Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «химия есептерін шығару әдістемесі»
Молекулалық формуласы бойынша органикалық қосылыстардың изомерлерінің формулаларын құрастыру
жүктеу/скачать 4,92 Mb.
|
285b4f1b-dc71-11e4-b960-f6d299da70eeУММ ХЕШ (2)
| 1. Молекулалық формуласы бойынша органикалық қосылыстардың изомерлерінің формулаларын құрастыру
Органикальщ косылыстардың изомерленуін негізінен күрылымдьщ жөне кеңістік деп екі топқа бөледі. Қүрылымдық изомерлер молекула-дағы атомдардың байланысу ретіне төуелді болады. Ал кеңістік изомерлер қүрылымдары бірдей заттар атомдарының кеністікте әр түрлі орналасуларына байланысты болады. Қүрылымдык изомерлердің бірнеше түрлері болады: көміртек каңкасының изомерленуі; еселі байланыстың орнына сәйкес изомер-лену және функционалдық топтардың орнына байланысты изомер-лену. Изомерлердіц күрылым формулаларын қүрастырғанда молекула-дагы атомдардың өзара орналасу ретін (көміртек қаңқасының изомер-ленуі) төмендегі алгоритмді пайдаланып анықтауға болады: 1) берілген кеміртек атомдарының санына сәйкес қалыпты тізбекті (тармақталмаған) көміртек қаңқасын күрастырады; 2) көміртек қаңқасын біртіндеп (бір көміртек атомына) қысқарта отырып, бір немесе бірнеше СН.; топтарының орнын өзгертудің барлық жағдайлары карастырылып, сәйкес изомерлердің формулалары күрастырылады. 1-жаттығу. Қүрамы С7Н16-ға сәйкес көмірсутектердің барлық изомерлерінің формулаларын қүрастырыңдар. Ш е ш у і. 1) Қүрамында жеті көміртек атомы бар қалыпты тізбекті (тармақталмаған) көміртек қаңқасын қүрастырамыз да, әр көміртек атомы төрт валентті болатынын ескере отырып, тізбектегі көміртек атомдарының жетіспейтін валенттік бірліктерін сутек атомдарымен толыктырамыз: Тізбекті бір көміртек атомына қысқартып, бірдей косылыс-тардың алыну мүмкіндігін тудырмай, СН3 тобының орындарын ауыстырамыз: Тізбекті тағы бір көміртек атомына (барлығы екі С атомына) қысқартып, енді екі СН3 тобының (немесе бір С2Н5 тобының) орындарын ауыстырамыз: Тізбекті тағы бір көміртек атомына (барлығы үш С атомына) кысқартып, енді үш СН3 тобының орындарын ауыстырамыз. Бірдей қосылыс түзіліл кететін болғандыктан бүл жағдайда бір СН3 пен бір С2Н5 топтарының немесе бір С3Н7 тобының орындарын ауыстыра алмаймыз: Бүдан өрі қарай көміртек каңкасын қысқарту мүмкін емес. Олай болса, С7Н16- ға сай барлық изомерлердің (барлығы тоғыз) күрылым формулаларьш жаздьщ. Изомерлердің қүрылым формулаларын дүрыс қүрастырғанда халыкдралық атау жүйесі бойынша бірдей атаулар шықпау керек екені естеріңде болсын. Еселі байланыстың немесе функционалдық топтардың орындарына байланысты қүрылым изомерлерін жазғанда төмендегі алгоритмді колданады: 1) кеміртек каңкасына байланысты барлық қүрылым изомерлері қүрастырылады; 2) көміртек атомының терт валенттігі ескеріле отырып, еселі байланыстың немесе функционалдық топтардьщ орындары ауыстырылады. жүктеу/скачать 4,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|