Қазақстан республикасы білім жəне ғылым



Pdf көрінісі
бет32/60
Дата20.02.2023
өлшемі18,93 Mb.
#169516
түріОқулық
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   60
Байланысты:
lepesova-kr-azamattyk

7-
тақырып

Өкілдік

Сенімхат
7.1. 
Өкілдік
 
ұғымы
 
мен
 
түрлері
7.2. 
Сенімхат
7.3. 
Тапсырмалар
7.4. 
Тестілер
7.5. 
Нормативтік
 
актілердің
 
тізімі
7.1. 
Өкілдік
 
ұғымы
 
мен
 
түрлері
«
Мəмілелерді
өкілдер
арқылы
жасауға
жол
беріледі

Басқа
тұл
-
ғаның
(
өк
i
лд
i
к
беруш
i
н
i
ң

атынан
б
i
р
тұлғаның
(
өк
i
лд
i
ң

сен
i
мхатқа

заңдарға

сот
шеш
i
м
i
не
не
əк
i
мш
i
л
i
к
құжатқа
нег
i
зделген
өк
i
летт
i
г

күш
i
мен
жасаған
мəм
i
лес

өк
i
лд
i
к
 
беруш
i
н
i
ң
азаматтық
құқықтары
мен
м
i
ндеттер
i
н
т
i
келей
туғызады

өзгертед

жəне
тоқтатады
», - 
деп
ҚР
АК
анықталған

Сонымен
бірге

өкілдік
сипаты
осы
бапта
анықталғаннан
да
кеңірек

Мəмілелерді
жасасудан
тыс

өкіл
өзге
де
заңи
іс
-
қимылдарды
(
ақшаны
алу

мүлікті
қабылдау

сотқа
қатысу
жəне
т
.
б
.) 
жасай
алады
.
Өкілдік
субъектілері
болып
үш
тұлғаны
атауға
болады
:
өкілдік
 
беруші
 
– 
өзінің
атынан
жəне
өзінің
мүддесінде
мə
-
мілелерді
жасасатын
тұлға

Азаматтық
құқықтың
кез
келген
субъек
-
тілері

құқыққабілеттілігі
бар
немесе
жоқ
адам

заңды
тұлға
да
өкілдік
беруші
бола
алады
.
өкіл
– 
өкілдік
берушінің
атынан
жəне
соның
мүддесінде
əрекет
ететін
тұлға

Азаматтық
əрекетқабілеттігі
бар
кез
келген
тұлға
кейбір
жағдайларды
қоспағанда

өкіл
бола
алады

Ал

заңды
тұлғадағы
өкілдік
жарғымен
айқындалған
құқыққабілеттікке
қайшы
келмеуі
тиіс

Ал

жеке
тұлға
14 
жастан
еңбек
қатынастарында
бола
алады
, 16 
жастан
өндірістік
кооператив
мүшесі
бола
алады
.
үшінші
 
жақ
– 
өкілдік
берушінің
атынан
жəне
соның
мүддесінде
өкілдің
мəміле
жасасатын
тұлғасы

азамат
немесе
заңды
тұлға

Кез
келген
құқыққабілеттілігі
жəне
əрекетқабілеттілігі
бар
азамат
үшінші
тарап
бола
алады
.
Заңда
кейбір
мəмілелердің
өкіл
арқылы
жасалмайтындығы
көрсетілген

өзінің
сипатына
қарай
міндетті
түрде
азаматтың
өзі
жеке
орындауы
тиіс

Мысалы

өсиет
қалдыру
.


125
Өкілдің
өз
өкілеттілігін
өкіл
берушінің
атынан
жəне
соның
пайдасына
жүзеге
асыруы
өкілеттіліктің
мəнін
құрайды

Үшінші
тұлғалармен
болатын
қатынастарға
өкілдік
берушінің
атынан
қатысу
жөніндегі
өкілдің
субъективті
құқығы
өкілеттілік
деп
танылады

Өк
i
л
жеке
өз
i
не
қатысты
да

сонымен
б
i
рге
өз

өк
i
л

болып
табылатын
басқа
адамға
қатысты
да
өк
i
лд
i
к
беруш
i
н
i
ң
атынан
мəм
i
лелер
жасай
алмайды
.
Өкіл
тек
қана
құқықтарды
ғана
емес

сонымен
бірге
міндеттерді
де
иеленеді

Ол
жасалатын
мəміленің
сипаты
жөніндегі
өкілдік
берушінің
нұсқауларын
қатаң
сақтауы
тиіс

Мəм
i
ле
жасауға
уəк
i
лд
i
к
бер
i
лмеген
адамның
басқа
адам
атынан
немесе
өк
i
летт
i
г
i
н
асыра
пайдаланып
жасаған
мəм
i
лес

өк
i
лд
i
к
беруш

осы
мəм
i
лен

кей
i
ннен
мақұлдаған
ретте
ғана
ол
үш
i
н
азаматтық
құқықтар
мен
м
i
ндеттерд

туғызады

өзгертед

жəне
тоқтатады

Егер
ол
кейіннен
ондай
мəмілені
мақұлдамаса

онда
оның
жағымыз
салдарлары
өкілетсіз
əрекет
еткені
үшін
өкілдің
өзіне
жүктеледі
.
ҚР
АК
өкілдіктің
туындау
негіздері
келесідей
сипатта
бекітілген
:
мəміле
не
өзге
де
шарттар
– 
сенімхатты
(
біржақты
мəміле

беру

тапсырма
шартын
жасасу
;
əкімшілік
актілер

сот
шешімдері
;
Əдетте

өкілдің
өкілеттілігін
тексеру
міндетті
болып
табылады

Алайда

егер
өкілдің
өкілеттілігі
нақты
жағдайдан
айқын
көрінетін
болса

онда
бұл
талап
етілмейді

Мысалы

сауда

тұрмыстық
қызмет
көрсету

қоғамдық
көлікпен
тасымалдау
жəне
т
.
б

салалардағы
ұйымдардың
қызметкерлерінің
өкілеттілігі
олар
əрекет
ететін
жағдайдан
айқын
көрінеді
.
Коммерциялық
өкілдік
ерікті
өкілдіктің
айрықша
бір
түрі
болып
табылады

Егер
азамат
тұрақты
жəне
дербес
түрде
кəсіпкерлердің
мүдделерін
шарттарды
жасасу
кезінде
білдіретін
болса

онда
өкілдіктің
осы
түрі
туындайды

Міне

осылайша

өкілдік
беруші
ретінде
мұнда
кəсіпкерлер
бола
алады
жəне
коммерциялық
өкіл
де
кəсіпкерлік
қызметті
жүзеге
асырады

Тараптардың
арасында
жазба
-
ша
нысанда
жасалатын
шарт
коммерциялық
өкілдіктің
туындау
негізі
болып
табылады
жəне
онда
өкілдің
өкілеттіктері
көрсетілуі
тиіс

Егер
олар
онда
көрсетілмесе

онда
шартқа
сенімхат
қоса
тіркелуі
тиіс
.


126
7.2. 
Сен
i
мхат
Əдетте

өкілдің
өкілеттіктері
арнайы
құжат
-
сенімхатта
бекітіледі

Б
i
р
адамның
(
сен
i
м
б
i
лд
i
руш
i
н
i
ң

өз
атынан
өк
i
лд
i
к
ету
үш
i
н
ек
i
нш

адамға
(
сен
i
м
б
i
лд
i
рген

берген
жазбаша
уəк
i
лд
i
г

сен
i
мхат
деп
та
-
нылады
(
ҚР
АК
167-
бап
).
Сенімхат
беру
– 
біржақты
мəміле

яғни
бұл
өкілеттікті
беру
үшін
бір
тараптың
өкілдік
берушінің
ерік
білдіруі
қажет
жəне
жеткілікті

сондықтан
да
өкілдің
келісімі
талап
етілмейді

Мүл
i
кке
бил
i
к
жасауға
жəне
нотариаттың
куəландыруын
талап
етет
i
н
мəм
i
лелер
жасауға
бер
i
лет
i
н
сен
i
мхатты

егер
заң
құжаттарында
өзгеше
белг
i
ленбесе

нотариат
куəландыруға
ти
i
с

Егер
сенімхатта
неғұрлым
ұзақ
мерзім
көрсетілсе

ол

жыл
бойы

ал
егер
қолдану
мерзімі
көрестілмесе
– 
берілген
күннен
бастап
бір
жыл
бойы
жарамды
болады

Егер
сенімхаттың
берілген
күні
көрсетілмесе

ол
жарамсыз
деп
танылады
.
Өкілдік
алған
өкілеттігінің
көлемі
мен
мазмұнына
орай
сенімхаттың
үш
түрі
болады
:
Бас
(
жалпы

сенімхат
– 
ол
белгілі
бір
кезеңге
арналып

əртүрлі
мəмілелер
жасайтын
өкілге
беріледі

мысалы
заңды
тұлғаның
филиалының
басшысына
берілген
сенімхат

мүлікті
пайдалануға
берілген
сенімхат
;
-
арнайы
сенімхат
– 
ол
біртекті
мəмілелер
жасайтын
өкілге
беріледі

мысалы

заң
кеңесшісіне
сотта
іс
жүргізу
үшін
берілген

экспедиторға
жүкті
қабылдауға
берілген
;
-
бір
жолғы

бір
мəрте
берілетін
сенімхат
– 
ол
тек
бір
əрекет
жа
-
сау
үшін
беріледі
.
Заңда
сенімхаттың
нысанына
белгілі
бір
қатаң
талаптар
қойылады

Сенімхаттың
құжат
болып
табылуына
орай

ол
жазбаша
нысанда
жа
-
салуы
жəне
сенім
білдірушінің
қол
қоюы
тиіс

Мүл
i
кке
бил
i
к
жасауға
жəне
нотариаттың
куəландыруын
талап
етет
i
н
мəм
i
лелер
жасауға
бер
i
лет
i
н
сен
i
мхатты

егер
заң
құжаттарында
өзгеше
белг
i
ленбесе

нотариат
куəландыруға
ти
i
с

Нотариустан
тыс

сенімхатты
өзге
де
уəкілетті
тұлғалар
куəландыра
алады

Мұндай
сенімхаттар
нотариал
-
ды
куəландырылған
сенімхаттарға
теңестіріледі
(
ҚР
АК
167-
баптың
3-
тармағы
).
Жалақыны

сəлемдемелерді

почталық
аударымдарды

авторлардың
сыйақыларын

жəрдемақыларды

шəкіртақыларды

почталық
корреспонденцияларды
алуға
берілетін
сенімхаттардың
но
-
тариалды
куəландырылуы
талап
етілмейді

Оларды
сен
i
м
б
i
лд
i
руш



127
тұратын
жергілікті
жердегі
əк
i
мшілік
аппараты

ол
жұмыс
i
стейт
i
н
немесе
оқитын
ұйым

тұрғылықты
жер

бойынша
тұрғын
үй
пайдала
-
ну
ұйымы

ол
емдел
i
п
жатқан
тұрақты
емдеу
мекемес
i
н
i
ң
əк
i
мш
i
л
i
г

куəландыруы
мүмк
i
н

Құжат
ж
i
беруд

байланыс
қызметкер

жүзеге
асырған
кезде
телеграф
арқылы

сондай
-
ақ
байланыстың
басқа
да
түрлер

арқылы
ж
i
бер
i
лет
i
н
сен
i
мхатты
байланыс
органдары
куə
-
ландырады
.
Заңды
тұлға
атынан
сен
i
мхат
оның
басшысы
немесе
бұған
оның
құрылтай
құжаттарымен
уəк
i
лд
i
к
бер
i
лген
өзге
де
адамның
қолы
қойылып
бер
i
лед

жəне
сол
ұйымның
мөр
i
мен
бек
i
т
i
лед
i. 
Ақша
жəне
басқа
бағалы
мүл
i
кт

алуға
немесе
беруге
мемлекетт
i
к
органның

коммерциялық
ұйым
мен
коммерциялық
емес
ұйымның
атынан
бер
i
лет
i
н
сен
i
мхатқа
сол
ұйымның
бас
(
аға

бухгалтер

де
қол
қоюға
ти
i
с
.
Байланыс
органдарының
араласуынсыз

факс
арқылы
жіберілген
сенімхатты
үшінші
тараптардың
түпнұсқа
ретінде
қабылдайтындығы
жөніндегі
ереже
ҚР
АК
бекітілген
.
Сенімхаттың
қолданысы
мерзіммен
шектелінген

Сен
i
мхат
үш
жылдан
аспайтын
мерз
i
мге
бер
i
лу

мүмк
i
н

Егер
сен
i
мхатта
неғұр
-
лым
ұзақ
мерз
i
м
көрсет
i
лсе

ол
үш
жыл
бойы

ал
егер
қолдану
мерз
i
м

көрсет
i
лмесе

бер
i
лген
күннен
бастап
б
i
р
жыл
бойы
жарамды
болады

Бер
i
лген
күн

көрсет
i
лмеген
сен
i
мхат
жарамсыз
болады
.
Сенімнің
ауысуы
мынадай
жағдайларда
орын
алуы
мүмкін
:
а

егер

өкілге
сенімхаттың
өзінде
осындай
құқық
берілген
болса
;
б

сен
i
м
б
i
лд
i
руш
i
н
i
ң
мүдделер
i
н
қорғау
үшін
қалыптасқан
жағдайларға
орай
сенімді
ауыстыруға
мəжбүр
болса
.
Өз
өк
i
летт
i
г
i
н
басқа
б
i
реуге
берген
сен
i
м
б
i
лд
i
р
i
лген
адам
бұл
жөн
i
нде
сен
i
м
б
i
лд
i
руш
i
н

дереу
хабардар
етуге
жəне
оған
əлг

адам
ту
-
ралы

оның
тұрғылықты
жер

туралы
қажетт

мəл
i
меттерд

хабарлауға
ти
i
с

Бұл
м
i
ндетт
i
ң
орындалмауынан

сен
i
м
б
i
лд
i
р
i
лген
адамға
нақ
өз
əрекеттер

үш
i
н
жауапкерш
i
л
i
к
жүктелет
i
н

сияқты

өз
өк
i
летт
i
г
i
н
берген
адамның
əрекеттер

үш
i
н
де
жауапкерш
i
л
i
к
жүктелед
i.
Сен
i
м
ауыстыру
жөн
i
нде
бер
i
лген
сен
i
мхаттың
қолданылу
мерз
i
м

ол
нег
i
зге
алынып
бер
i
лген
алғашқы
сен
i
мхаттың
қолданылу
мерз
i
м
i
нен
аспауы
керек

Сен
i
м
б
i
лд
i
р
i
лген
адамның
өз
өк
i
летт
i
г
i
н
басқа
адамға
беру

жөн
i
ндег

сен
i
мхатты

жалақыны

почталық
кор
-
респонденцияны
алуды
қоспағанда

нотариат
куəландыруға
ти
i
с
.
ҚР
АК
170 
бабында
сен
i
мхаттың
тоқтатылу
негіздерінің
тізімі
қамтылған

Ең
алдымен

сенім
білдіруші
оның
күшін
жоя
алады

ал
өкіл
одан
бас
тарта
алады

Сондай
-
ақ

сен
i
мхат
мерз
i
м
i
н
i
ң
өту
i, 


128
сен
i
мхатта
көзделген
əрекеттерд
i
ң
жүзеге
асуы

өз
атынан
сен
i
мхат
берген
заңды
тұлғаның
тоқтатылуы

атына
сен
i
мхат
бер
i
лген
заңды
тұлғаның
таратылуы

сен
i
мхат
берген
адамның
қайтыс
болуы

оның
əрекет
қаб
i
летт
i
г

жоқ

əрекет
қаб
i
летт
i
г

шектеул

немесе
хабар
-
ошарсыз
кетт

деп
танылуы

сен
i
мхат
бер
i
лген
азаматтың
қайтыс
бо
-
луы

оның
əрекетқаб
i
летт
i
г

жоқ

əрекетқаб
i
летт
i
г

шектеул

немесе
хабар
-
ошарсыз
кетт

деп
танылуы
салдарынан
тоқтатылады
.
Сен
i
мхат
беруш

сен
i
мхаттың
күш
i
н
жойғандығы
туралы
сен
i
м
-
хат
бер
i
лген
адамға

сондай
-
ақ
сен
i
мхат
бер
i
лгендерд
i
ң
алдында
өк
i
лд
i
к
ету
үш
i
н
өз
i
не
белг
i
л

үш
i
нш

жаққа
хабарлауға
м
i
ндетт
i. 
Сен
i
мхат
АК
көрсет
i
лген
нег
i
здерге
сүйен
i
п
тоқтатылған
реттерде
дəл
сондай
м
i
ндет
сен
i
мхат
беруш

адамның
құқықты
мирасқорларына
да
жүктелед
i.
Сен
i
мхат
бер
i
лген
адамға
сен
i
мхаттың
тоқтатылғанын
б
i
лгенге
дей
i
н
немесе
б
i
луге
ти
i
с
болған
кезге
дей
i
н
оның
жасаған
əрекеттер

нəтижес
i
нде
пайда
болған
құқықтар
мен
м
i
ндеттер
сен
i
мхатты
бер
-
ген
адам
жəне
оның
құқықты
мирасқорлары
үш
i
н
үш
i
нш

жақтарға
қатысты
күш
i
н
сақтайды

Егер
үш
i
нш

жақ
сен
i
мхаттың
тоқтатылғанын
б
i
лсе
немесе
б
i
луге
ти
i
с
болса
бұл
ереже
қолданылмайды
.
Сен
i
мхат
бер
i
лген
адам
немесе
оның
құқықты
мирасқоры
сен
i
мхат
тоқтатылысымен
оны
дереу
қайтаруға
ти
i
с
.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   60




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет