Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «химия есептерін шығару әдістемесі»
Химиялық есептерді шығарудың графикалық әдістері
жүктеу/скачать 4,82 Mb.
|
кешені «химия есептерін шы ару дістемесі
| 2. Химиялық есептерді шығарудың графикалық әдістері
Алдындағы қарастырылған есептерде заттар бір-біріне тәуелділікте болды, яғни белгілі зат пен белгісіз заттар арасында пропорционалдық тәуелділік бар. Міне осындай бір нәрсеге байланысты болатын тәуелділікті функционалдық тәуелділік немесе функция дейді. Олардың мәнін графика арқылы өрнектеуге болады. Мұндай функциялардың графиктері оқушыларға 6-шы кластың алгебра курсынан белгілі, біледі. Мысалы, №5-7 есепте m (Fe) = х мәні m (Fe3O4) = у мәніне байланысты болады. Міне осындай бір біріне байланысты тәуелділікті формула арқылы өрнектейміз: у = k х. Біздің мысалымызда: m (Fe) = k · m (Fe3O4) және m(Na2SO3) = k · m (SO2) 1-ші жағдайда пропорционалдық коэффицент формула арқылы анықталады, яғни мына ара қатынаста анықталады: Fe3O4: k=232:56 ·3 =1,38 (магниттік темір тастың молярлық массасының құрамындағы темір мен атом санына көбейткендегі санға тең) 2-ші жағдайда пропорционалдық коэффициент бұл: k = 64 / 126 = 0,51 тең. Тура пропорционалдықтың графигін құру үшін таблица құрады. Функция мәні мынадай: m (Fe) =1,38 m (Fe3O4) Кесте №1
m (Fe) m (Fe)=1.38 m (Fe3O4) Осы тура сызықты 168 функцияның графигі 120 m (Fe)=1.38 m (Fe3O4) 80 кез келген 2 нүктенің арасын қосқанда ғана түзу 40 сызықтық пайда болады. 20 Сондықтан есепті осы 10 әдіспен шығару үшін 0 m (Fe3O4) екі нүктенің ғана коорди- 13,8 27,6 55,2 110,4 165,6 232 - натасын тапсаң жетеді: Сурет 1. Темірдің массасы магниттік темір тастың массасына тәуелдігі Бірінші нүкте етіп 0 (ноль) нүктесін аламыз, ал екінші нүктені заттың формуласы арқылы анықтап белгілейміз. Енді есепті шығарып көрейік. Fe3O4 формуласы бойынша оксидтің және темірдің массаларын табамыз. № 5-7 m (Fe3O4) = 464 г m (Fe3O4)=1 моль ·232г/моль =232г m (Fe) = 3моль · 56г/моль =168г m (Fe)-? Кесте бойынша пропорционалдық тәуелділік түзуінің графигін сызамыз m (Fe) К есте№2 336
168 0 232 464 m (Fe3O4) сурет 2. № 5-7 есепті шығару үшін Координаттар жазықтығында 2 нүктені белгілейміз, олардың қиылысу нүктесі арқылы түзу сызамыз. Абсцисса осіндегі 464 нүктесінен түзуге дейін перпендикуляр жүргіземіз. Қиылысу нүктесінен горизонталь жүргізіп ординат осінен нүкте белгілейміз. Ол 336т темірдің массасын көрсетеді. Жауабы: 336 т темір. №11-51 m (SO2)=16 г Na2SO3 +2HCl = 2NaCl + SO2 + H2O 126 64 Реакция теңдеуі бойынша: m (Na2SO3)-? m (SO2 ) = 1 моль. · 64 г/моль = 64 г m (Na2SO3) = 1 моль. · 126 г/моль = 12 6 г Кесте құрып, соған байланысты график сызамыз. m (Na2SO3) = 0,51 т SO2 m(SO2)
64 -------------------- ----- Есепті шешу үшін екі нүктенің 16 қиылысу нүктесінен түзу жүргіземіз. m (Na2SO3) Осы түзуге ордината осіндегі 0 31,5 80 100 126 16 нүктесінен горизонталь жүргіземіз. Қиылысқан нүктеден абцисса осіне перпендикуляр түсіреміз. Табылған нүкте 31,5г тең Na2SO3 массасын көрсетеді. Химиялық есептеудің графикалық әдісі химия өндірісінің мекемелерінде және химиялық лабароторияларда көп пайдаланылады. Графикалық әдіспен ерітінділердің қоспасын шығару тиімді. жүктеу/скачать 4,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|