Қазақстан республикасы білім жəне ғылым

176
ҚР
аумағында
м
i
ндеттемелер
бойынша
есеп
айырысуды
жүзеге
асыру
кез
i
нде
шетел
валютасын
, 
сондай
-
ақ
шетел
валютасындағы
төлем
құжаттарын
пайдалануға
ҚР
заңнамалық
акт
i
лер
i
нде
айқын
-
далған
жағдайларда
жəне
шарттарда
немесе
оларда
белг
i
ленген
тəрт
i
ппен
жол
бер
i
лед
i.
Төлемдер
мен
аударымдарды
жүзеге
асыру
тəрт
i
б
i 
мен
тəс
i
лдер
i
ҚР
ақша
төлемдер
i 
мен
аударымдары
туралы
заңнамасында
бел
-
г
i
ленед
i 
жəне
оларды
тараптар
ти
i
ст
i 
шартта
айқындайды
.
ҚР
резиденттерінің
елде
тұрақты
тұратын
мекенжайы
болады
. 
ҚР
резиденттері
деп
танылады
:
ҚР
азаматтары
, 
оның
i
ш
i
нде
шет
мемлекетте
тұрақты
тұру
құқығына
осы
мемлекетт
i
ң
заңнамасына
сəйкес
бер
i
лген
құжаты
бар
Қазақстан
Республикасының
азаматтарын
қоспағанда
, 
шетелде
уақытша
жүрген
немесе
Қазақстан
Республикасынан
тыс
жерлерде
оның
мемлекетт
i
к
қызметінде
жүрген
азаматтар
;
ҚР
тұрақты
тұру
құқығын
беретін
құжаты
бар
шетелдіктер
жəне
азаматтығы
жоқ
тұлғалар
;
ҚР
заңнамасына
сəйкес
құрылған
, 
ҚР
аумағында
орналасқан
жері
бар
барлық
заңды
тұлғалар
, 
сондай
-
ақ
ҚР
жəне
одан
тыс
жерлерде
орналасқан
жер
i 
бар
олардың
филиалдары
мен
өкілд
i
ктер
i;
ҚР
тыс
жерлердегі
ҚР
дипломатиялық
, 
сауда
жəне
өзге
де
ресми
өк
i
лд
i
ктер
i.
Резидент
 
еместер
– 
жеке
тұлғалар
, 
заңды
тұлғалар
, 
олардың
жоғарыда
аталған
тізімде
жоқ
филиалдары
жəне
өкілдіктері
.
Ақшалай
м
i
ндеттемен
i 
орындау
үш
i
н
жетк
i
л
i
кс
i
з
төленген
тө
-
лемн
i
ң
сомасы
тараптардың
өзге
кел
i
с
i
м
i 
болмаған
жағдайда
ең
ал
-
дымен
несие
беруш
i
н
i
ң
орындау
жөн
i
ндег
i 
шығындарын
, 
сонан
соң
айыпақы
мен
сыйақыны
(
мүдден
i), 
ал
қалған
бөл
i
г
i
нде
- 
борыштың
нег
i
зг
i 
сомасын
өтейд
i.
Ұзақ
мерз
i
мд
i 
м
i
ндеттемелерде
тараптар
кел
i
скен
шарттарда
төлемд
i 
индекстеу
көзделу
i 
мүмк
i
н
.
Орындаудың
 
тəсілі
– 
ол
міндеттемені
орындау
кезіндегі
тарап
-
тардың
іс
-
əрекет
жасау
тəртібі
болып
есептеледі
. 
ҚР
АК
274-
бабы
бөлшектеп
орындау
сынды
орындау
əдісін
реттейді
. 
Егер
заңдарда
өзгеше
белг
i
ленбесе
немесе
м
i
ндеттеме
мəн
i
нен
өзгеше
туындамаса
, 
жалпы
ереже
ретінде
несие
беруш
i 
м
i
ндеттемен
i 
бөлшектеп
орындау
-
ды
қабылдамауға
құқылы
.
Борыш
сомасын
нотариустың
атына
депозитке
салу
, 
ал
заңнама
-

