1. Адам өміріндегі есту, көру және сөйлеу қызметтерінің маңызы

СРСП-4 
1. Адам өміріндегі есту, көру және сөйлеу қызметтерінің маңызы.
Адамның әлеуметтік болмыс ретіндегі негізгі қасиеттері үшін есту басқа
сезімдерге қарағанда маңыздырақ. Ол қауіп туралы ескертуге, ақпарат
алуға, білім алуға, әлеуметтік қарым-қатынас жасауға қызмет етеді және
өте күшті эмоциялар тудыруы мүмкін. 
Естусіз сөйлеуді дамыту мүмкін емес, есту қабілеті оқу мен жазуды
үйренуге әсер етеді. Біз құлақпен емес, мимен естиміз, дыбыстық ақпарат
мидың есту орталығында өңделеді. Ал баланың дұрыс дамуы үшін ми
құрылымдарын үнемі ынталандырып отыру керек.
Көру мүшелерінің көмегімен адам айналасындағы әлем туралы
ақпараттың 90% -на дейін алады. Бұл көзді күнделікті өмірдегі ең маңызды
анализаторлардың біріне айналдырады. Басқа сезім мүшелерінен
айырмашылығы, адамның көруі объектіні танып қана қоймай, оның орнын
анықтауға және оның қозғалысын бақылауға мүмкіндік береді.
Көру мүшесінің негізгі бес қызметі – жарықты қабылдау, түсті
қабылдау, орталық, шеткі және бинокулярлық көру. Адамның көрнекі
анализаторы жарықты ынталандыруды қабылдауға және талдауға арналған
күрделі нейро-рецепторлық жүйемен ұсынылған.
2. Сенсорлық жүйесі бұзылған балаларға психологиялық мінездеме
Көру проблемалары бар балалар өздерінің құрдастарынан айтарлықтай
ерекшеленеді, олар өздеріне көбірек көңіл бөлуді, көру қабілеті жақсы
құрдастарына қарағанда әртүрлі дағдыларды үйренуге басқаша көзқарасты
қажет етеді. Олар, әдетте, дамыған басқа сезімтал органдарға ие, олардың
көмегімен әлемді таниды. Керемет есту және жанасу арқасында өтемақы
бар. Білімді меңгеру және оқыту әдістері әртүрлі және көру қабілетінің
бұзылуының жеке дәрежесіне байланысты.Көру органдары ойнайды
маңызды рөладамның өзіндік қабылдау және оны дамыту тәсілі ретінде,
сонымен қатар айналадағы кеңістік туралы идеялар. Адам жасайтын
барлық қозғалыстар көру арқылы басқарылады. Бала үшін бұл ең көп
маңызды аспект, өйткені оның жаттығуы, қоршаған ортаға бағдарлануы
толығымен көру өткірлігіне байланысты. Әліпбиді, сандарды меңгеру,
белгілі бір белгілер мен белгілер бойынша шарлау қабілеті ерте балалық
шақтан бастап бейімделуге көмектеседі. балабақша, содан кейін мектепте,
содан кейін өмірде. Көзі нашар көретін балалардың қатарластарымен тең
дәрежеде оқып, толыққанды білім алуына көмектесетін тифлопедагогика

деген бар. Баланың өткір көру қабілетінен айырылғандықтан, өзін төмен
сезінбеуі керек.Балалардың көру қабілетінің бұзылуының
түрлеріБалалардың көру органдарының жұмысындағы бұзылулар
функционалды және органикалық сипатта болады.Алғашқы өзгерістерді өз
бетінше де, мамандардың көмегімен де шешуге болады. Оларды толық
емдеуге дейін түзетуге және емдеуге болады. Бұл бұзылуларға мыналар
жатады:Органикалық көру бұзылыстары көру жолдары, нервтер немесе
қан тамырлары сияқты әртүрлі бөлімшелердің құрылымдарындағы
морфологиялық өзгерістерден туындайды. Көбінесе мұндай бұзылулар
қатар жүретін ақаулармен немесе зақымданулармен байланысты. Мұнда
сіз әртүрлі туа біткен ақауларды тізімдей аласыз жүйке жүйесі,
церебральды сал ауруы, ақыл-ойдың артта қалуы немесе есту қабілетінің
жоғалуы.Туған кезде пайда болған көру қабілетінің бұзылуы ұрықтың
дамуы кезінде әсер ететін зақымдаушы факторларды көрсетеді, мысалы,
инфекциялық зақымданулар немесе метаболикалық бұзылулар. Әрине,
кемістікпен дүниеге келген бақытсыз адамдармен тәжірибе жинақталады
ерте жас теріс көзқарасқұрдастар. Бұған жол бермеу үшін балаларға
нәресте кезінен бастап түсіндіру керек, мысалы, оларды қалай емдеу
керек.Сатып алынғанМұндай бұзушылықтар бала туылғаннан кейін орын
алады, ал оның себептері инфекциялар, көру органдарының жарақаттары,
ауыр аурулар болып табылады.Құқық бұзушылықтың барлық түрлері кез
келген сипатта болуы мүмкін. Мәселен, мысалы, миопия көбінесе туа
біткен және жүре пайда болады, бұл көбінесе аурудың белгілеріне
байланысты. Бұл көру қабілетінің басқа түрлеріне де қатысты.
3. Аталған катеогориядағы балаларды оқыту мен тәрбиелеу
мәселелерін ашып көрсетіңіздер.
Қарым-қатынас, дүниені қабылдау және зерттеу бес сезім немесе сезім
бірлігі арқылы жүзеге асады: көру, есту, сипап сезу, иіс және дәм. Баланың
дамуы үшін сенсорлық даму және айналасындағы заттардың сыртқы
қасиеттері туралы түсініктердің қалыптасуының маңызы зор: олардың
пішіні, түсі, көлемі, кеңістіктегі орны, иісі, дәмі және т.б. Бұл идеялардың
барлығы табиғи түрде дамып, қалыптасады. Бала бұл әлемде жұмыс
істеуге дайын сезім мүшелерімен дүниеге келеді, олар сенсорлық тәрбие
процесінде психикалық дамудың негізін қалады.
Дәл баланың қоршаған дүниені толық және адекватты қабылдауын
қалыптастыратын, оны одан әрі оқып-үйрену мен білудің бастапқы нүктесі

мен негізін жасайтын оның сенсорлық тәрбиесі. Сенсорлық даму деңгейі
баланың қоршаған заттар мен құбылыстарды көру, есту, сезіну және ұстау
қабілеті мен қабілетімен сипатталады.
Ақыл-ой кемістігі бар баланың сенсорлық дамуы әдетте даму
жағынан артта қалады және біркелкі емес ілгерілейді. Көлемнің тарлығы
және қабылдаудың жалпы енжарлығы, дифференциацияланбауы, сезім
мүшелері арқылы алынған ақпарат
ты өңдеу процесінің баяулығы бізді
қоршаған әлемді тануды қиындатады. Мұндай балалардың ізденіс
әрекеттері импульсивтілік пен хаоспен сипатталады. Объектіні
тексеруде жүйелілік жоқ, қабылдаудың қандай арнасы (есту, көру,
тактильді т.б.) қолданылса да, алынған мәліметтердің толықтығы
мен жеткіліксіз дәлдігі, біржақтылығының нәтижелері азырақ
көрінеді.
Интеллектуалды даму проблемалары, ең алдымен, танымдық
белсенділіктің бұзылуында көрінеді. Танымдық белсенділіктің
бұзылуы неғұрлым айқын болса, соғұрлым ол интеллектуалдық
дамымауын білдіреді.
4. Әртүрлі жүйелердегі логопедиялық көмек жүйесіне сипаттама
беріңіздер (білім беру, денсаулық сақтау).
Көру қабілеті бұзылған балаларға оқу процесін қабылдау және
танымдық қабілеттерінің қалыптасу қиындығы тән құбылыс, өйткені
дені сау бала, мүмкіндігі шектеулі балаларға қарағанда қоршаған
ортаны 83% көру жүйесі арқылы, 11% есту арқылы, 3,5% мұрын
арқылы, 1,5 сипап сезу арқылы, 1% дәм сезу ақылы танып біледі. Ал
көру қабілеті бұзылған бала не істейді? Қоршаған ортаны қалай
танып біледі? Осы орайда балаларға сол таным мен түйсікті сезінуге
және үйретуге ықпал ететін фактор – оқытушылар. Мүмкіндігі
шектеулі бала мектепке алғаш келген кезде қарапайым және түрлі
ауыртпалық тудыратын қиыншылықтарға тап болады. Бұл
қиындықтар қатарына өз-өзіне қызмет етуінің төмен, не мүлдем
болмауы, гигиеналық тазалықты ұстана алмауы, ортаға тез
бейімделмеуі сияқты мәселелерді жатқызуға болады. Сондықтан
мектепке дейінгі кезеңде көру қабілеті бұзылған балаларды оқытуға
арналған оқыту-кешендерінің болуы шарт. Сондай оқыту кешендері
ұйымдастырылған жағдайда, мұндай топтағы балалар мектеп
табалдырығын аттаған кезде білім алу оларға жеңіл, әрі тиімді болар

еді.Қазіргі таңда инклюзивті білім беру кеңінен қолданылуы етек
алып келеді. Инклюзивті оқыту – барлық балалардың
мұқтаждықтарын ескеретін, ерекше қажеттіліктері бар балалардың
білім алуын қамтамасыз ететін жалпы білім процесінің дамуы.
Инклюзивті оқыту балалардың оқу процесіндегі қажеттіліктерін
қанағаттандырып, оқыту мен сабақ берудің жаңа бағытын өңдеуге
талпынады. Егер инклюзивті оқытудың оқыту мен сабақ беруге
енгізілген өзгерістері тиімді болса, онда ерекше қажеттіліктері бар
балалардың жағдайлары да өзгереді. Инклюзивті оқытуды ашқан
мектептерде оқыған балалар адам құқығы туралы білім алуға
мүмкіншілік алады, өйткені олар бір - бірімен қарым-қатынас
жасауға, танып білуге, қабылдауға үйренеді.Инклюзивтік білім беру -
барлық балаларды жалпы білім процесіне толық енгізу және
әлеуметтік бейімдеуге, жынысына, шығу тегіне, дініне, жағдайына
қарамай, балаларды айыратын кедергілерді жоюға, ата - аналарын
белсенділікке шақыруға, баланың түзеу - педагогикалық және
әлеуметтік қажеттіліктерін арнайы қолдау, қоршаған ортаның
балаларды жас ерекшеліктеріне және білімдік қажеттіліктеріне
бейімделуіне жағдай қалыптастыру, яғни, жалпы білім беру сапасы
сақталған тиімді оқытуға бағытталған мемлекеттік саясат болып
табылады. Жалпы білім беретін
мектепте мүмкіндігі шектеулі
балаларды оқытып-үйрету үдерісін психологиялық-педагогикалық қолдау
үшін психологқа, логопедке, арнаулы педагогқа, әлеуметтік педагогқа
арналған кабинеттерді арнайы жабдықтау қажет. Сондай-ақ, кітапхана
қорын арнаулы оқулықтармен, арнаулы электронды жабдықтармен
жабдықтауға, оқу-әдістемелік кешендермен, әдістемелік әдебиеттермен
толықтыру керек.
5. Сенсорлық кемістігі бар адамдардың меңгере алатын
мамандықтарының (кәсіп түрлерінің) тізімін жасаңыздар және оларға
қажетті функционалдық қабілеттер мен еңбек жағдайларын
сипаттаңыздар.
Бүкіл әлемде мүмкіндігі шектеулі адамдардың өздерін шектеусіз
сезінбеуі және жайлы және бақытты өмір сүруі үшін қажет нәрсенің
барлығын алу үрдісі бар. Сонымен қатар, қызметтің көптеген салаларында
физикалық шектеулер кәсіпқойлыққа жетуге және табысты мансап құруға
мүлдем кедергі болмайды. Біз денсаулығының бұзылуының кейбір түрлері

маңызды рөл атқармайтын әртүрлі мамандықтардың тізімін дайындадық.
Айтпақшы, жақында ProfGid кәсіптік бағдар беру орталығы сізге қандай
мамандықтар қолайлы екенін айтып, тұлғалық типіңіз бен интеллектіңіз
туралы пікір беретін нақты кәсіптік бағдарлау тестін әзірледі.
Мазмұны: Автомобиль жөндеушісі, сәулетші, бармен, бухгалтер, күзетші,
гардеробшы, дизайнер, кескіш, бағдарламалық қамтамасыз ету инженері
таңдаушы, курьер, лаборант, маркетолог, массажист, байланыс
орталығының операторы, шаштараз, жер құрылысшысы, ұста, тазартқыш.