Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «химия есептерін шығару әдістемесі»



жүктеу/скачать 4,92 Mb.
бет89/109
Дата07.02.2022
өлшемі4,92 Mb.
#83942
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   109
Байланысты:
285b4f1b-dc71-11e4-b960-f6d299da70eeУММ ХЕШ (2)

4-қадам. Реакция теңдеулері:
Барлығы 5*5=25 реакция, оның бесеуі заттардың өзді - өзімен, сонда қалатыны 20 реакция. Көптеген жағдайда (ылғи емес) №1 пробиркадағы затты №2 пробиркаға құйған мен керісінше №2 пробиркадағы затты №1 пробиркаға қосқандағы эффект бірдей. Демек, қарастыратынымыз 10 реакция. Теориялық кесте бойынша оның тек жетеуінде ғана көзге көрінетін эффектілер байқалады. Біз сол 7 теңдеуді ғана молекулалық және иондық түрде жазуымыз керек. Егер есептің шартында молекулалық теңдеуді жазыңдар деп айтылмаған джағдайжа ғана, оларды жазбауға болады. Сондықтан есептің шартын өте мұқият оқу керек.



  1. Ag+ + Cl- =AgCl↓ 2 балл

(молекулалық + иондық)

  1. 2Ag+ + CO32- =Ag2CO3↓ 2 балл




  1. 2Ag+ + SO42- =Ag2SO4↓ 2 балл




  1. Ag+ + Cl- =AgCl↓ 2 балл




  1. 2H+ + CO32- =H2O +CO2↑ 2 балл



  1. Ba2+ + SO42- =BaSO4↓ 2 балл




  1. Ba2+ + CO32- =BaCO3↓ 2 балл

Барлығы 14 балл

Түсініктеме :


Кейбір оқушылар мұндайда реакция теңдеулерінің орнына оның тек схемасын ғана келтіреді. Тексергенде олардың біразы реакция нәтижесінде қандай басқа өнім өнімдер түзілетінін, яғни, реакциялардың толық теңдеулерін жаза алмайтындықтары немесе олардың стехиометриялық коэффициенттерін табу әдістерін білмейтіндігі анықталады. Сондықтан ондай оқушыларға қойылатын ұпай санын кеміту керек. Ал кейбір оқушылар білгенімен жазбайды. Ұпай оларға да кемітіледі. Себебі олар біле тұра есептің шартын толық орындамаған немесе естерінен шығарып алған. Оқушыларға басынан бастап есептің шартын дұрыс оқып, не сұралып тұрғанына аса көңіл бөлуді үйрету керек.
әзірге 2 балл қалды. Оның біреуін қауіпсіздік техникасын сақтағаны үшін, ал ең соңғысын дәптерді ұқыпты және таза толтырғаны үшін беруге болады. Сонымен барлығы 30 ұпай.
Ұпайларды не үшін кемітуге болады:

  1. Реактивтерді үнемді пайдаланбағаны үшін

  2. Төгіп-шашып лас жұмыс істегені үшін

  3. Қауіпсіздік техникасын сақтамағаны үшін

  4. Дәптерді қалай болса солай және түсініксіз толтырғаны үшін мүмкіндік болса әр оқушыға бір «қарауыл» қоюға болады.

Есепте берілген заттардың саны көп болса, онда олардың арасында көзге көрінетін эффект бере жүретін реакциялардың саны да көбейеді. Онда әр затты тапқаны үшін берілетін ұпай саны да, әр химиялық реакцияның теңдеуі үшін берілетін ұпай саны да, қала берсе, одан басқалары үшін де берілетін ұпай саны өзгереді. Себебі тәжірибелік турға берілетін ұпай саны 30-дан аспау керек. Бірақ қатып қалған ештеңе жоқ. Егер тәжірибелік турға берілетін ұпай саны өзгерсе, онда бағалау жүйесін де өзгерту керек.
Қай оқушыға не құйылды?
Оны шатастырмай құру үшін әр заттың дайындаоған ерітіндісі құйылған ыдысты нөмірлеп қоюға болады. Мысалы:

  1. AgNO3, 2-НСІ, 3- Na2SO4, 4- Na2CO3, 5- BaCl2 болсын делік.




Оқушы

Проб.№1

Проб.№2

Проб.№3

Проб.№4

Проб.№5

№1

1

2

3

4

5

№2

2

3

4

5

1

№3

3

4

5

1

2

№4

4

5

1

2

3

№5

5

1

2

3

4

№6

5

4

3

2

1

№7

4

3

2

1

5

№8

3

2

1

5

4

№9

2

1

5

4

3

№10

1

5

4

3

2

Есептің күрделілігі өздеріңіздің қолдарыңызда. Реактивтер мен пробиркалар жеткілікті болса, 10-12 заттың ерітіндісін беруге болады. Мұндай әр жағдайда берілген заттардың саны және олардың әрқайсысын тапқан үшін және реакция теңдеу үшін берілетін ұпайлардың саны әділетті және тексеруге ыңғайлы болатындай етіп бөліну керек.


Енді заттардың ерітінділерін дайындау мәселесінекелейік. Көптеген заттардың ерітінділерін 2-3 күн бұрын дайындап қоюға болады. Көптеген жағдайда концентрациясы 0,1 моль/л ерітінділер сапалық анализ мақсаттарына жарайды. Кейбір, мысалы, Са(ОН)2, MgCO3, PbBr2, PbCl2, Ag2SO4, CaS, CaSO4 және т.б. заттардың тұнбасы түсу үшін одан да гөрі концентрациясы жоғарылау ерітінділер дайындау қажет болады. Олардың барлығы жюри мүшелері алдын ала өз қолдарымен тексеріп көргендері жөн.
Қанша ерітінді дайындау керек? Мысалы, жоғарыда келтірілген есепте әр заттың ерітіндісімен төрт реакция жасау керек. Кейбір оқушылар бір тәжірибенің нәтижесіне сенгісі келмейді. Нәтижесі енімді болу үшін 3 рет жасасын делік. Сонда барлығы 12 тәжірибе. Егер әр тәжірибеге 5 мл кетеді десек, онда 12 тәжірибеге 60мл ерітінді керек. Егер олимпиадаға 15 оқушы қатынасын болса, онда кем дегенде әр заттың 1л ерітіндісін дайындау керек.
әр жұмыс орнына ерітінділер құйылған пробиркалармен қоса, мүмкін болса, 2-3 бос «жұмысшы» пробиркалар қойған жөн. Олимпиада өтетін бөлмеде су құбыры жоқ болса, «жұмысшы» пробиркаларды жуып шаю үшін дистелденген су құйылған ыдыс, ал жуындыны төгу үшін бос шелек қою керек.
Тапсырманы орындауға берілетін уақыт есептің шартындағы заттардың санына сәйкес болуы керек. Орта есеппен әдетте әр затты анықтауға 10 минуи кетеді деп есептегенде, жоғарыда талқыланған тапсырманы орындауға шамамен 50-60 минут, ал оны дәптерге жүйелеп жазуға тағы 50-60 минут, барлығы 2 сағаттан аспайды. Егер есепте 10-12 зат берілсе, әрине берілетін уақыт та екі есе көбею керек.
Мұндай есептерді шығарғанда лабораторияда көрінетіндей қашықтықта заттардың ерігіштік кестесі ілулі тұруы керек. Ондай кесте мектепте жоқ болған жағдайда оқушыларға оны өзімен бірге алып кіруге рұқсат берген жөн.

жүктеу/скачать 4,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   109



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет