Студенттерге арналєан ф со пгу 7
Әдебиет: Негізгі (1,2,3) Тақырып 13
жүктеу/скачать 328,41 Kb. Pdf көрінісі
|
| Әдебиет:
Негізгі (1,2,3) Тақырып 13. Зәр шығару физиологиясы Жоспар: 1. Зәрдің құрамы мен қасиеттері 2. Зәрдің пайда болуы теориялар 3. Зәрдін пайда болуын және бөлінуін реттеу Зәр сары түстіі сұйық зат. Дапра тұяқтыларда көмір қышқылы кальций ұосылысы салдырынан зәр шырышты болды. Өалған малдың зәрі сұйыұ және тқнық болады. Жалпы зәрдің құрамы жеген азыққа, ішкен судық мқлшеріне малдың физиологиялық жағдайына жыл мезгілі мен ауа райына байланысты. Зәрдің осмостық қысым мқлшері 23-30 атм, сыбағалы салмағы 1,050-1,060. Оның реакциясы жәйтін малда сілтілі, ет жейтіндердде – қышқыл, ьағаусыздарда- амфотерлік. Дене қызметі кезінде зәрдін рН төмендейді. Зәр кұрамының 96 проценті су, 4 проценті құрғақ заттар. Олар органиқалық және емес зөаттардан құралған Органиқалық заттарға мочевина, зәр қышқылы, аммиак, аденин, ксантан мен сияөты пурин негіздері, креатинин эфиркүкірт қышқылдары жатады. Зәрдін сарғыш түсі урохром, уробилин мен уроэтрин пигменттеріне байланысты болады байланысты. Бүйрек қабынған кезде зәр арқылы белктар бөлінеді, оны альбуминурияя –дейді. Бүйрек пен зәр жолдарывна қан құйылғнда,, зәр құрамында қан бөлінеді – гематурия Жұқпалы мен ішқұрт ауруларында зәр арқылы гемоглобин бөлінеді, оны немоглобинурия дейді. Сонымен, қалыпы зәрде белоктар, қанттар, қан мен гемоглобиндер болмау керек Қан мен зәр құрамында, қан мен гемоглобиндер болмау керек қан мен зәр құрамын салыстыру кезде, зәрдің құрамында қанға қарғанда мочевина 70 есе, аммиак 40 фосфаттар –іқ, зәр қышқылы 25 есе кқп. Зәрпайда болуы туралы теориялар: а. Фильтрациялық- реабсорбциялық теория. мальпиги шумақтарындағы қан тамырларының қысым мөлшері сынап бағанасы бойынша 70-90 мм. Шумақтарға келетін тамыр, шығатын тамырға қарағанда жуан болады. Сол себептен шумақтарға біраз қан бөгеліп, онан соң сүзіліп, провизорлық немесе алғашқы зәр пайда болады Зәрдің бұл түріне қандағы заттардың, белоктардаң бәрі кіреді. белктар каллоидты заттар болғандықтан капиллярлар қабырғасының саңылауынан өтмейді Иреленденген өзекті жолдар мен Генле тұйық тұзағынан микробүрлердің арқасында провизорлық зәрден аминқышқылдары, глюкоза, су мен минерал тұздары қанға қайтадан сінеді. Осы процестің нәтежесінде аңырқы немесе дефинитивтік зәр пайда болады. 90 л провизолрық зәрден 1 л ақырғы зәр пайда болады Минутына бүйрек тамырлары арқылы 750 мл, ал тәулігіне 1000 л қан өтеді. Организмде барлық қан бәйрек тамырлары арқылы 5-10 минетте ағып өтеді. Ал, мочевина, сульфаттар мен креатинин сияқты заттар қанңа қайтадан сорылмайды. Геннле тұзағынаң төмен түсетін бөлімнің эпителийі қанға қайтадан суды сіңіріді, ал натрий йондарын сіңірмейді. Бұл тұзақтың жоғарғы көтерілетін бқлімнің эпителий белсенді түрде қанға натрий йондарын сіңіреді, ал суды сіңірмейді. Бүйректе сүзу мен қайтада сіңу құбыллыстарынан басқа түзілу процестері де болады. Мысалы бензой қышқылы мен гликоколдан гиппур қышқылы түзіледі. Құрамнан бөлінген амин қышқылдары мен АТФ- тен аммиак пайда болады. Глютаминаза ферменті глутаминді, глутамин қышқылы мен аммиаққа ыдыратады. б.Боумен мен Гейденгайнның секреторлақ теориясы. Бқл теория бойынша Мальпиги щұмақтарында қаннаң тек су мен минерал сүзіледі, ал иреленденген өзекті жолдарда мочевина, зәр қышқылы мен аммиак сияқты ерекше заттар секрет ретиінде бөлініп шығады. в. Людвигтің сүзу теориясы. Бүйирктін шумақтарында өте сұйық зәр сүзіледі де, иреленденген өзекті жолдарда ұайтадан тек су сіңіп өзінің қалыпты жағдайындай қойылады. Сонымен, Боумен мен Людвигтің теориялары зәрдін пайда болуын ғылымның дамуына сай түсіндіре алмайды. Зәрдің пайда болуын реттейтін орталық – сопақша мидың төртінші өарыншасында орналасып, аралық мимен байланысқан. Бұл орталықтан бүйрекке кезегн нерв импельстары мен симпатиқалық нервтер арқылы жеткізілинеді. Кезеген нервтің қозу бүйрек арқылы су бөлінуін күшейтіп, азотты заттардың бөлінуін тежейді. Ал, симпатикалық нервтер қозса зәрдің құрамына асс тұзатың бқлінуі күшейеді. Бір жердің ауру, зәр пайда болуын күрт азайтады. Мұндай құбылысты- рефлекторлық анурия дейді. Зәр пайда болуының гуморальді реттеуші ретінде мочевинаны, пуріндік негіздерді, минерал тұздарын айтқвн жөн. Бүйрек қызметі шартты рефлекстер пайда болуы арқылы да реттеледі. Бұл жағдайда иттерде зәр пайда болу күшейеді. Біраздан соң метроном дауысы иттердің зәр пайда болуын күшейтеді.. Зәр пайда болуына әсер ететін гормондар: тироксин, адреналин мен вазпрессин. Тер мен қарын бездеріне қарағнда бүйрек тканьдері су мөлшерін арнайы рефлекстер арқылы реттейді. Тканьдерде су көп болған жағдайда вазопресссиннің бөліну! төмендеп, судың сіңуі азайып, бүйрек зәрді бөле отырып, организмді артық судан босатады. Әр миалда тәулігіне болатын зәр мқлшері: жылқыда –2-5 л, бұқада-6-12 л, қой мен ешкіде 1,5-2 л, шоқада 2-4 л, итте-0,5-1 л жүктеу/скачать 328,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|