177
лық
актілерде
көрсетілген
реттерде
соттың
атына
салу
арқылы
ақ
-
шалай
міндеттемені
ерекше
əдіспен
орындауға
болады
. 
Борыш
сома
-
сын
депозитке
орналастырған
борышқор
міндеттемені
орындады
деп
саналады
.
Орындау
жері
заңнамамен
, 
міндеттеме
ережелері
арқылы
ай
-
қындалады
немесе
міндеттеме
мəнінен
көрінеді
. 
Мысалы
, 
тұрғын
үйді
жөндеу
міндеттемесі
осы
ғимарат
орналасқан
жер
бойынша
орындалуы
тиіс
.
Орындау
жерін
айқындау
қиындық
туындатқан
реттерде
та
-
раптардың
арасында
дау
туындауы
мүмкін
. 
Сондықтан
ҚР
АК
281-
бабы
міндеттемелерді
орындау
жері
туралы
ережелерді
келесідей
мазмұнда
ұсынды
.
Егер
м
i
ндеттеме
орындалатын
жер
заңдарда
немесе
оның
шарт
-
тарында
белг
i
ленбесе
немесе
м
i
ндеттеме
мəн
i
нен
немесе
i
скерл
i
к
қызмет
өр
i
с
i
ндег
i 
əдеттег
i 
құқықтардан
көр
i
нбесе
, 
ол
:
1) 
м
i
ндеттеме
бойынша
қозғалмайтын
мүл
i
кт
i 
беру
– 
мүл
i
к
ор
-
наласқан
жерде
;
2) 
м
i
ндеттеме
бойынша
тауарды
немесе
өзге
де
мүл
i
кт
i 
тасымал
-
дауды
пайдалана
отырып
беру
– 
мүл
i
кт
i 
несие
беруш
i
ге
жетк
i
зу
үш
i
н
оны
б
i
р
i
нш
i 
тасымалдаушыға
тапсыратын
жерде
;
3) 
егер
бұл
жер
м
i
ндеттеме
пайда
болған
кезде
несие
беруш
i
ге
белг
i
л
i 
болса
, 
кəс
i
пкерд
i
ң
басқа
м
i
ндеттемелер
i 
бойынша
тауар
не
-
месе
өзге
де
мүл
i
кт
i 
беру
– 
мүл
i
к
дайындалған
немесе
сақталатын
жерде
;
4) 
ақшалай
м
i
ндеттеме
бойынша
– 
несие
беруш
i
н
i
ң
м
i
ндеттеме
пайда
болған
кездег
i 
тұрғылықты
жер
i
нде
, 
ал
егер
несие
беруш
i 
заңды
тұлға
болса
– 
м
i
ндеттеме
пайда
болған
кезде
оның
болған
жер
i
нде
; 
егер
несие
беруш
i 
м
i
ндеттемен
i
ң
орындалу
кез
i
нде
тұрғылықты
жер
i
н
немесе
тұрған
жер
i
н
өзгерт
i
п
, 
бұл
туралы
борышқорға
хабарласа
– 
орындалатын
жерд
i
ң
өзгерт
i
лу
i
не
байлан
ысты
барлық
шығындарды
соның
есеб
i
не
жатқыза
отырып
, 
оның
жаңа
тұрғылықты
жер
i
нде
не
-
месе
тұрған
жер
i
нде
;
5) 
басқа
да
барлық
м
i
ндеттемелер
бойынша
– 
борышқордың
тұрғылықты
жер
i
нде
, 
ал
егер
борышқор
заңды
тұлға
болса
– 
оның
орналасқан
жер
i
нде
орындалуға
ти
i
с
.
Орындау
мерзімі
заңнама
немесе
шартпен
айқындалады
. 
Əдетте
, 
туындау
мерзімі
мен
міндеттемені
орындау
сəйкес
келіп
жатады
. 
Ал
осы
мерзімдер
арасында
уақыттық
интервал
болуы
жағдайды
күрделендіре
түседі
.

178
Егер
м
i
ндеттемеде
ол
орындалатын
күн
немесе
ол
орындалуға
ти
i
ст
i 
уақыт
кезең
i 
көзделсе
немесе
анықтауға
мүмк
i
нд
i
к
берсе
, 
м
i
ндеттеме
сол
күн
i 
немесе
ти
i
с
i
нше
сол
кезең
i
ш
i
нде
кез
келген
уақытта
орындалуға
ти
i
с
.
М
i
ндеттемеде
ол
орындалатын
мерз
i
м
көзделмесе
, 
онда
м
i
ндеттеме
пайда
болғаннан
кей
i
н
ақылға
қонымды
мерз
i
мде
орындалуға
ти
i
с
. 
Орындалу
мерз
i
м
i 
талап
ет
i
лет
i
н
кезбен
белг
i
ленген
м
i
ндеттемен
i 
борышқор
несие
беруш
i 
оның
орындалуын
талап
еткен
күннен
бастап
7 
күн
мерз
i
мде
орындауға
м
i
ндетт
i.
Егер
заңдарда
немесе
м
i
ндеттеме
шарттарында
өзгеше
көзделмесе
жəне
оның
мəн
i
нен
туындамаса
, 
м
i
ндеттемен
i 
мерз
i
м
i
не
дей
i
н
орындауға
жол
беріледі
. 
Мысалы
, 
сақтау
шартын
мерзіміне
дейін
орындау
аталған
міндеттеменің
мəніне
қайшы
болып
табылады
.
Кəсіпкерлік
қызметке
байланысты
міндеттемелер
үшін
басқалай
ережелер
бекітілген
. 
Кəс
i
пкерл
i
к
қызметке
байланысты
м
i
ндеттемелерд
i 
мерз
i
м
i
нен
бұрын
орындауға
м
i
ндеттемен
i 
мерз
i
м
i
не
дей
i
н
орындау
мүмк
i
нд
i
г
i 
заңдарда
немесе
м
i
ндеттеме
шарттарында
көзделген
, 
не
i
скерл
i
к
қызмет
өр
i
с
i
ндег
i 
əдеттег
i 
құқықтардан
немесе
м
i
ндеттемен
i
ң
мəн
i
н
туындаған
реттерде
ғана
жол
бер
i
лед
i.
ҚР
АК
280 
бабында
заңдарда
немесе
м
i
ндеттеме
шарттарында
борышқордың
несие
беруш
i
ге
м
i
ндеттемен
i
ң
орындалу
барысы
тура
-
лы
хабарлап
отыру
м
i
ндет
i 
көзделу
i 
мүмк
i
н
екендігі
айтылады
.
М
i
ндеттемен
i
ң
орындалғанын
қабылдай
отырып
, 
несие
беруш
i 
борышқордың
талап
ету
i 
бойынша
оның
толық
немесе
б
i
р
бөл
i
г
i 
орындалғаны
жөн
i
нде
оған
қолхат
беруге
м
i
ндетт
i. 
Қолхатты
жай
жазбаша
нысанда
рəсімдесе
болады
. 
Егер
борышқор
м
i
ндеттемен
i 
куəландыру
үш
i
н
несие
беруш
i
ге
борыш
құжатын
берсе
, 
несие
беруш
i 
оның
орындалғанын
қабылдай
отырып
, 
құжатты
борышқорға
қайтаруға
ти
i
с
. 
Қайтарып
беру
мүмк
i
н
болмаған
жағдайда
ол
мұны
өз
i 
берет
i
н
қолхатта
көрсетуге
м
i
ндетт
i. 
Қолхат
борышқорға
қайтарыл
-
ған
борыш
құжатындағы
жазумен
алмастырылуы
мүмк
i
н
.
Мұндай
əрекеттердің
маңызы
осы
арқылы
міндеттемені
тоқтатудың
куəландырылуында
болып
табылады
.
Міндеттемені
орындау
субъектілері
.
Əдетте
, 
міндеттемедегі
əрбір
тарап
бір
тұлға
ғана
болады
. 
Кейбір
жағдайларда
əр
тараптан
бірнеше
тұлға
болатын
міндеттемелер
де
бо
-
лады
. 
Бұдан
міндеттемедегі

жүктеу/скачать 18,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: