Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Павлодар

Құрастырушы: аға оқытушы Куватов А.Ж.

5В010800 Дене шынықтыру және спорт мамандығының

негізінде әзірленді.

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

2010 ж. «_____»____________№____ хаттама
ОӘК төрағасы __________ У.Д. Буркітбаева 2010 ж. «_____»___________

КЕЛІСІЛДІ*

Куватов Асқар Жолдасбекұлы, аға оқытушы.

Дене шынықтыру және спорт кафедрасы Ломов к. 64 мекен-жайы бойынша басты корпусының спорттық залында орналасқан. Байланыс телефоны 673669.

2 Пән туралы мәліметтер

Аталуы: «Таңдап алынған спорт түрінің әдіс-тәсілдік дайындығы (волейбол)».

Сағаттар саны: 3 кредит, 135 сағат: 15 сағат дәрістер, 30 сағат семинарлық сабақтар, 90 сағат СӨЖ.

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттердің;

- волейболдағы техникалық, тактикалық дайындығы жөнінде жалпы түсініктері болуы;

- волейболдағы теориялық, техникалық, тактикалық дайындығының құралдары мен әдістерін білуі;

- волейболдағы техникалық, тактикалық дайындықтардың этаптарын, әр түрлі жарыстар түрлеріне тактикалық дайындығын меңгеруіне икемді болуы;

- волейболдағы бастапқы дайындық топтарынан бастап спорттық жетілдіру топтарына дейін этаптарындағы техникалық, тактикалық дайындығы ерекшеліктерінің практикалық дағды-машықтарын икемденуі қажет.

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар қажет: спорттық морфология, биомеханика, педагогика, спорттық психология, жас және жалпы физиология, анатомия, дене тәрбиесі және спорт теориясы мен әдістемесі.

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім икемділік және дағды-машықтар келесі пәндерді меңгеруі үшін қажет: спорттық морфология, спорт биохимиясы, спорт биомеханикасы, спорт педагогикасы мен психологиясы, спорт түрлері физиологиясы, дене шынықтыру және спорт теориясы мен әдістемесі.

Спортшының дайындығы таңдалған спорт түрінде жоғары жетістіктерге жету үшін бағытталған. Жоғары спорттық жетістіктері тек қана түрлі дайындықтарын: техникалық, тактикалық, дене, сәйкес ерлік-жігерлік сапаларын көрсетуін, таңдалған спорт түрі саласы бойынша теориялық білімдер мен практикалық дағдыларын толық меңгергенде ғана жеткілікті бола алады.

Ұсынылған бағдарлама берілген тақырыбы бойынша бар болып тұрған теориялық және практикалық құрастырулардың талдауын өзінің құрамына кіргізеді.
10 Курстың компоненттері
10.1 Дәріс сабақтарының тақырыптар тізімі

1 тақырып. Волейболдағы техникалық дайындықтың жалпы сипаттамасы және топтастыруы, анықтамасы

Волейболшының техникалық дайындығы. Дайындық мақсаты мен міндеттері. Волейболда техникалық әрекеттің атаулары мен анықтамалары, техникалық әрекеттерді топтастыру негіздері. Волейбол ойынынң техникасы жөніндегі жалпы түсінік. Волейболда техникалық әрекеттердің әр түрлілігі және анықтамасы. Волейболшылардың техникалық дайындығының түсінігі. Құрал-жабдықтарға, жаттығу әдісіне қойылатың талаптар.

Техникалық даярлық, тәсілдер көлемі, қызметі. Волейболдағы спорттық техниканы меңгеру әдісі. Дене сапаларын дамыту әдісі (үзіліссіз, ойын, жарыс). Қозғалыс дағдылары. Волейболдағы қозғалысты басқару мен техниканы жетілдірудің жалпы негіздері. Қозғалыс дағдысы, икемділігі – волейболдағы қозғалыс техникасының негізі. Бастапқы, тереңдете оқыту, қалыатастыру және әрі қарай жетілдіру. Волейболдағы қозғалыс техникасының тиімділігі, тұрақтылығы, көрсеткіштер үнемділігі. Техникалық жетілдіру кезеңдері мен сатысы. Спорттық техниканың құрылуында дағдыны қалыптастыру әдістемесінің ерекшелігі. Техникалық дағдының қалыптасуын жетілдіру және тұрақтау әдістемесінің ерекшелігі.

Тактикалық әрекеттерді игеру және бекіту. Волейболшының тактикалық дайындығы. Дайындық мақсаты мен міндеттері. Волейбол ойыны тактикасының жалпы түсінігі мен анықтамасы. Волейбол ойынының тактикалық әрекеттерін топтастыру. Қорғаныс пен шабуылдағы жеке, топтық, командалық тактикалық әрекеттерге үйрету.

Техника-тактикалық әрекеттерге үйрету кезеңі. Бастапқы кезең. Әр түрлі жастағы және дәрежедегі волейболшылардың тактикалық дайындық әдісі мен құралдары. Тактикалық дайындық кезеңдері. Тактикалық дайындық, ойын тактикасына үйретуге бағытталған, және тактикалық тәсілдерді жетілдіру бойынша сабақтарды ұйымдастыру және өткізу (жеке, топтық, командалық).

Волейболшылардың тактикалық даярлығының бақылау негізі. Жоғары дәрежелі спортшылардың тактикалық әрекеттерін талдау.

1) 1 тақырып. Волейболдағы техникалық дайындықтың жалпы сипаттамасы және топтастыруы, анықтамасы

Допты ойынға қосу тактикасы және орындау техникасы. Шабуыл соққысына арналған допты беру. Допты беру техникасының орындалуы. Допты беру тактикасы. Шабуыл соққыларын орындау техникасы. Шабуыл тактикасы. Тосқауыл қою әрекеттері. Тосқауыл қою техникасы. Тосқауыл қою тактикасы. Қорғаныс әрекеттері. Қорғаныс әрекеттерін орындау техникасы. Қорғаныс әрекеттерінің тактикасы. Сақтандыру.

2) 2 тақырып. Волейбол ойынының техникасына оқыту негіздері

Волейболдағы техникалық дайындықтың құралы. Дене сапаларын дамытуға бағытталған арнайы даярлық жаттығулары. Жалпы дамыту жаттығулары – спортшының жалпы дене дайындығының құралы. Волейболда жалпы даярлық жаттығуларын таңдауға қойылатын талаптар. Қозғалыс дағдыларын тереңдете жетілдіру, қатаң реттелген жаттығулар әдісі. Волейболда арнайы дене қабілеттерін дамыту. Қатаң реттелген қозғалыс қызметтерінің негізгі көрсеткіштері (жүктеме, демалыс). Арнайы жарыс әдісінің сипаты: күш салыстыру, спортшының біріншілік үшін күрес қабілеті, барынша жоғары жетістіктерге жету үшін белгіленген қозғалыс қызметтерін орындау.

3) 3 тақырып. Волейбол ойынының тактикасын үйрету негіздері

Жаңа тактикалық тәсілдерді құруда дағдыларды жетілдіру мен тұрақтылық әдістемесінің ерекшелігі (жеке, топтық, командалық). Тактикалық тәсілдерді орындау дағдысының тұрақтылық сатысы. Жоғары дәрежелі волейболшылардың тактикалық дайындығы. Әр түрлі ойын жағдайындағы тактикалық тәсілдер. Тактикалық ойлауды жетілдіру. Жасы мен жынысын ескере отырып тактикалық шеберлікті жетілдіру.

4) 4 тақырып. Волейболшының тактикалық дайындығының әдісі мен құралдары. Басқа дайындық түрлерімен арақатынасы

Волейболшының зердегілік дайындығы, оның мақсаты мен міндеттері. Волейболшының зердегілік білімі. Зердегілік дайындықтың түрлері, әдісі мен құралдары. Волейбол талаптарына сай арнайы зердегілік қабілеттерін тәрбиелеу. Волейболшының кешенді дайындығы, оның мақсаты және міндеттері. Тақырыпты және кешенді жаттығу сабақтары. Кешенді жаттығу сабақтарын құру әдісі мен принциптері. Әр түрлі дәрежедегі топтарға кешенді жаттығу сабақтарын құру.

5) 5 тақырып. Бақылау әдістері

Тактикалық даярлықты тестілеу. Бақылау мөлшерлерін тапсыру.


10.3 СӨЖ түрлерінің тізімі

№ р/с	СӨЖ түрі	Есеп беру түрі	Бақылау түрі	Сағатқа шаққандағы көлемі
1	Дәрістік сабақтарына дайындалу		Сабаққа қатысу	18
2	Практикалық сабақтарға дайындалу (сабақтың тақырыбы бойынша материалды қарастырып меңгеру, үй жұмысын орындау)	Жұмыс дәптері	Сабаққа қатысу	20
3	Аудиториялық сабақтың мазмұнына кірмеген материалын қарастырып меңгеру	Есеп	Баяндама	20
4	Бақылау шараларына дайындық		МБ1	20
Барлығы				78

10.4 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі

1) 1 тақырып. Волейболдағы техникалық дайындықтың жалпы сипаттамасы және топтастыруы, анықтамасы

Волейболда спорттық разряд бойынша, жас топтарына қарай топтастыру. Әр түрлі жастағы және дәрежедегі волейболшылардың техникалық дайындық құралдары мен әдістері. Техникалық дайындық кезеңдері. Техникалық тәсілдерді жетілдіру және спорттық техниканы оқытуға бағытталған, техникалық дайындық сабақтарын ұйымдастыру және өткізу. Қазіргі уақыт кезеңінде волейболды дамытудың келесі мәселелері. Волейболдан ҚР-ы командасының техникалық қорының даму жағдайы.

Ұсынылған әдебиеттер: [1], [2], [3], [4], [5].

2) 2 тақырып. Волейбол ойынының техникасына оқыту негіздері

Ойын әдісінің сипаттамасы: тәсілдердің әр түрлілігі, мақсатқа жету тәсілдер, жоғары сезімділік, жоғары жігерлілілік. Ойын әдісінің арнайы ерекшелігі, жеке және топтық қатынастық, өзіндік қасиеттердің айқындалуы. Техника, жарыс ережелері, құрал жабдықтардағы жаңалықтар. Жеке техникалық шеберліктің қалыптасуына әсер етуші факторлар (дене даярлығы, антропометриялық көрсеткіштер, психикалық ерекшелігі). Жасы мен жынысын ескере отырып техникалық шеберлікті жетілдіру. Техникалық даярлықты тестілеу. Волейболшының техникалық дайындығы бойынша бақылау мөлшерлерін тапсыру. Волейболдағы қазіргі уақыт талаптарына сай қозғалыс техникасы техникасын орындауда жарысқа төрешілік ету.

Ұсынылған әдебиеттер: [1], [2], [3], [4], [5].

3) 3 тақырып. Волейбол ойынының тактикасын үйрету негіздері

Жоғары дәрежелі волейболшылардың тактикалық дайындығы. Әр түрлі ойын жағдайындағы тактикалық тәсілдер. Тактикалық ойлауды жетілдіру. Жасы мен жынысын ескере отырып тактикалық шеберлікті жетілдіру.

Ұсынылған әдебиеттер: [1], [2], [3], [4], [5].

4) 4 тақырып. Волейболшының тактикалық дайындығының әдісі мен құралдары. Басқа дайындық түрлерімен арақатынасы

Волейболшының зердегілік дайындығы, оның мақсаты мен міндеттері. Волейболшының зердегілік білімі. Зердегілік дайындықтың түрлері, әдісі мен құралдары. Волейбол талаптарына сай арнайы зердегілік қабілеттерін тәрбиелеу. Волейболшының кешенді дайындығы, оның мақсаты және міндеттері. Тақырыпты және кешенді жаттығу сабақтары. Кешенді жаттығу сабақтарын құру әдісі мен принциптері. Әр түрлі дәрежедегі топтарға кешенді жаттығу сабақтарын құру.

Ұсынылған әдебиеттер: [1], [2], [3], [4], [5].

5) 5 тақырып. Бақылау әдістері

Волейболшылардың тактикалық даярлығының бақылау негізі. Жоғары дәрежелі спортшылардың тактикалық әрекеттерін талдау. Тактикалық даярлықты тестілеу. Бақылау мөлшерлерін тапсыру.

Ұсынылған әдебиеттер: [1], [2], [3], [4], [5].

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және «Таңдап алынған спорт түрінің әдіс-тәсілдік дайындығы (волейбол)» пәні бойынша 5В010800 Дене шынықтыру және спорт мамандығы бойынша сырттай оқу нысанының студенттеріне арналған
бақылау іс-шараларының күнтізбелік кестесі

1 рейтинг
Апталар		1 сабаққа макс. балл	1	2	3	Барлығы
Максималды балл			8	8	8	100
Дәріске қатысу және дайындалу	СӨЖ түрі		ДҮТ 1	ДҮТ 2	ДҮТ 3	24
	Бақылау түрі		КТ	КТ	КТ
	Макс.балл	4	8	8	8
Практикалық сабақтарға қатысу және дайындалу	СӨЖ түрі		ДҮТ 4	ДҮТ 5	ДҮТ 6	36
	Бақылау түрі		Қ	Қ	Қ
	Макс.балл	6	12	12	12
Курс тақырыптары бойынша білімдердің ағымды бақылауы	СӨЖ түрі			Т		40
	Бақылау түрі		Т2	Т2
	Макс.балл	20	20	20

Шартты белгілеулер: ДҮТ 1 - №1 дәріске дайындалу үшін берілетін үй тапсырмасы; Қ – оқу үрдісіне қатысу; ПҮТ - №1 практикалық сабақтарға дайындалу үшін берілетін үй тапсырмасы; 1 зертх.ҮТ - №1 зертханалық сабаққа дайындалу үшін берілетін үй тапсырмасы; Ж - жіберілу; Е - есеп; 1ЗҚ - №1 зертханалық жұмысты қорғау; КЖБ 1 - курстық жұмыстың №1 бөлімі; Т - тексеру; ӨМҮТ 1 - материалды өздігінен меңгерудің №1 үй тапсырмасы; К - коллоквиум; Т1 - №1 тест.
Кафедра отырысында ұсынылды 20__ж. «___»_______ №__ Хаттама.
Кафедра меңгерушісі __________ Мастобаев Ю.А. 20__ж. «___»_______

(қолы)

Сабаққа 100 пайыз қатысып, берілген тапсырмаларды уақытымен және дұрыс орындалған кезде максималды балл қойылады.

Оқу жетістіктерінің деңгейі баллдық қорытынды бағасымен (Қ) анықталады, қайсысы салмақтық үлестерін есептеуімен жіберу рейтингі (ЖР) бағасы мен қорытынды бақылау (ҚБ) бағасының қосындысынан тұрады.

Семестр аяғында 100 баллдық шкаласы бойынша ағымдағы үлгерім (АҮ) бағасы анықталады. АҮ бағасы бұл:

- дәріске қатысу, материалды конспекттеу – 4 балл (қатысу 2 балл, конспекттің бар болуы 2 балл);

- практикалық сабаққа қатысу – 2 балл;

- топтағы белсенді жұмыс атқарылуы – 1 балл;

- үй тапсырмасын орындау және қорғау – 3 балл (үй тапсырмасының бар болуы үшін 1 балл, қорғау үшін 2 балл) үшін алынған баллдар қосындысы.

Курс тақырыптары бойынша білімнің ағымды бақылауы аптасына бір рет өткен тақырыптар бойынша 20 сұрақтан тұратын (әрбір дұрыс жауап үшін 1 балл) тесттік тапсырма түрінде өткізіледі.

Үшінші аптада 100 баллдан тұратын межелдік бақылаудың (МБ) бағасы қойылады. МБ 25 тесттік тапсырмаларынан құрылады, әрбір дұрыс жауап 1балл, алынған баллдар 100 көбейтіледі және сұрақтар санына бөлінеді, яғни 25-ке.

Р1=АҮ1х0.7+РК1х0.3,

кейін ЖР = Р1 анықталады.

Қорытынды баға ЖР және ҚБ бағаларынан құрылады, қайда ҚБ (қорытынды бақылау) тесттік тапсырмалары мен емтихандық сұрақтарынан тұрады. Емтихандық сұрақтарынан (25 сұрақ) тұратын емтиханда келесі критерийлері есептеледі: қойылған сұраққа 60 балл анықталады, бұның ішінен:

60 балл – қойылған сұраққа кезекті және нақты жауап береді;

59-50 балл – материалды біледі және көмекші сұрақтарысыз жауап береді, қосымша сұрақтарға толық жауап емес;

49-30 балл – тек негізгі материалды біледі және белгілер бойынша шатасады, қойылған сұрақтарға толық емес, жеткіліксіз жауап береді немесе жауап беруге қиналады;

29-10 балл – қойылған сұрақтарға толық және дұрыс жауап бере алмайды, мәселе бойынша әдебиеттерді білмейді.

Тесттік тапсырмалардан тұратын емтиханда 40 тесттік тапсырмалары (әрбір дұрыс жауап үшін 1 балл, тестілеу уақыты 60 минут) ұсынылады.

Қорытындыда студент курсты аяқтайтын емтиханда 100 балл алу керек, 60 балл ауызша емтихан бойынша және 40 балл тесттік тапсырмалары үшін.

Қорытынды баға келесі формуласы бойынша шығарылады:
Қ = ЖР*Салм. үлестер ЖР+ҚБ Салм. үлестер ҚБ

Студенттің жіберу рейтингі және қорытынды бақылау бойынша жағымды бағалары болған кезде ғана пән бойынша қорытынды бағасы саналады. Қорытынды бақылауға себепсіз келмеген жағдайда «қанағаттанарлықсыз» бағасына теңеледі. Емтихан нәтижелері студенттерге өткізілген күні хабарланады. Қорытынды бақылау бойынша жағымды бағасын жоғарлату мақсатымен қайта тапсыруы рұқсатталмайды. Егер студент емтихандық бағасымен келіспесе, оның апелляцияға беру құқығы бар. Өтініш емтиханнан кейін келесі жұмыс күннің сағ. 13.00-ге дейін факультет деканатымен қабылданады.

Академиялық үлгерімсіздігі болған жағдайларда студенттер пәнді төлем ақысы негізінде қайта оқып өтеді. Академиялық үлгерімсіздігі пайда болады, егер:

- жіберу рейтингінің бағасы 50 баллдан төмен;

- қорытынды емтиханда «қанағаттанарлықсыз» бағасы алынған болса.

Айыптық санкциялар. Көрсетілген сұраныстарды орындамаған кезде толық емес немесе айыптық баллдары қойылады. Айыптық балл білім бағасының схемасынан қойылады. Мысалы:

- дәрістерге (себепсіз) қатыспауы 2 баллға төмен сәйкес келеді;

- дәрістердің толықсыз конспектісі 2 баллға төмен сәйкес келеді;

- практикалық сабақтарда қатысып топтың жұмысына қатыспауы 1 баллға төмен сәйкес келеді және т.с.

Негізгі:

2) Платонов В. Н. Общая теория подготовки спортсменов в олимпийском спорте. Киев. Олимпийская литература. 1997. – 220-228 б.

3) Матвеев Л. П. Основы спортивной тренировки. - М; ФКиС, 1977. – 129-138 б.

4) Вяткин Б. А. Управление психическим стрессом в спортивных соревнованиях. - М. ФиС, 1981. – 112 б.

5) Горбунов Г. Д. Психопедагогика спорта. - М. ФиС; 1986. – 208 б.

6) Железняк Ю. Д., Портнов Ю. П. Спортивные игры: техника, тактика, методика обучения: учебник для вузов. – М. : Академия, 2008. – 518 б.

7) Шнейдер В. Ю. Методика обучения игре в волейбол : пособие для студ. Факультета ФКиС. – М. : Олимпия : Человек, 2008. – 55 б.

Қосымша:

9) Кунянский В. А. Волейбол: практикум для судей. – М. : ТВТ Дивизион, 2004. – 178 б.