41 Қ. Күзембаев, Г. Күзембаева

Электр  ж ы л у   аппараттары ны ң  негізгі  бөлігі  электр 
қуаты н ж ы лу қуаты на айналдыратын  элементтер болып 
табылады.
Тамаңтандыру кәсіпорындарындағы электр ж ы лу ап- 
параттарында металдан ж асалы нған электрқыздырғыш - 
тары   кең інен  ңолданы лады .  Б ұларды ң   көлем і  ш ағы н 
болу үш ін олар орама тәрізді ж асалы нады . Орамалар ар­
наулы балқы м алардан ж асалынады.
Ж абы ң  электр  ж ы л у   элементтері  ш ойын  табандары 
бар электр таңталары нда пайдаланылады.
Электр тақтасы н ы қ табаны (конфоркасы) (11 ,2-сурет) 
ш ойын тік төртбүрыш ты немесе дөңгелек  іш інде электр 
орамалары бар тақта тәріздес болып келеді.
Табанны ң  төменгі  ж ағы   темір  цораппен  ж абы лған. 
Оның түбіне екі цабат ж ы лу қорғау ңабаттары төселген. 
Тамаңтандыру кәсіпорындарының электр ж ы лу аппарат- 
тары ндатүтікш елі жабың электрңыздарғыштар (ТЭНдер) 
кеңінен  қолданы лады   (11.3-сурет).  Б үлар  өзінің  үзын- 
дығы, диаметрі және ңүрылымдың түрі ж ағы нан әр түрлі 
болып  ж асалады.  Түтікш елі  электрңыздырғы ш тар  ңан- 
дай  ортада орналасуына және  аппараттың қүрылымына 
байланысты  да әр түрлі етіліп жасалады.
Өнімді өте ж оғары  ж и іл іктегі  (СВЧ) электр магниттік 
өрісте  өңдеуді  кө лем д ік  т әсілм ен  өцдеу  деп  аталады . 
Өнімнің  көлем інің  барлы қ  нүктелеріндегі  температура 
б ір к е л к і  кө тер іл ед і.  СВЧ  ап п ар аттар ы н д а  ө н еркәсіп  
ж иілігіндегі ток (50 Гц)  генераторлар -  магнетрондарда 
өте ж оғары  ж и іліктегі (900-2375 МГц) электр м агниттік 
тербеліске  айналады.
СВЧ  өріеінде  ө ң д ел ін етін   өнім   д и э л е к т р л ік   мате- 
риалдардан ж асалған ыдыстарға салынады. Себебі, мүн- 
дай  м атериалдардан  ж асалы н ған   ы ды стар  электрм аг- 
ниттік толқындардың әсерінен қызбайды және мүнда тек 
өнім  ғана ж ы лиды .
СВЧ  аппараттары н да  дайы ндалы нған  тағам дарды ң 
қүрам ы ндағы   қ о р ек тік   заттар  м олы нш а  сақталы нады  
ж әне тағам ны ң дәмдік  ңасиеттері  жойы лмайды .
138

11.3-сурет. Электрқыздыру элементтерініц тцрлері:
а — кварцты сэуле шашқыш; 1 -  сырттан кіру цуысы;
2 — бцдырлы тігіс; 3 — кварц цстагыіиы; 4 — аралыц фолъгалы 
буын; 5 -  электродтардыц ішке кіру қуысы; 6 — вольфрам 
орамы; 7 -  аралъщ тіреулер; 8 -  кварцты тцтік;
9 — қыздыргыш иіеті; э — жабъщ тцтікшелі қыздыргыиі;
1 — орам; 2 — тцтік қабыргасы; 3 — қосу таяцшасы;
4 — корпус; 5 — штуцтер; 6 — электр изоляциясьі;
7 — герметик; 8 -  гайка; б -  электрцыздыргыш тцрлері
139

