Он алтылық санау жүйесіндегі сандарды ондық санау жүйесіне ауыстыру
Он алтылық санау жүйесіндегі сандарды ондық санау жүйесіне ауыстыру үшін ол санды негіздеуішінің дәрежелерінің қосындысы түрінде жазып алып, есептейміз.
Мысалы:
1) 3Е5А116=3*164+E*163+5*162+A*161+1*160 .
Ондық жүйенің ережесі бойынша арифметикалық операцияларды орындай және А=10, E=14 ескере отырып, 3Е5А116=25539310 аламыз.
2) 48С,В716 = 4*162+8*161+C*160+B*16-1+7*16-2 =
4*162+8*161+12*160+11*16-1+7*16-2 =
Тапсырмалар
Он алтылық санау жүйесіндегі сандарды ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз
1. A87E16 7. BE,74116
2. 23DF16 8. F11,56716
3. EA1216 9. 981,DA16
4. 1A2216 10. 23,3B16
5. 9116 11. F54,4716
6. 7C3116 12. 235,F16
Он алтылық санау жүйесіндегі сандарды екілік санау жүйесіне ауыстыру
Практикада екілік санау жүйесін пайдалану қолайсыз, сол себепті көбіне он алтылық және он алтылық санау жүйелері қолданылады.
24=16 екенін пайдаланып төменде келтірілген сәйкестікті табамыз: он алтылық санау жүйесіндегі әрбір санға екілік санақ жүйесіндегі төрт орынды сан сәйкес келеді.
Екілік санау жүйесі
|
0000
|
0001
|
0010
|
0011
|
0100
|
0101
|
0110
|
0111
|
Он алтылық санау жүйесі
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
Екілік санау жүйесі
|
1000
|
1001
|
1010
|
1011
|
1100
|
1101
|
1110
|
1111
|
Он алтылық санау жүйесі
|
8
|
9
|
A
|
B
|
C
|
D
|
E
|
F
|
Енді осы кестені пайдалана отырып он алтылық санау жүйесіндегі санды екілік санау жүйесіне ауыстырамыз:
28A3E16= 0010 1000 1010 0011 11102= 1010001010001111102;
DE7,9C16=1101 1110 0111, 1001 11002=110111100111,100111002;
Тапсырма:
10D7F16 6. D44,1F16
238D16 7. 1FA,1816
89A116 8. 53,FF116
FA8816 9. 28C,7116
D37EF16 10. 10C,AD616
Он алтылық санау жүйесіндегі сандарды сегіздік санау жүйесіне ауыстыру
Он алтылық санау жүйесіндегі сандарды сегіздік санау жүйесіне ауыстыруды екі әдіспен ауыстыруға болады:
1) 16 10 8 бұл ұзақ әрі қолайсыз әдіс.
2) 16 2 8.
Осы екінші әдісті пайдаланып 4С1,2F416 санын сегіздік санау жүйесіне ауыстырайық:
а) 4С1,2F416 = 0100 1100 0001, 0010 1111 01002;
б) Енді екілік санау жүйесіндегі санды үтірден оңға қарай және үтірден солға қарай бағытта үш разрядтан жіктеп бөліп алып, кестені пайдаланып сегіздік санау жүйесіне ауыстырамыз:
010 011 000 001, 001 011 110 1002= 2301,13648;
Тапсырмалар:
Кестені пайдаланып он алтылық сандарды сегіздік санау жүйесіне аударыңдар.
1. А3616 6. 102,9E16
2. В7С16 7. 456,EA16
3. 2Е116 8. B03,DF16
4. 8DF416 9. EA2,E316
5. AB4716 10. ED7,8716
5) 7B216; 10) 2D3416; 15) 3,F1416; 20) 7D1,F216;
Тапсырма. Кестені толтырыңыз.
|
Ондық с.ж.
|
Екілік с.ж.
|
Сегіздік с.ж.
|
Оналтылық с.ж.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
I-нұсқа
|
358,95
|
|
|
|
|
11011101011
|
|
|
|
|
547
|
|
|
|
|
164А
|
I I –нұсқа
|
634,67
|
|
|
|
|
|
472
|
|
|
|
|
7АС
|
|
1101111010101
|
|
|
I I I –нұсқа
|
582,02
|
|
|
|
|
|
|
1Ғ6Е
|
|
1000111101010
|
|
|
|
|
364
|
|
IV-нұсқа
|
369,025
|
|
|
|
|
1000011111101
|
|
|
|
|
641
|
|
|
|
|
4D61
|
V-нұсқа
|
468.15
|
|
|
|
|
11010001011
|
|
|
|
|
734
|
|
|
|
|
2D4A
|
VI-нұсқа
|
654.27
|
|
|
|
|
|
632
|
|
|
|
|
5AD
|
|
1100001010101
|
|
|
VII-нұсқа
|
286.52
|
|
|
|
|
|
|
1D8E
|
|
1011111101011
|
|
|
|
|
274
|
|
VIII-нұсқа
|
492.025
|
|
|
|
|
1111011001101
|
|
|
|
|
375
|
|
|
|
|
4C61
|
IX-нұсқа
|
417.75
|
|
|
|
|
110011101011
|
|
|
|
|
737
|
|
|
|
|
952F
|
|
|
|
4D67
|
|
1000100111010
|
|
|
|
|
267
|
|
Бақылау сұрақтары:
1. Информатика неге күнбе-күн дамып отыратын ғылым?
2. Информациялық технология деген не және жаңа информациялық технологиялардан айырмашылығы неде?
3. Информациялық процестер деген не?
Дербес компьютер деп қандай компьютерлерді айтады?
Ертеңгі күннің технологияларында компьютер программаларының атқаратын рөлі
қандай?
Санау жүйесі дегеніміз?
Екілік, сегіздік, ондық санау жүйесі дегеніміз?
Қолданылатын әдебиеттер:
А.Қ.Искакова, Б.С.Ханжарова, А.М.Махметова Информатикаға кiрiспе. Оқу құралы. Алматы, 2001ж.
А.Қ.Искакова, Б.С.Ханжарова, М.Н.Жакина MICROSOFT WINDOWS –Программа қабықшасы. Жергiлiктi желi. Оқу құралы. Алматы, 2000ж.
А.В.Могилев, Н.И.Пак, Е.К.Ханкер. Информатика, М., 2000г.
С.Симонович, Г.Евсеев. Практическая информатика. М., 1999г.
Зертханалық жұмыс №2.
Тақырып: Алгоритм ұғымы. Оның қасиеттері, түрлері. Компьютерде есеп шығару кезеңдері. Блок-схемалар.
Мақсаты: Алгоритм ұғымын түсіне білу, қарапайым және әртүрлі қолданбалы есептерді шығару алгоритмін құра білу іскерлігі мен дағдысын қа- лыптастыру, алгоритмнің жазылу тәсілдерін, қасиеттерін және түрлерін ажырата білуі тиіс. Қарапайым тiл құрылымының ережелерi мен арифметикалық өрнектердің Бейсик тiлiнде жазылуын оқып үйрену.
Қарастырылатын негізгі мәселелер:
1. Алгоритм ұғымдар.
2. Блок-схемалар.
Негізгі ұғымдар.
Алгоритмдiк тiл - алгоритм мен олардың орындалу жолын бiрыңғай және реттеп жазуға арналған белгiлер мен ережелер жүйесi. Бейсик бiр жағынан табиғи ағылшын тiлiне жақын, ол әдеттегi текст тәрiздi оқылады және жазылады. Екiншi жағынан, ол математикалық таңбаларды да қамтиды. Мұнда сандар, айнымалы шамалар, функциялар, оператор сияқты ұғымдар көптеп кездеседi. Бiрақ, Бейсик тiлiнде программа жасау үшiн, алгоритмнің атқарылу жолын, қандай амалдар орындау керектiгiн, берiлген мәлiметтер мен алынатын нәтижелер тiзiмiн айқын түрде жетiк бiлу қажет. Сондықтан үйрену алгоритм құрумен, есептi шығару жолын талдаумен, программаны компьютерге енгiзу, тексеру жолдарымен қатар жүргiзiлуi тиiс.
Алгоритмнің жазылуының жалпы түрі
Алгоритм тақырыбы
// алгоритм операндаларын сипаттау
Басы
// аралық айнымалылырды сипаттау
// алгоритмдегі командалар тізбегі- командалар сериясы
Соңы
Мұндағы басы және соңы қызметші сөздері алгоритмді жазудың басын және соңын көросетеді.
Алгоритмді жазу үшін алдымен оның түрлеріне тоқталайық.
Алгоритмнің сызықтық түрде сипатталуы. Командалары сызықтық түрде бірінен соң бірі бір деңгейде жазылатын алгоритмді сызықтық деп түсінеміз. Алгоримтдік тілдік жалпы жазылу түрі төмендегідей:
алг атауы ( типтері көрсетілген аргументтер мен нәтижелер тізімі)
Достарыңызбен бөлісу: |