Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «химия есептерін шығару әдістемесі»
жүктеу/скачать 4,82 Mb.
|
кешені «химия есептерін шы ару дістемесі
| 3. Химиялық есепті талдау
Есепті шығарарда оны мұқият оқып және есепте не туралы айтылып тұрғаның анықтау керек. Химиялық процесс пе немесе тек қана зат туралы ма? Бірінші жағдайда реакция теңдеуін жазады, ал екінші жағдайда –заттың формуласы жазылады. Есеп № 1. Құрамы 80% магнитті темірден тұратын әр бір тонна темір рудасынан 570 кг шойын алынады. Оның құрамында 95% темір болады. Теориямен салыстырғандағы темірдің массалық үлесінің шығымын анықтаңдар. Бұл есепте тек қана заттың формуласын жазу керек. Ал шойынды балқытуға байланысты жүретін комплексті химиялық реакцияларды сұрамаған. Сондықтан Fe3O4 – формуласы жазылып есеп шығарылады. Есеп № 2. Лабораторияда сутегін алюминиймен сілті қосып алуға болады немесе HCl қосуға болады. Егер реакцияға 9г Al қатысса, бөлінетін сутегі екеуінде бірдей бола ма? Есепте екі химиялық процесс туралы айтылған. Сонымен қатар , бір затпен екі түрлі зат әрекеттесіп тұр. Сондықтан есепті екі реакция теңдеуін жазу арқылы шығаруға болады. 2 Al + 2 NaOH + 2 H2O = 2 NaAlO2 + 3 H2 ↑ 2 Al + 6 HCl = 2 AlCl3 + 3 H2 ↑ Есеп № 3 . 5 т 60% HNO3 алу үшін қанша тонна NH3 керек, егер өндірісте NH3 шығыны 2,8 % болса. Есептің мазмұнында нақтылы химиялық процесс туралы ештеме айтылмаған. Бірақ формула бойынша бұл есепті шығару мүмкін емес. Себебі NH3 азот қышқылының құрамына кірмейді.Сондықтан бұл жерде оқушы HNO3 өндірісін еске түсіру керек.Ол 3 сатыдан тұрады: а) 4 NH3 + 5 O2 k→ 4 NO + 6 H2O б) 2 NO + O2 = 2 NO2 в) 4 NO2 + 2 H2O + O2 = 4 HNO3 Бұдан әрі зерттеу кезінде мынау ескеріледі: есепті шығару үшін бастапқы шикі заттың мөлшері мен (NH3) соңғы алынған заттың мөлшерінің (HNO3 ) арақатынасы белгілі болса болғаны. Сөйтіп аралық процестер ескерілмейді, егер бастапқы мен соңғы заттың сан мәндері бірдей болса. Есепті шығару үшін барлық теңдеудің қосындысы алынады, немесе тізбе нұсқасы алынады: 4 NH3 + 5 O2 = 4NO + 6 H2O + 4 NO + 2 O2 = 4 NO2 4 NO2 + 2 H2O + O2 = 4 HNO3 4 NH3 + 8 O2 = 4 HNO3 + 4 H2O немесе NH3 → HNO3 Есепті талдау арқылы оқушылардың ойлау іс-әрекеттері дамиды. Есепті талдаудың екі жолы бар: а) есептің мазмұнан сұраққа қарай, яғни белгілі өлшемнен белгісіз өлшемге қарай талдау. Бұны талдаудың синтетикалық әдісі дейді. б) ізделіп отырған шамадан белгілі шамаға қарай талдауды аналитикалық әдіс дейді. Мұғалім бұл екі әдісті оқушыларға түсіндіру керек. Сонда оқушылар өз ерекшелігіне қарай бұл әдістерді пайдалана алады. Синтетикалық әдісте : не берілді, оны қандай өлшеммен анықтауға болады, соңында нені анықтау керек, белгісіз өлшемді анықтау үшін мәліметтер жеткілікті ме, қандай қосымша анықтамалар керек ,оны қалай анықтауға болады, міне осылар анықталады. Енді есептің талдауын қарастырайық: жүктеу/скачать 4,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|