Электр ж ы лу аппараттары нда электрқы зды рғы ш тар- 
дан бөлінетін  ж ы лу  мөлш ері м ы на қатынаспен аныңта- 
лады:
Q =  3,6 Р  тЦж, 
(1.2)
мүндағы Р  -   электрңы зды рғы ш   ңуаты,  кВт; 
г -  өңдеу уацыты ,  с.
11.4.  Жылу аппараттарын есептеу
Ж ы л у   аппараттары ны ң  ңүры лы м ды ң  немесе  тексе- 
ру есептеулерінде  негізгі теңдеулер  болып ж ы лу өткізу 
теңдеуі  ж эне  ж ы л у  балансы  есептелінеді.  Ж ы л у   өткі- 
зудің  негізгі  теңдеуі:
Q= К  Ғ  A  top, 
(1.2)
мүндағы Q - к ер ек тіж ы л у мөлшері, Вт;  К - ж ы лу өткізу 
коэффициента,  В т/(м 2  К);  Ғ   -   ж ы лу  өткізу  ауданы,  м 2; 
A 
top -  температурилардыц орташ а айырымы,  °С  .
Ж ы лу балансыныц ж алпы  тецдеуі:
Q = I Q  
+ I Q  
, 
(1.3)
4 
н 
паи
 
4 
шы г9
 
^ 
'
мүндағы 
-  пайдалы жүмсалынған жылу, Вт;  ^Я шыг ~ 
ш ығындар  ңосындысы,  Вт.
А ппараттар  ек і  -   түраңты   ж ән е  түрақсы з  режимде 
жүмыс  істейді.  Сондыңтан  бүл  режимдердегі  ж ы лу  ба- 
ланстары  төмендегідей  болады:
Qx = Q \  + Q \  + Q13 + Q \  + Q15 + Q\ ; 
(1.4)
Qn  = Q11! + Q“   + Q”   + Q»  + 
+ Q '\ ,  
(1.5)
мүндағы Q -  аппаратңа берілген ж ы лу;
-  технологиялы ң процеске керекті ж ы лу;
140

Q2  -  ж анған отын түтінімен сы ртқы  ортаға тарайтын 
ж ы лу;
Q3 -  отынның хим ияльщ  толың жанбауы;
Q4 -  отынның механикалык, толы қ жанбауы;
Q  -   аппаратты ң  сы ртқы   қабаттары  арқы лы   сы ртқа 
тарайтын ж ылу;
Q6 -  аппаратты қы зды руға кететін ж ы лу.
О ты нны ңтурінеңарай  ш ығындардың өзгеруімүмкін.
О ты нны ң  түрін е  қ ар ай   ап п ар атң а  б ерілетін   ж ы л у  
мөлшері:  ңатты ,  сүйы қ  отын ж әне  газ болса Q  = В   Q /, 
мүндағы В  -  отын  ш ығыны;  бу болса Q  — D(i. -  ік),  мүн- 
дағы D -  бу ш ығыны; і , і  -  бу мен конденсаттың энталь- 
пиялары ;  электр  энергиясы  болса  Q  =  Ат,  мүндағы А   -  
электр энергиясының қуаты ,  т -  өңдеу уаңыты.
11.5.  Қосымша жылу жабдықтары
Ж абдыңтардың бүл тобына дайын тағамдарды ыстық 
күйінде қысңа мерзімде сақтайтын немесе тарататын  ж ы ­
лу  аппараттары  ж әне  тагамдарды  тасымалдайтын,  саң- 
тайтын, тарататын аппараттар кіреді.
Тағамды ыстың күйінде саңтайтын аппараттарға мар- 
миттер  ж атады .  М армиттерде тағамдардың  температу­
ра 55-60 °С-тай болады.
Бірінш і тағамға арналган  МСЭСМ-3  мармиті  ңазанға 
ңүйылған сүйың тағамдарды қысңа мерзімде сақтауға ар- 
налған.  Ол  (11.4-сурет)  арңау және  екі үстел  бекітілген 
рамадан түрады. Ж оғарғы үстел тарату сөресін, ал төменгі 
үстел дөңгелек үш   электр  конфоркасынан  түрады.  Мар- 
миттің биіктігі реттелінеді.  Конфоркалардың үстінде та- 
ғамы бар ңазан орнатылады.  Мармит ж еке немесе техно- 
логиялың  желімен  пайдаланылады.  М армиттің қуаты   -  
3,75 кВт, ал сыртқы өлшемдері -   1670x800x530 мм.
141

11.4-сурет. МСЭСМ-3 мармиті:
1 —рама; 2 — басқару панелі; 3 — арцау; 4 — астыцгы цстел; 
5 — электр табаны; 6 — жогаргы устел; 7 — тарату сөресі; 
8 -  подностарга арналган сере
М аркасы МСЭ-ЗК (ЭПМ-5) м армиті жоғары дағы  мар- 
миттен  өлшемдері  арқы лы   ерекш еленеді.
11.5-сурет. ЛПС-1 Імармиті:
1 -рам а; 2 -  басцару панелі; 3 -  арцау; 4 -  астыцгы устел; 
5 — конфорка; 6 — жогаргы устел; 7 — тарату coped;
8 -  подностарга арналган соре; 9 -  ажыратцыш
Б ірін ш і тағамдарға арналған м аркасы  ЛПС-11 сөрелі- 
м арм иттің (11.5-сурет) қүры лы м ы  МСЭСМ-3 мармитіне
142

үқсас.  Б іраң  бүл  м арм иттің үстіңгі  сөресі  де  қ ы здыры- 
лады. Б үл ңүры лы м  адамдар өзіне-өзі ңызмет ж асайты н 
ж елілерге  орнатылған.
М одульдендірілген,секциялы ,  электрлі  м аркалары  
МСЭСМ-50  (М СЭСМ -50К,  М СЭСМ -55,  М СЭСМ -60, 
МСЭСМ-80,  МСЭСМ-110)  түраң ты   м арм иттері  ек ін ш і 
ж әне  басңа  тағамдарды  қы сң а  мерзімде  саңтауға  ж әне 
таратуға арналған. Бүл мармиттер геометриялық өлшем- 
дерімен,  қуаттары м ен  ерекш еленеді.
М арм иттердің  түрлеріне  байланы сты   олардағы   сы- 
йы мдылыңтар төрт бүрыш ты немесе дөңгелек болады.
МСЭСМ-50 мармитінің ж алпы көрінісі төмендегі  11.6- 
суретте берілген. Мүнда жы лы ту агенті бу генераторынан 
алынады. Бу алуға арналған бу генераторында электрңыз- 
дырғыш тар  орнатылған.  М армиттің  ортасындаға  ж ы л у  
сөресін ңыздыруға электрңыздырғыштары пайдаланыла­
ды.  О лардың  ңуаттары   реттелінеді.  М армиттің  ж алпы  
ңуаты -  4,5 кВт, ал сыртқы өлшемдері -  840x840x860 мм. 
1 
7  8  9  10  11
1'
J w -
11.6-сурет. МСЭСМ-50 мармиті:
1 — ыдыс; 2 -  аяқша; 3 -  негіз; 4 -  есікше; 5 — басқару 
панелі; 6 — су жіберу краны; 7 —розетка; 8 -  шам;
9 -  ажыратцыш; 10 — шам; 11 -  ажыратцыш; 12 — цстел; 
13 — цаптама; 14 — агызу ццбыры; 1 5 -  жылу сөресі;
1в — бнпанда: 17— тптікті электокыздьтгыш
143

Тұрақты МСЭ-110К электр мармитінің ж алпы  көрінісі 
11.7-суретте  берілген.
11.7-сурет. МСЭ-110К  мармиті:
1 -ра м а ; 2 — қаптама; 3 - б у  генераторы; 4,9  — ТЭН;
5 -  устел; 6 -  ыдыс; 7 — басқару ццрылысы; 8 — жылу сөресі
Е кінш і тағамдарға арналған м аркалары  ЛПС-3, ЛПС- 
ЗА, ЛПС-16, ЛПС-17  сөрелі м армиттері технологиялы қ 
желілерде  ңолданылады.
М аркалары МЭП-6, МЭП-20, МЭП-35, МЭП-60 жылжы- 
малы электрлі  мармиттері механикаландырылған тарату 
желілерінде пайдаланылады. Мармиттер рамаға орнатыл- 
ған тік бүрышты ңораптан түрады. Раманың жоғарғы жа- 
ғы на үстел  бекітілген,  ал  астыңғы  жағындағы төрт  дөң- 
гелегі арңылы ж ылжытылады. Бүл мармиттер әр түрлі та- 
ғамдарды қысңа мерзімде ж ы лы  күйінде сақтауға арнал- 
ған. Тагам саңтау сыйымдылықтары да әр түрлі болады.
МСЭ-84  м армиті  электрқы зды рғы ш ы   бар  бу  генера- 
торынан түрады. Мармит үстелінің іш іне төрт бүрыш ты 
алты  сыйымдылың орнатылады (11.8-сурет). М армиттің 
ңуаты -  2,5 кВт.
Ж ы л у багандары  мен сөрелері тағамдарды ж ы лы  қал- 
пында  қы сқа  мерзімде  сақтап  тарату  ж елілерінде  қол-
144

данылады. Олар түраңты  немесе ж ы лж ы м алы  болып ке- 
леді.
11.8-сурет.  МСЭ-84:
1 -  ыдыстпар; 2 — цстел; 3 — басцару щрылысы; 4 -  шам;
5 — температуралықреле; 6 -  тарату тізбектерінің 
фермасы
М аркасы ШТС-М ж ы лу сөресі (16.6-сурет) еөрелі  ар- 
б аш аларға  ңой ы лған   тағам дарды   ж ы л ы   күй ін д е  сақ- 
тауға арналған. Сөренің еқі ж ағы ндағы  есіктерден арба- 
ш алар сөре іш іне  кіргізіледі.  Сөре іш інде ж алп ы  ңуаты 
7,7  кВт  эл ектр қ ы зд ы р ғы ш тар ы   орнаты лған.  Сөренің 
іш індегі температура 60-70 °С аралығы нда реттеледі. Өл- 
шемдері -  2700x750x1715 мм.
Бүлардан басқа маркалары ШТПЭ-1, ШТЭ-1, ШТЭ-1-01 
ж ы лу  сөрелері  ж еке  немесе  тарату  ж елілерінде  пайда­
ланылады.
10
-
48
*
145

г -------
.
^
___
16
ERT
13
3)
11.9-сурет. ШТС-М жылу сөресі:
а — жалпы көрінісі; ә -  сцлбасы; 1 — электр панелі; 
2,13 — есіктер; 3 ,4 ,5 ,7 ,8  — цапт амалар; 9 — термометр; 
1 0 ,1 9 -  шам; 11,12 — ТЭН цосу ( өшіру) батырмалары;
14 -рам а; 1 5 - панель; 1 6 -  басцару панелі
М аркасы Ш НЭТ-1,5 ж ы лу сөресі (11.10-сурет)  арнау­
л ы   там ақтанды ру  оры ндары нда  пайдаланы лады .  Сере 
төрт  бүры ш ты   қорап  тәрізді.  Оның  камерасы   ж ы лы ту 
қы зды ры лған  ауа арңы лы  ж үргізіледі.
Тцтынушылардың өзіне-өзі цызмет ететін 
желілер
Б үлж елілер көптеген жы лж ы м алы  жабдықтың жиын- 
ты ғы   болып  келеді.  Ж елілер  там ақтану  орындарының 
саны на  байланысты  төрт  түрлі  ж ин аңта  ш ы ғары лады : 
50 орындың -  JIC-A,  ЛС-Б,  75 орындық -  ЛС-В ж әне  50 
оры нды ң  -   ЛС-Г.  Вүл  ж ел іл ер д ің   ж ал п ы   кө р ін істер і 
146

1 -  термореттегіш; 2 -  ТЭН; 3 -  жэшік; 4 -  ыдыс
төмендегі суреттерде берілген. Ж елілер оң ж аң ты  болып 
ж асалады .  Олардың техникалы ң сйпаттамалары  төмен- 
дегі  16.1-кестеде,  ал ңұрамы  16.2-кестеде  берілген.
11.1-кестпе
Желі
түрі
Ыдыс 
сыйымдылығы, дм3
Ж ылу 
сөресіндегі 
табалар 
бетінің 
ауданы, м2
Электрлік
сипаттамалары
Массасы,
кг
бірінші
тагам
екінші
тағам
қуаты,
кВт
кернеуі,
В
ЛС-А
68
84
2,04
5,89
380
950
ЛС-Б
108
112
2,04
6,52
380
1110
ЛС-В
108
144
3,06
7,15
380
1150
ЛС-Г
68
84
2,04
5,89
380
950
11.2-кестпе
Жабдық
түрі
Аты
ЛС-А
ЛС-Б
ЛС-В
лс-г
ЛС-2
Саре-касса 
Мүздату
1
1
1
1
сөресі
1
1
1
1
ЛС-3
Ыстық
ішімдіктерге
арналган сөре
1
1
1
1
147

МСЭ-84
Түрақты
мармит
1
1
1
1
ШТПЭ-1
Ж ылжымалы 
ж ылу сөресі
2
2
3
1
МП-28
Ж ылжымалы
мармит
1
2
1
2
КП-40
Ж ылжымалы
қазан
1
2
2
1
КП-60
Ж ылжымалы
қазан
1
ТСП-900
Асхана
саймандарына
арналган
арбаша
1
1
1
1
ТВП-120
Подностарга
арналган
арбаша
1
1
1
1
ТВТ-240
Табақшаларга
арналган
арбаша
2
2
2
ТВС-120-01
Стақандарға
арналган
арбаша
1
1
1
ТЭ-25
Термостат
2
2
2
2

12-тарау. ТАМАҢ ПІСІРУГЕ АРНАЛҒАН 
ЖАБДЫҚТАР
12.1.  Тамақ пісіру ңазандарының жіктелуі
Тамаңтандыру орындарындағы барльщ там аң пісіру- 
ге  арн ал ған   ап параттар  төмендегідей  болып  бөлінеді: 
тамаң  пісіру ңазандары;  ж ің іш ке  ш ұж ы ң  пісіру ңүры- 
лы мы ; кофе ңайнату аппараты; автоклавтар және толас­
сыз  тамаң  пісіру  сөрелері.  Там аңтанды ру  орындарын- 
дағы тамаң ңайнату аппараттарының ж іктелуі төмендегі
12.1-суретте  берілген.
Қ айнату сыйымдылығындағы ңысымның мөлшеріне 
байланы сты   барлы қ  ңазандар  атмосфералың  ңысымда 
немесе ж оғары  ңысымда ңайнататын аппараттар болып 
бөлінеді.
Отын түріне байланысты ңазандар электр, газ, бу және 
қатты  отын ж ағы п пайдаланы латы н ңазандар болып бө- 
лінеді.
12.1-сурет.Талш«; пісіру цазандарыныц жіктелуі
149

Ж ы л ы ту   тәсілдеріне  қ ар ай   тікел ей   ж ы л ы ты л аты н  
немесе ж анам а түрде ж ы лы ты латы н болып, ал ңүрылы- 
мы бойынша қозғалм айты н етіліп, түрақты  орнатылған 
және төңкерм елі  болып бөлінеді.
Н егізгі  геом етрияльщ   өлш ем дері  бойынш а  модуль- 
денбеген,  сек ц и я л ы   модульденген  ж ән е  арн аулы   сы- 
йы м ды лы қтарға арналган болып бөлінеді.
Модульденбеген қазандардың сыйымдылығы цилиндр 
тәріздес болса, секциялы  модульденген ңазандардың сы- 
йымдылықтары тік бүрыш ты параллелепипед сияқты  бо­
лады.
Тамақ  пісіру  ңазандары  ңораптый, іш іне  орнатылған 
ңаңпағы  бар  ңайнату  сыйымдылығынан  түрады.  Қорап 
сыртында  ж ы л у   саңтау  ңабаты  бар.  Қ азанны ң  төменгі 
ж ағы на ж ы лы ту бу ңабатымен ж алғасңан  бу генераторы 
орнатылған. Қ азан қүрылымы арнаулы негізге сүйенеді. 
Б у  генераторы нда  пайда  болған  бу  қазан н ы ң   ж ы лы ту 
ңабатын  толты ры п,  конденсацияланған  кезде  ж ы луы н 
ңайнату сыйымдылығының қабырғасы  арқы лы   аппарат 
іш індегі  өнімге  береді.  Конденсат  ңайтадан  бу  генерато- 
рына түседі.
Қ айнату қазандары ны ң қүрасты ры м ды лы қ нүсңала- 
ры  төмендегі  12.2-суретте  берілген.
Қ айнату  қазаны   ңос  ңабатты  корпус  іш іне  орнатыл- 
ған   сы й ы м д ы лы қ тан ,  оны ң  сы рты н дағы   қап там ад ан  
түрады.
Аппараттың сыртқы корпусы мен қаптаманың арасын- 
да ж ы лу сақтау ңабаты бар. Қ азанның төменгі ж ағы на бу 
генераторы орнатылған. Қазан негізге бекітілген. Бу ңаба- 
ты на ж алғасңан  түтіктерге  баңылау-өлшеу  және  ңорға- 
ныс  тетіктері  ж алғанған.  Қ азанға  ж алғанған  ңорғаныс 
клапаны  (12.2-сурет) бір корпустың іш іне орнатылған бу 
және вакуум клапандарынан түрады. Бу клапаны корпус- 
ты ң жоғары ж ағы на, ал вакуум клапаны  төменгі жағын- 
да  орнаты лған.  Егер  ап парат  іш ін д егі  ңысым  кер екті 
м өлш ерден  ар ты қ  бола  бастаса,  бу  кл ап ан ы   үстіндегі 
ж ү кті көтеріп,  астындағы саңылау  арқы лы   арты қ буды 
сыртца ш ығарады. Вакуумдың клапан керісінш е сыртңы 
ауаны аппарат бу қабатына кіргізеді.
150

12.2-сурет. Тамақ пісіру цазандарының 
щрастырымдылыц нцсцалары:
а -  электпрлі; э -  газды; б -  қатппгы отынды; в — булы;
I  -  цайнат у сыйымдылыгы; I I —бу генераторы;
I I I  — қазан корпусы; I V — жылу изоляциясы; V — цаптама; 
V I -  аппарат негізі; V II -  бацьілау-өлшеу аспаптары; 1 - с у  
жіберу клапаны; 2 -  ауа клапаны; 3 -  жапцыш; 4 -  екі 
жацты сацтандыру клапаны; 5 -  манометр; 6 — толтыру 
шанацшасы; 7 -  деңгей краны; 8 -  арналар; 9 -  газ ццбыры; 
10 — газ жану ццрылымы; 1 1 -  жану газдарын шыгару 
жеці; 1 2 -  есікше; 1 3 -  кцл камерасының есігі; 1 4 -  жану 
камерасы; 15 — тор; 16 —бу тутігі; 1 7 — конденсат бөлгіш; 
18 — конденсат тутігі
151

12.3-сурет. Сацтандыру клапандары:
а -  екі жацтпы жукті сацтпандыру клапаны; э -  ауа шыгару 
клапаны бар екі жацтпы жуктпі сацтпандыру клапаны;
б —  турбина клапан; 1 -  вакуумдыц клапан; 2 — клапан 
корпусы; 3 - б у  клапаны; 4 - б у  шыгару цуысы; 5 -  жук;
6 -  цаптама; 7 — цыстырма; 8 -  цол бцранда; 9 -  ауа 
клапаны; 10 — иін; 11 — айналу осі; 12 — цапсырма;
1 3 -  серіппе; 1 4 -  итеру щ рылымы;  1 5 -  цазан цацпагы; 
16 — айналдырыц ( шпиндель); 17 — тцрацтандыргыш;
18 — шектеу сацинасы; 19 —бу жалгау жеңі;
20 — клапан-турбинка; 21 — цайтаргыш
12.2.  Электр қазандары
Қазіргі кезде м аркалары  КПЭ деп аталатын тамаң пісі- 
ретін сы йы м ды лы қтары  40,  60,  100,  160 ж әне  250 литр 
электр  ңазандары,  КПГ деп  аталаты н  газбен  жылы ты - 
латы н  ңазандар,  ңатты   отын  ж ағы латы н  160  литрлік 
КПТ қазандары , м аркасы  КП П  деп аталы наты н 100 ,16 0 
ж әне  250  л ңтрлік  тамаң  пісіретін  бу  қазандары   шыға- 
ры лады .  Сыйымдылығы  40  пен  60  л и трл ік  қазандар  -  
төңкерм елі, ал сы йы м ды лы қтары  100,  160,  250 литрлік 
ңазандар  төдкерілм ейтін болып  келеді.
152

Тамақ пісіретін м аркасы  КПЭСМ-60М секц иялы қ мо- 
дульдендірілген электр ңазаны  (12.4,  12.5-суреттер) та- 
м ақ  пісіретін  ыдыстан  ж әне  сы ртқы   қораптан  тұрады. 
Ы дыс  тоты ңпайты н  болаттан  ж асал ы н ған .  Қ азан н ы ң  
тамаң пісіретін ыдысы қақп ақпен ж абылады.  Қ азан іш і 
ңуыс  ілгіш тер  арңы лы   ек і  тіреуіш ке  ңозғалм алы   етіп 
ңондырылған.  Оң  ж аң тағы   тіреуіш те  қазанды   төңкеру 
механизмі бекітілген. Ол бүрандалы берілістен ж әне тіре- 
уіш тің алдыңғы ж ағы на ніығарылған қол бүрандасынан 
түрады .  Сол ж а ң т а ғы   тіреуіш ке  басңару  тетіктер і  бар 
ңалңанш а  орнатылған.
12.4-сурет. КПЭСМ-60М секциялыц модулъдендірілген 
электр қазаны:
1 — қайнат у сыйымдылыгы; 2 -  электрконтактілі 
манометр; 3 — су-бу қабаты; 4 -  сақтандыру клапаны; 
5 — ay дару механизмі; 6 — электрцыздыргыш
153

Бу  генераторындағы  судың  деңгейін  баңы лау  үш ін 
деңгейлік  кран  орналған.
Қ азан  автоматты   үйлестіру  тетіктерім ен  стационар 
немесе  бейстационар  ж ағдай да  ж үм ы с  атқарады .  Бей- 
стационар режимде  қазандағы  тамаң  ңайнау деңгейіне 
ж еткізіледі,  содан соң стационар режимде тамаң түраң- 
ты температурада  өңделінеді.
КПӘ-40 ж әне  КПЭ-60М  деп атал аты н  электр қазан - 
дары.  Б үл ңазандардың ңүрылымдары бір-біріне үңсас.
3N  ~ 50Гц, 380В
12.5-сурет. Маркасы КПЭ-100 цазаныныц кинематика- 
лы ц сцлбасы
Олар ңайнату ыдыстарыныц сыйымдылығымен, сыртңы 
көлем дік  өлш емдерімен,  ж үм салы наты н  ңуаттары м ен 
ған а  ерекш еленеді.
КПЭ-100  электр ңазаны   (12.5-сурет)  -  тотыңпайтын 
тамаң  пісіретін  ыдысы,  бу ңабаты бар  қазан.  Қ азанны ң 
сы рты   ж ы л у   саң тау  ңабаты м ен  ң ор ш ал ы н ған .  Қ азан  
дөңгелек  түғы рға  орнаты лады .  Қ азан ны ң  төменгі  ж а-
154

гы нда ал ты электрқы зды рғы ш ы   бар бу генераторы бар. 
Ң азанны ң  беті  аш ы лы п-ж абы лм алы   қаңпаңпен  жабы- 
лады.  Қ азанны ң  түбінде  ж уы нды   суды  ағы зы п  жібере- 
тін  кран  орнатылған.  Қ азанға  ыстың  су  мен  салңы н  су 
қүяты н   крандар  бекітілген.
КЭ-100, КЭ-160, КӘ-250 деп атал аты н  там ақ пісіретін 
электр  қазан д ар.  Б үлар  модульдендірілген  секциялы ң 
ңазандар болып табылады. Б үл ңазандарда функционал- 
дың  сыйымдылыңтар  пайдаланылады..
М аркалары  КПГ-160,  КПГ-250  тамаң  пісіруге  арнал­
ган  ңазандар  (12.6-сурет)  ңүрылымдың  жағы нан  төңке- 
рілм ей тін  электр  қазан д ары   си яң ты   ж асалы н ган .  Газ
12.6-сурет. М аркалары КПГ-160,КПГ-250 цазандары:
1 -  сыртцы қабаты; 2 -  жылу оқшаулагыіи; 3 — су агызу 
шцмегі; 4 —датчик; 5 —электрқыздыргыиі; 6 -  парогенератор; 
7 —қысымрелесі; 8 — манометр; 9 — бцрама шцмек;
1 0 -   цацпац; 11 — турбина-клапан; 12 — цайтаргыш;
13—цыстырма; 14 — қысу иіндері; 15—щйгы; 16—сақтандыру 
клапаны; 1 7 -  басцару станциясы; 18 —батырма;
1 9 -  шам; 20 -  иіам; 21 -  царсы салмац; 22 -  салцын су 
щбыры; 23 — агызу иіцмегі; 24 -  сузгі
155

қазандарының от ж ағы латы н камерасына орнатылған  бу 
генераторында инж екциялы ң газ оттығы мен суы бар са- 
қиналы  айналма ыдысы бар. Бүл қазандар бақылау-өлшеу 
қүралдары мен  ңорғаныс аппараттарымен жабдыңталган.
12.7-сурет. КПГ-250  бу қазаны:
а -  жалпы көрінісі; э - б у  генераторы; 1 ,2 - газ жану 
оттыгы; 3 —жану камерасы; 4 — тцтін ццбыры;
5 -  цалталар; 6 -  тцтін щбыры; 7 - қаптау; 8 -  клапан;
9 —батырма;10—электрмагнитті клапан; 11 —кран; 12—кран; 
1 3 -  тцтатцыш; 1 4 -  оттъщтар клапаны; 1 5 -  терможцп;
16—тцрацты тцтатцыш; 17,22—жану газдары шыгатын 
терезелер; 18,19,20,21 — цыздыру беттері

жүктеу/скачать 4,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: