Пәні бойынша оқУ-Әдістемелік кешен
жүктеу/скачать 0,72 Mb. Pdf көрінісі
|
takirov adebiet (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі әдебиет: [1.7:1], [1.7:2], [1.7:4], [1.7:5], [1.7:6], [1.7:7]. Қосымша әдебиет: [1.7:1, [1.7:3], [1.7:4]. №14лекция тақырыбы
- XIV апта. 2 кредит-сағат. Лекция тезисі
|
болып табылады. Гегель эстетикасыныњ тарихи мањызы с±лулықты рух тарапынан туындайтын нәрсе деп т‰сіндіру және µнердіњ бірқатар теорияық мәселелерін диалектикалық т±рѓыдан шешу; образ, форма мен мазм±нныњ ара қатысы т‰сініктерініњ мәнін ашып, µнердегі объективті ±станымдарды орнықтыруѓа тырысты. Осыдан кейін әдебиет зерттеушілерініњ кµркем шыѓармаларды талдау принциптерін ж‰йелеуге ±мтылу ‰рдісі басталды. Кµркем әдебиетті зерттеудіњ әдебиеттанулық әдістері пайда болды. Оныњ ішінде зерттеу әдістерініњ салыстырмалы-тарихи, салыстырмалы- типологиялық, әлеуметтік, психологиялық, интуитивтік, лингво- стилистикалық, мифологиялық, формалды, қ±рылымдық т‰рлері қалыптасты. Әдебиеттегі пішін мен мазм±н ±ѓымдары арасына шек қою тек XVIII ѓасыр мен XIX ѓасырдыњ басында ѓана, ењ әуелі немістіњ классикалық эстетикасында ж‰зеге асты. Гегель мазм±н категориясын енгізіп қана қоймай, оѓан айқын сипаттама да береді. Б±л жаѓдай әдебиеттіњ табиѓатын т‰сіндіруде орасан мәнді қадам болды, сонымен бірге б±л т±ста пішін мен мазм±нды бір – бірінен алшақтату қаупі де болды. XIX ѓасыр әдебиеттануында мазм±н мәселелеріне баса назар аударылса, XX ѓасырда керісінше, мазм±нды жеке алып зерттеуде кењінен таралѓанымен, әдебиетке пішіндік т±рѓыдан ‰њілу басымырақ болды. Негізгі әдебиет: [1.7:1], [1.7:2], [1.7:4], [1.7:5], [1.7:6], [1.7:7]. Қосымша әдебиет: [1.7:1, [1.7:3], [1.7:4]. №14лекция тақырыбы: Г.В.Плехановтыңәдеби-эстетикалық кӛзқарасы.Әдебиеттің халықтығы. XIV апта. 2 кредит-сағат. Лекция тезисі: Орыс µнері мен эстетикасында, әдебиеттануында Г.В.Плеханов және В.Белинский таѓы басқаларыныњ ой-пікірлері, т±жырымдарыныњ µзіндік орны бар. Г.Плеханов эстетикасындаѓы басты мәселелер: µнердіњ генезисі мен µзіндік ерекшеліктері, қоѓамдык қ±былыс екендігі, д‰ниетаным, реализм мәселелері, кµркемдік шарттары, пішін мен мазм±н бірлігі, сынныњ орны, «µнер µнер ‰шін» деген кµзқарасқа сын, т.б. реализм ‰шін к‰рес.Қай 51 ±лттыњ болсын әдебиеттану ѓылымыныњ жеке ѓылыми сала болып қалыптасу жолына назар аударатын болсақ, оныњ µзіндік туу, қалыптасу дәуірлері бар екеніне кµз жеткіземіз. Әдебиеттіњ ѓылымдық тарихын жасау, дәуірлерге бµлу арқылы даму жолын анықтау, кµрнекті µкілдерініњ творчестволық µмір жолын зерттеу, әдебиет тарихындаѓы орынын белгілеу ж±мыстары осы ±лттық әдебиет туралы ѓылымнан әдеби-теориялық, әдеби-тарихи, сыншылдық ой-пікірлерініњ ѓылыми сипатқа айналуына тікелей байланысты. Дамудыњ б±л сатылары мен жолын қазақ әдебиеттану ѓылымы да бастан µткерді. Әдебиеттіњ халықтық проблемасына қатысты ой-пікірлер ±дайы дамып, жетіліп келе жатқан мәселелердіњ бірі. Қазіргі кезењде «Әдебиеттіњ халықтыѓы» деген т‰сінік нақтылана т‰сті. Яѓни әдебиеттіњ халықтыѓы дегеніміз халықтыњ ой-санасы мен жан д‰ниесін бейнелеу және халыққа қызмет болып табылады. Халықтық сипат ењ алдымен белгілі бір кµркем шыѓармада к‰ллі халықтыњ мәні бар мәселеніњ кµтерілуінде жатады. Айталық, Абай µзініњ б‰кіл ақындық µнерініњ µн бойында µзініњ туѓан халқы ‰шін заманыныњ ењ киелі мәселелерін кµтеріп отырады. ¦лы ақынныњ реализмі мен гуманизмін µз алдына қойѓанда, µзі µмір с‰рген қоѓамдық ортадаѓы керпаулық пен кеселді, оспадарлық пен опасыздықты сынак арқылы қазақ даласындаѓы қоѓамдық даѓдарысты кµрсетуі-б‰кіл халықтық к‰рделі мәселені кµтеруі болатын. Жер бетінде халық бар болса, халық µмірімен біте қайнаѓан, халық мақсатына қалтықсыз қызмет ететін µнер де бар. Әдебиет пен µнердіњ халықтыѓын осы т±рѓыдан таныѓан жµн. Орыс әдебиеті мен сынында әдебиеттіњ халықтыѓы туралы мәселе Пушкин дәуірінен (XIXѓ) бастап кењінен кµтерілді. Әдебиеттіњ халықтыѓыныњ ±станымдары алѓаш рет О.М.Сомовтыњ «Романтикалық поэзия жайында»(1823), П.А.Вяземскийдіњ «Баспагер мен классик арасындаѓы әњгіме» (1824) мақалаларында ортаѓа салынды. Б±л екеуі де «халықтықты» ±лттық ерекшелікке, яѓни әдет-ѓ±рып, дәст‰р, тіл, т.б. адалдық деп т‰сіндіреді.¤здеріне дейінгі пікірлерде, кµбінесе, шыѓармаларында халық т±рмысыныњ ерекшеліктерін, ±лттық киімін, салт-дәст‰рін суреттеу деген маѓынада т‰сіндіріліп келген «халықтық» ±ѓымын Пушкин және оныњ т±тастары халыққа, халық игілігіне қызмет ету деп баѓалады. Әдебиетте «халықтық» туралы топшылауларды |