ҚР қылмыстық атқару құқығының түсінігі, пәні және курс жүйесі



бет6/16
Дата10.06.2020
өлшемі135,27 Kb.
#72893
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Байланысты:
bestreferat-314409

Субъективті құқық деп мемлекет кепіл болатын және құқық нормаларымен қамтамасыз етілген адамның белгілі бір кезеңдегі ісіне немесе тиісті игілікке ие болып пайдалануды айтамыз. Субъективтік деп аталу себебі: оның тек қалай пайдаланатыны субъектінің еркіне байланысты. "Бостандық" категориясы заңның "құқық" категориясына барабар. Заңды міндет - ол құқық нормаларымен алдын ала жазылып қойылған объективті қажеттілігі, құқық қатынас субъектісінің құқықты өкілеттік адам тілегіне лайықты сипаты. Зандылык міндет белсенді, жағымды әрекет жасауымен қатар, қандай да болмасын әрекеттен тартынуы да мүмкін. Заңды мүдде түсінігі дегеніміз - ол заңмен белгіленген құқық пен бостандықтың мазмұнын қамтымайтын, бірақ мемлекет жағынан қорғалуға тиісті және құқық нормаларымен сақталатын жеке адамның қажетті талабы.

Қылмыстық-атқару кодексі сотталғандардың негізгі міндеттерін былай белгілеген:

1.Сотталғандар осы Кодекспен, өзге де нормативтік- құқықтық актілермен және үкіммен белгіленген құқықтық шектеулерден туындайтын талаптарды сақтауға міндетті.

2.Сотталғандар өздеріне белгіленген мінез-құлық ережесін, жазаларды атқарушы мекемелер мен органдар әкімшіліктерінің заңды талаптарын орындауға міндетті.

3.Сотталғандардың өздеріне жүктелген міндеттерді, сондай-ақ жазаларды атқарушы мекемелер мен органдар әкімшілігінің заңды талаптарын орындамауы Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауапкершілікке әкеліп соқтырады.

Аталған міндеттер сотталғандарға жүктелген міндеттердің бір құрамдасы болып есептеледі. Негізгі міндеттер деп аталу себебі: олар жаза атқарып жатқандардың жаза түріне қарамастан барлығына таралады және сотталғандарға қойылатын маңызды талаптарын бекітеді. Сотталғандар міндеттерінің көпшілігі құқық нормаларында бекітіледі де жазаны өтеу тәртібін нақты түрде реттейді.

Сонымен қатар, әсіресе айта кетерлік жайт, ол сотталғандар жаза атқаратын мекемелер мен органдар әкімшілігінің кез келген талабын емес, тек зандыларын ғана орындауы тиіс. Яғни алдын ала зандарда негізделіп жазылған талаптар (Конституцияда, Қылмыстық-атқару кодексінде, заң күші бар Президент Жарлықтарында) және заңға негізделген нормативтік актілерде соның ішінде жазаны өткеру мен атқару тәртібіне байланысты; Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары мен өкілдері; ІІМ бұйрықтары, нұсқаулары, ережелері, өкімдері; Қорғаныс министрлігі шығаратын сотталған әскери қызметкерлердің жазаны атқару жағдайлары мен тәртібі жөніңдегі норматавтік актілер және т. б. Бұл анықтама сотталғандардың құқықтық жағдайын білу үшін маңызы зор, себебі: ол сотталғандарға талап етілетін заң өрісін шектейді. Сотталғандар жүктелген міндеттерін орындау үшін оларға әр түрлі заң салаларында белгіленген санкция қолдану мүмкіндігі кепіл бола алатындығы (мысалы, жаза қолдану шаралары ҚазССР ҚАК-нің 72-бабында көрсетілген), жарлық құқықтың қандай саласына жататынына және ол адамның орындамағанына немесе тәртіп бұзғанына байланысты болмақ. Сотталғандардың негізгі құқықтарына кіретіндер:


  1. Сотталғандардың сот тағайындаған жаза түрін өтеудің тәртібі мен жағдайлары, өздерінің құқықтары мен міндеттері туралы ақпарат алуға құқығы бар. Ақпаратты жазаны атқарушы мекеме немесе орган береді.

  2. Сотталғандар жазаны атқарушы мекеменің немесе органның әкімшілігіне, жазаны атқарушы мекемелер мен органдардан жоғары тұрған басқару органдарына, сотқа, прокуратура органдарына, басқа мемлекеттік органдарға, қоғамдық бірлестіктерге, сондай-ақ адам құқығы мен бостандығын қорғау жөніндегі халықаралық ұйымдарға ауызша және жазбаша ұсыныстар, өтініштер жасауға, шағымдануға құқылы.

Сотталғандар түсініктеме беруге және хат алысуға, сондай-ақ осы баптың 2-тармағында аталғанындай ана тілінде немесе өзі білетін кез келген басқа тілде ұсыныстар, өтініштер жасауға және шағымдануға, қажет болған жағдайларда аудармашының қызметін пайдалануға құқылы. Сотталғандарға жауап өтініш жасаған тілінде қайтарылады. Өтініш жасаған тілде жауап қайтаруға мүмкіндік болмаған жағдайда ол Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілінде немесе халықаралық қолданыстағы орыс тілінде беріледі. Жауапты өтініш жасаған тілге аударуды жазаны атқарушы мекеме немесе орган қамтамасыз етеді.

Сотталғандар адвокаттардың, сондай-ақ осындай көмек беруге уәкілетті басқа адамдардың заң көмегін пайдалануға құқылы.

Сотталғандар әлеуметтік қамтамасыз етілуге, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес зейнетақы алуына құқығы бар.

Қамауға немесе бас бостандығынан айыруға сотталғандар өздерінің денсаулығын сақтау үшін қажетті материалдық-тұрмыстық және медициналық-санитарлық қамтамасыздандырылу құқығын пайдаланады.

Соттың үкімі бойынша бас бостандығынан айыру орындарында ұсталатын адамдарды қоспағанда, сотталғандардың мемлекеттік органдарды және жергілікті өзін-өзі басқару органдарын сайлауға және оларға сайлануға, сондай-ақ республикалық референдумға қатысуға құқығы бар.

8.Жазасын өтеген және сотталуына байланысты атқарып жүрген қызметінен босатылған адамдардың Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес еңбекке орналасуға және тұрмыстық жағынан, әлеуметтік көмектің басқа түрлерін алуға құқығы бар.

9.Жазасын өтеп жүрген адамдардың қызметкерлер тарапынан сыпайылық көру құқығы бар. Олар қатаң немесе адамшылық қасиетін қорлайтындай жағдайға ұшыратылмауға тиіс. Сотталғандарға мәжбүрлеу шараларын заң негізінен өзгеше қолдануға болмайды.

Қамауға, бас бостандығын шектеуге немесе бас бостандығынан айыруға сотталған шетелдіктер өз мемлекеттерінің дипломатиялық өкілдерімен және консулдық мекемелерімен, ал Қазақстан Республикасында дипломатиялық және консулдық мекемелері жоқ елдердің азаматтарының мүдделерін қорғауды өз мойнына алған мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерімен немесе оларды қорғаумен айналысатын халықаралық ұйымдармен байланыс жасауға құқығы бар.

Сотталғандардың құқықтарын іске асыру тәртібі Қылмыстық-атқару кодексімен, Қазақстан Республикасының заңдарымен және өзге де нормативтік-құқықтық актілермен, Қазақстан Республикасы бекіткен мемлекетаралық шарттармен белгіленеді. Мұнда Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексі ережелерінде Халықаралық-құқықтық актілер мен үлгілердің жазаны атқару саласындағы және сотталғандармен айналысу кезіндегі жарлық-бұйрық пен ұсыныстарын жүзеге асырудың жалпы бағыты бейнеленіледі. Сотталғандардың құқығы көпшілік таныған халықаралық құқық принциптері мен нормаларына және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына негізделгендіктен, оның ұлттық заңдардан артықшылығы сонда болып отыр.

Мемлекет Халықаралық актілерге сәйкес қылмыскерді жазалай отырып, оның құқын қаншалықты жаза мақсатына жету үшін сонша дәрежеде шектеуі тиіс. Сотталғандар соттың айыптау үкімі занды күшіне енгеннен кейін де Қазақстан Республикасының азаматы болып қала береді, соған байланысты олардың түгелдей жеке басының ар-ождан конституциялық Құқы сақталады. Бұл әр адамның ажырамас құқы және оны ешкім шектей алмайды.

Жазаны атқарушы мекемелерде сотталғандардың жеке басының қауіпсіздігі сотталғандардың мінез-құлқын қадағалау, олардың өздерін, меншікті заттарын, жайларын, сәлемдемемен алған заттарын тінту мен тексерулер жүргізу, жедел - іздестіру жұмысы, сонымен бірге басқа да аталған ұйымдар әкімшіліктерінің түрлі әрекеттерімен қамтамасыз етіледі. Ерекше жағдайларда сотталғандар мен дербес қызметкерлердің қауіпсіздігін сақтау үшін түзеу мекемелерінде төтенше режим жағдайын енгізуге рұқсат етіледі (резин сойылы, қол кісен, жуасыту көйлегі, жас ағызатын газ т.с.с). Жеке бас қауіпсіздігін қамтамасыз етуге шара қолданудың заңды негізі ол сотталғанды шын қорқытып қауіп төндіруінен пайда болады. Қылмыстық құқықта қорқыту түсінігін сөзбен жеткізу немесе өзгеше тәсілмен басқа бір адамға қарсы ойын білдіруді айтады.

Сонымен қатар сотталғанға қорқытқаны жөнінде әр түрлі тәсілмен ескертіледі, яғни ауызша жеке өзіне, басқа бір адамдар арқылы, жазбаша, ымдау арқылы, қару көрсету т.с.с. Сотталғанның жеке басына озбырлық жасаумен қатар, қауіп-қатер төндірудің негізі басқа да сотталғандардың, дәрежелі қызметкердің немесе бөтен біреудің заңсыз әрекеттері болуы әбден мүмкін. Сотталғанның жеке басына қауіп төнгенін қылмыстық жазаны атқаратын мекеме әкімшілігінің өз бетімен білуі мүмкін (мысалы, бақылау жедел-іздестіру шараларын жүргізген кезде). Сотталғанның жеке басының қауіпсіздігін қамтамасыз ету шарасының (формальды негіз) себебі болып сотталғанның жеке басы қауіпсіздігіне қатер төнгенін анықтаған қылмыстық жазаны атқаратын мекеме қызметкерінің (ауызша немесе жазбаша) өтініші есептеледі.

Сотталғанды қауіпсіз жерге ауыстыру міндеті қылмыстық жазаны атқаратын мекеме бастығына жүктеледі (мысалы, айып қапасына, карцерге т.с.с. немесе жеке басына қауіп тудырмайтын шаралар қолданылады). Көрсетілген негізде белгілі бір себептермен сотталғанды қауіпсіз жерге ауыстыру жаза болып есептелмейді. Мұндай сотталғандардың жолығуға, тағам және қажетті бұйымдар, сәлемдеме, тамақ, заттар алуға т.б. құқы сақталады. Сотталғанның қауіпсіз жерде қанша болатындығы заңда көрсетілмеген.

Сотталғанның қауіпсіз жерде болуын тоқтатудың негізі - оның жеке басына төнген қауіпті жағдайдың жойылуына байланысты.



3.Қылмыстық-атқару кодексі сотталғандарға ар-ождан бостандығы мен дін ұстану бостандығына кепілдік береді. Ар-ождан еркіндігінің жеке бастың демократиялық еркіндігіне қатысы бар. Ол қоғамдағы жеке адам жағдайын белгілейді және ол саяси, құқықтық нормаларда бекітілген. Діни сенім бостандығы Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес негізгі адам құқығының бірі болып танылады. Азаматтардың тендігі туралы соның ішінде діни тұрғыдағы Конституция нормасын бұзу, яғни діни ұйымдардың қызметіне немесе діни ырымдарды жасауына заңсыз кесел келтіру қылмыс болып есептеледі және Қылмыстық заңмен жазаланады. Сонымен бірге қылмыстық және әкімшілік жауапкершілікті жоққа шығармаумен қатар, Қылмыстық-атқару заңы сотталғандардың ішкі ереже тәртібін бұзғандарына, діни ырымдарды сақтауда тәртіптік жауапкершілік шарасын қолдану мүмкіндігін де қарастырған. Сотталғандар құқы мен занды талаптары бұзылғаны жөнінде ұсыныс, арыз, шағым жібере алады. Сотталғандар кез келген мемлекеттік немесе жергілікті өзін-өзі басқару органдарына әр түрлі мәселелер, соның ішінде олардың субъективті құқы мен заңды талаптарына байланысты болмаса да, арыз немесе ұсыныс жіберуге хақы бар.

Азаматтардың жазаны атқару мен өтеуге байланысты емес арызы мен ұсыныстары тиісті хабардар органдарға жіберіледі. Ұсыныстар тек қана қосымша тексеру керек етпейтін болса бір ай мерзім ішінде қаралады, ал ол жөнінде ұсыныс жасаған адамға хабар етіледі. Арыз да бір ай ішінде қаралуы тиіс, ал ол тексеруді керек етпесе, онда кідіртпей, арыз түскен уақыттан бастап 15 күннен кешіктірмей жауап беруі керек.

Шағымның ұсыныс пен арыздан айырмашылығы - оны сотталғандар құқығы мен заңды талаптары бұзылғанда береді. Шағымды жазаны атқарып жатқан мекеме мен органның әкімшілігіне, немесе қарауға құқығы бар басқа да органдарға жібере алады. Ол ауызша да, жазбаша да айтылуы мүмкін. Жалпы шағым, арыз т. б. жазаны атқарып жатқан мекемелер мен органдардың әкімшілігіне жіберілгендер белгіленген мерзім ішінде қаралып, қорытындысы немесе шешімі сотталғанға мәлім етіледі. Сотталғандардың сотқа, прокурорға немесе жазаны атқарып жатқан мекеме мен орган қызметін бақылауға хақы бар мемлекеттік органға жіберілген шағымды қарауға рұқсат етілмейді және бір тәуліктен кешіктірілмей (мейрам және демалыс күндері кірмейді) тиісті бағытталған жерге жіберілуі керек. Сотталғандардың жалпы немесе арнаулы өз міндеттерін нақтылы, дәл және сөзсіз орындауы оларды тәрбиелеудің қажетті де алғашқы кезектегі шарты. Занды сыйлауға дағдыландыру әдетте тәртіптік және өзін ұстай білуге үйрету, тек қатал талап қойып және құқықтық талаптан шегінуден шығатын, жазаны атқару, яғни өтеудегі белгіленген режимді сақтамағаны үшін жаза қолданып отырудан пайда бо-лады. Сотталған режимді бұзғаны үшін оған тәртіптік, материалдық немесе қылмыстық жауапкершілік шаралары қолданылуы мүмкін. Жауапкершіліктің нақты түрі құқық бұзудың мазмұнына оның қоғамға қауіптілігіне байланысты.

Сотталғанның іс әрекетінде тиісті бір құқық бұзудың құрамы болса немесе жауапкер іс-қимылымен нақты құқық нормасында көрсеткенді (қасақаналықпен болмаса абайсызда) бұзған болса сонда ғана жауап беру басталады. Тыйым салынғанды бұзғаны үшін, яғни белгіленген ұстау режимінің міндеттерін орындаудан бұлтарғаны немесе әдейі міндеттерін орындамағаны үшін тәртіптік жауапкершілік басталады. Жалпы міндеттерін соның ішінде, тек қылмыстық атқару құқық қатынастарының субъектісі ретінде тәртіп бұзбауды орындамағаны үшін де тәртіптік жауапкершілік басталады.

Тәртіптік жауапкершілік тек құқық нормаларына негізделген талаптарды ғана орындамағаны үшін болады. Туысқандарымен хат жазысып тұрудан бас тартқаны үшін т.с.с. тәртіптік жауапкершілікке тартуға болмайды. Тәртіптік жазаны қолдануды оған құқығы бар түзеу мекемелерінің лауазымды адамдарына ғана рұқсат етеді (мекеме бастығына, оның орынбасарларына, жасақ бастығына т.с.с.) Ал жаза қолдану шаралары, тек қылмыстық-атқару құқығы нормаларында көрсетілгендегідей болуы тиіс.

Материалдық жауапкершіліктің тәртіптіктен айырмашылығы - ол сотталғандар өздерінің заңға қарсы әрекеттерімен мемлекеттің мүлкіне зиян келтіргені үшін ғана басталады. Келтірілген материалдық зиян мөлшері соттың, шешімімен түгелдей немесе жарым-жартылай өндіріледі.

Жалпы сот принципінен алынып тасталынса да қылмыстық-атқару заңы (егер де шығын еңбек-шарттың міндетін атқару кезінде немесе басқа да азаматтық-құқық бұзылған әрекетке жататын болса) шығынды төлеудің әкімшілік түрін белгілейді. Шығынды өндіріп алу, түзеу мекемесі бастығының дәлелді қаулысымен істеледі, бұлардың барлығы жауапкерге таныстырылып және ол оған қол қояды. Бұл қаулы туралы жауапкер жоғары бастыққа шағым етуге хақы бар, бірақ ол зиянды өндіріп алу қаулысының орындалуын тоқтатпайды.

Қаулы бұзылғаннан кейін егер де сотталғанның зиян көлемі еңбек ақысынан заңсыз ұсталған болса, оның дербес шотына жазылып, қайтарылады. Материалдық жауапкершіліктегі істеген шығын, тек қана табыс салығын, тамақ, киім, аяқ киім бағасын және үкім қағазы сомасын төлегеннен кейін қайтарылады. Егер де сотталған босатылып шығатын кезінде материалдық шығыны өтелмей қалса, онда түзеу мекемесінің әкімшілігі сотқа жалпы талап ретінде беруге хақы бар. Бұл жағдайда соттың шешімімен, заңда белгіленген тәртіппен материалдық шығын төлетіп алынылады. Сотталғандардың ішінде жазаны атқару кезінде, тағы да қылмыс жасап қылмыстық жауапқа тартылатын жағдай тәжірибеде жиі кездесіп тұрады. Жауапкершіліктің мұндай дәрежесі тек қана қылмыстың ауырлығынан, жауапкердің жеке басынан емес және тағы басқа жауапты жеңілдететін немесе ауырлататын жағдайларға байланысты болып келеді. Сот жаза тағайындағанда қылмыстың бұрынғы қылмыстық жазаны атқару кезінде істелгенін еске алуы тиіс. Бұл - жауапкершілікті ауырлататын жағдай, сондықтан еске алынып жаза қолданғанда бұрынғы жазаның жиынтығымен үкім шығарады. Ал сот үкімі жана қолданған жазаға түгелдей немесе жарым-жартылай бұрынғы жазаның өтелмеген бөлігін қосады. Жаңа істеген қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған адам бұрынғыдан қатал режимді колонияға немесе түрмеге жіберіледі.

4-дәріс. Мемлекет органдары мен мекемелерінің жаза атқару жүйесі.

1. Жаза атқаратын мемлекет органдары мен мекемелерінің түрлері және міндеттері.

2. Жазаны атқарушы мекемелер мен органдардың соттармен және басқа да қылмыспен күрес жүргізетін мемлекеттік органдармен өзара көмек әрекеттестігі.

1.Біздің елде қылмыспен күресуді болжау арнайы профилактика жұмысын ұйымдастыруды, алдын ала қылмысты ескерту және оны істеуге мүмкіндік беретін себептері мен жағдайын белгілеуді, сонымен қатар жасалған қылмысты тергеу және сотта қарау, жазаны белгілеу мен орындауды талап етеді. Көрсетілген қылмыспен күресудің арнайы шараларының барлық жиынтығын іске асыру мемлекет органдарына жүктелген. Қылмыстық іс жүргізу зандарымен үкімді атқару, онымен айналысу үкім шығаратын сотқа жүктелген. Үкімді орындау туралы жарлықты сот немесе сот төрағасы үкімнің көшірмесімен қоса үкім орындау міндеттелген органға жібереді. Ол орган үкімнің орындалғаны туралы сол сотқа дереу хабарлайды.

Сот шешімін орындау үшін мемлекет тиісті жазаны атқаратын арнайы мекемелер мен органдар құрады, сондай-ақ жазаны атқару басқа бір жеке органдарға өзге де міндеттермен бірге жүктеледі.

Жазаны өтеуді басқаратын түзеу мекемелері мен органдарының негізгі міндеттері мыналар:

Соттың немесе әскери соттың үкімімен белгіленген тиісті қылмыстық жазаны лайықты түрде атқару.

Сотталғандарды занды нақтылы орындау және қоғамдық тұрмыс ережесін сыйлау рухында түзету мен тәрбиелеу.

3.Сотталғандардың өздерінің жаңа қылмыс жасамауын ескерту (арнайы немесе жеке ескерту).

4.Басқа адамдардың жаңадан қылмыс жасамауын ескерту (жалпы ескерту).

Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексінің 2-бабында былай делінген: "... қылмыстық-атқару заңдарының мақсаттары әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру, сотталғандарды түзеу, сотталғандардың да, өзге адамдардың да жаңа қылмыстар жасауының алдын алу болып табылады. Қылмыстық-атқару заңдарының міндеті жазаларды өтеудің тәртібі мен жағдайларын реттеу, сотталғандарды түзеу амалдарын анықтау, олардың құқықтарын, бостандығы мен занды мүдделерін қорғау, оларға әлеуметтік бейімделуге көмек көрсету болып саналады".

Түзеу шараларымен әсер етуге байланысты соттың жиірек тағайындайтын жазасы - ол бас бостандығынан айыру болып есептеледі. Осы жағдайды ескере отырып, бұл қылмысты орындайтын мекемелердің ұйымдастыру құрылымын толығырақ қарау қажет сияқты. Түзеу мекемелерін арнайы бас бостанды-ғынан айыру жазасын орындату үшін мемлекет құрады. Түзеу мекемелері ұйымдастыру жағынан дербес болады және оның заңдық тұлғалық құқығы бар да басқадай функциясы жоқ болып келеді. Бас бостандығынан айырудың маңызы - ол сотталғанды соттың үкімімен белгіленген мерзімге түзеу мекемесіне орналасуға мәжбүр ету, сонымен оны қоғамнан бөлектеу.

"Қамауда ұстау орны" мен "түзеу мекемесі" түсініктерін айыра білген жөн. Қамауда ұстау орнына: тергеу қапасы (ТҚ), уақытша ұстау қапасы (УҰҚ), әскери абақтылар кіреді. Түзеу мекемелерінің басқа қамауда ұстау орындарынан айырмашылығы - бұларда сот үкімінің занды күшіне енгендер немесе тек қана бас бостандығынан айыруға сотталғандар ғана отырады. Тергеу қапасында, уақытша ұстау қапалары мен абақтыда сотталғанға немесе үкім занды күшіне енгенге дейін күдіктілер мен айыптылар отырады, ал уақытша ұстау қапасы мен абақтыда оған қоса әкімшілік және тәртіптік реттерінде қамағандар отырады.

Сотталғандардың әр түрлі дәрежесі болатындықтан және оларды бір-бірінен бөлек ұстау тиістілігінен, мемлекет әр түрлі түзеу мекемелерін құрған. Қазіргі күші бар заң сотталғандардың жасына қарай түзеу мекемелерін екі топқа айырады: а) ересектер үшін (18 жасқа толғандар); ә) кәмелетке толмағандар үшін (14-тен 18 жасқа дейінгілер). Түзеу мекемелерінің ересектер үшін бірнеше түрі болады. Олар жазасын өтеу жөніне, жағдайына (ұстау режиміне), қоғамнан бөлу, оларда отырған адамдардың қауіптілік деңгейіне байланысты ұсталатындар: қоныстану колониясы, жалпы. қатаң және ерекше режимдегі колониялар болады. Кәмелетке жатпағандар үшін екі түрлі тәрбиелеу колониялары бар: а) жалпы режимді тәрбиелеу колониясы; ә) режимі күшейтілген тәрбиелеу колониясы (тек қана ер адамдар үшін).

Сот әрбір сотталғанға жынысына, жасына, жасаған қылмысының ауырлығына, бұрынғы бас бостандығынан айыруға қанша рет сотталғанына және басқа да оның жауапкершілігін жеңілдететін немесе ауырлататын жағдайларға байланысты түзеу мекемесінің түрін белгілейді. Сотталған ауруларды емдеу үшін арнайы емдеу мекемелері ашылған, олар жынысына, жасына қарай бөлек-бөлек орналасқан. Тергеу қапастарында шаруашылық қызметі үшін сотталғандар қалдырылуы мүмкін.

Жазалаудың мақсатына жету үшін түзеу мекемелерінің алдына нақтылы міндет қойылып олар негізгі түзеу мен тәрбиелеу амалдарының көмегімен іске асырылады. Ол жазаны атқару (өткеру) режимің орындау, қоғамдық пайдалы еңбек ету, сотталғандармен жүргізілетін тәрбие жұмысы, жалпы білім мен техникалық мамандыққа оқыту. Жоғарыда айтылған түзеу мекемелерінің барлық түрлері сайып келгенде Қазақстан Республикасының ПМ-нің қарауына кіретін қылмыстық-атқару жүйесін құрайды. Әрбір облыстағы облыстық түзеу мекемелерің басқару үшін түзеу мекемелерінің саны мен он-дағы сотталғандардың санына байланысты облыстық ішкі істер басқармасына қарайтын (ОІІБ) қылмыстық-атқару жүйесінің бөлімдері немесе басқармасы құрылады. Елдің барлық мекемелерін жалпы басқаруды Қазақстан Республикасы ІІМ-нің қылмыстық-атқару жүйесінің Департаменті жүргізеді. Департаменттің қызметін дұрыс бағыттап-басқару министрдің орынбасарларының біріне жүктеледі. Қылмыстық-атқару кодексіне сәйкес қылмыстық-атқару жүйесінде құрылымдық өзгерістер жүргізілуде. Мысалы, режимі күшейтілген түзеу колониялары, қасақана қылмыс істегендерге арналған қоныстандыру колониялары таратылды. Сонымен қатар ерекше режимді түзеу колонияларында өмір бойы бостандығынан айыру түріндегі жазаны атқару үшін жағдай жасалады.

2. Қылмыспен күрес жүргізетін мемлекеттің барлық құқық қорғау органдарының қызметі өзара байланысты. Бұл өзара байланыс жалпы мақсатқа, яғни біздің елде қылмыспен күресуге бағытталған.

Жазаны атқарушы түзеу мекемелерінен басқа да органдардың алдына қойылған міндеттерді тиімді орындауы үшін тергеу, сот, прокуратура, милиция органдарымен белсенді қызмет істеуі тиіс. Осы мемлекеттік органдардың әрбіреуімен өзара көмектесе әрекет жасау сипатының өзіндік ерекшелігі де бар. Ол қылмыспен күресу кезеңінің ерекшеліктері мен себептерінен, мемлекеттік органның қылмыспен күресудегі орны мен рөлінің өзгешелігімен себепші болады, көрсетілген органдардың әрекет ету жағдайларына және тағы басқалармен белгіленеді.





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет