + аффикс = қазақ сөзі.
Сөзалды қосымшалар- дың бәрі кірме болып келеді. Мысалы, бей – көне кірме қосымша, екеуінің де бір-бірінен мағыналық айырмашылығы жоқ: биуақыт-бейуақыт; беймарал-бимарал т.б. Ал авто-, аван-, агро- префикстері авангардтық, ғылыми-техникалық жаңалықтарды атайды. Бұл префик- стердің қазақ сөздерімен бірігу әлеуеті жоғары. Авто- префиксі көлік және көлікке қатысты атаулар құрамында кездеседі, кейінгі келетін түбірлермен бірге жазылады: автокөлік, ав - тожуу, автотұрақ және т.б. Авторлық қолтаңба, адамның өз бейнесін өзі салуы мағына- сы осы префикспен беріледі: автопортрет, автобиография т.б. Соңғы авто- префиксінің алдыңғы мысалдардағы «өзі жүретін» мағынасын білдіретін префикспен мағыналық бай- ланысы жоқ. Авиа- префиксі кейінгі позициядағы компонентпен бірге жазылады, көбі ауда- рылмайды: авиалайнер, авиарейс т.б. Анти- екі түрлі ұғым тудырады: а) әлденеге қарсыла- су; ә) жоққа шығару. Аталған сөзалды қосымшасымен нигилистік ағым атаулары жасалады, түбір сөздермен бірге жазылады: антипоэзия, антимузыка т.б. Макси-, мини, -мобиль-, архи-, супер-, гипер-, ультра- префикстері кейін келетін сөздермен бірге жазылады, агглютинативтік әлеуеті өте жоғары. Осы префикстер арқылы жасалған лексиканың негізгі қорын терминологиялық, публицистикалық, мемуарлық, қоғамдық-са- яси сөздер құрайды: ýltrakúlgіn, arhıkonservator, sýperavıatsııa, gıperbelsendі, mınımarket, megajoba, mınıjoba, ınfraqurylym, ıntraqurylym т.б. Бірге жазылатын сөздердің алдыңғы сыңары тек префикс түрінде ғана емес, өз алдына жеке мағыналы сөз түрінде де болады: kınotýyndy, kınoqondyrǵy, kópmándi, kópjaqty, fotosýret, radıohabar т.б. Бірақ жоспардағы негізгі нысан сөзалды қосымшалармен келген күрделі сөздер болып табылады. жүктеу/скачать 5,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|