Трансформациялық талдау (ТТ). Трансформация-генеративтік грамматика: Н. Хомский, Р. Лиз. Тілдік мағынаға қатысты позиция, даму жолдары. Туындау механизмінің негізгі түрлері.
Франция функционалдық мектебі: А. Мартине. Лингвистикалық структурализм мен функционализмнің жетістіктері және кемшіліктеріне сын.
Лондон лингвистикалык мектебі. Лондон мектебі өкілдерінің (Дж. Ферс) еңбектеріндегі тіл табиғаты туралы түсініктер. Дж. Ферс және Б. Малиновскиидің тұлғаның тілмен байланысы туралы идеялары. Мағына мәселесі және оның лингвистикалық талдаудағы орны. В. Аллен және М. Холлидей еңбектеріндегі тіл құрылымы мәселесі.
Ресеи тіл білімі. Қазіргі орыс тілі теориясының қалыптасуы: Л.В. Щерба, Л.П. Якубинский, П.С. Кузненов, В.В. Виноградов, С.Г. Бархударов, Б.А. Ларин, Н.Ю. Шведова және т.б. Тілді зерттеу және оның мәдениетке, халық психологиясы мен мифологияға қатысы (Ф.И. Буслаев, А.А. Потебня, А.Н. Афанасев) және И. Смирницкий еңбектеріндегі сөз туралы ілім.
Әлеуметтік лингвистика туралы идеялар. Әлеуметтік лингвистика ту- ралы идеялардың М.Н. Петерсон, Р.О. Шор, Е.Д. Поливанов еңбектеріндегі көрінісі. Глотогендік үдерістер туралы.
Н.Я. Марр және оның ілімі. И.И. Мещанинов - синтаксистік типология туралы. Фонема туралы тартыстар. Структурализм туралы түрлі көзқарастар. Қазіргі орыс тіл біліміндегі функционалдық бағыт.
Қазақстан тіл білімі. Қазақ тіл білімі - жалпы түркітанудің құрамдас бөлігі (Н.И. Ильминский, В.В. Радлов, С.Е. Малов, П.М. Мелиоранский, В.Катаринский, А. Құрышжанов және т.б.).
Қазак тіл білімі туралы ілім (А. Байтұрсынов, Қ. Жұбанов, I. Кеңесбаев,
С. Аманжолов, Ы. Маманов, Н. Сауранбаев, Ғ. Мүсаев, М. Балақаев, Ә. Қайдаров, Р. Сыздықова және т.б.).
А. Байтұрсынов, Қ. Жұбановтың жалпы лннгвистикалық ілімдері. Қазақ графикасы мәселелері: А. Байтұрыснов, Қ. Жұбанов, А.С. Аманжолов, Е. Омаров, X. Досмұхамедов және т.б.
Әулет — тілдердің макроәулеті. Жалғамалы тіл типі. Тілдер мысалдары және олардың жалпы сипаттамасы. Қопармалы тіл типі. Тілдер мысалдары және олардың жалпы сипаттамасы. Даралаушы тіл типі. Тілдер мысалдары және олардың жалпы сипаттамасы. Полисинтетикалық тіл типі. Тілдер мысалдары және олардың жалпы сипаттамасы. Орыс тілінің генетикалық және типологиялык сипаттамасы.
«Тіл білімінің/ әдебнеттанудың жаңа бағыттары» пәні бойынша: Тілдін дамуы. Конвергенция және дивергенция үрдістері. Қазақ тілінің генетикалық және типологиялық сипаттамасы. Ағылшын тілінің генетикалық және типологиялық сипаттамасы. Қазақ және орыс тілдерінің генетикалық сипаттамасы. Қазақ және орыс тілдерінің типологиялық сипаттамасы. Орыс және агылшын тілдерінің генетикалық сипаттамасы. Орыс және ағылшын тілдерінің
типологиялық сипаттамасы. _ _ _
Тіл білімінің әдіс-тәсілдері. Лингвистикалық зерттеудің әдістері. Салыстырмалы-тарихи әдіс. Сипаттамалы әдіс. Салғастырмалы әдіс. Компоненттік талдау. Семантикалык талдау әдісі. Ассоциативтік эксперимент.
Фонетикалық жүйе туралы түсінік. Фонетиканың пәні мен міндеттері. Антропофоника және фонология. Теориялық, практикалық және эксперименталды фонетика. Контрастивтік фонетика. Тарихи фонетика.
Тілдің сөздік кұрамыныд стилистикалық тұрғыдан жіктелуі. Стилистикалық бейтарап сөздер. Кітаби лексика. Ауызекі және жалпыхалықтық лексика. Әдеби тіл лексикасы және диалектілік лексика. Түрлі әлеуметтік топтар лексикасының ерекшеліктері.
Жазу теориясы және жазу тарихы. Жазу таңбалары және олардың типтері. Жазудың типтері. Пиктография. Идеография. Көне Египет иероглификасы. Шумер жазуы. Буындық жазу. Қазіргі әлемдегі әліпбилік жазу түрлері.
Қазақстан халықтарының тілдері. Қазақстан халықтарының тілдері: генетикалық сипаттамасы. Қазақстан халықтарының тілдері: типологиялық сипаттамасы. Қазақстандағы тілдік жағдаят. Қазақстанның тіл саясаты, тілдік жоспарлау.
Әлеуметтік лингвистика. Әлеуметтік лингвистиканың мақсаты, пәні, нысаны. Тіл және қоғам. Диглоссия және билингвизм. Тілдердің аймақтық және әлеуметтік жіктелімі (дифференциация): диалект vs. социолект.
Тілдік қатынас теориясы. Интерференция: себептері және жою жолдары. Креол және пиджин тілдер. Тілдік одақ мәселесі. Қазақ және орыс тілдерінің қатынасы. Кірме сөздер. Тілдік қатынастағы қостілділік мәселесі.
Табиғи және жасанды тілдер. Жасанды ақпарат тілдердің түрлері мен олардың құрылымы. Формаланған тілдер (бағдарламалау тілдері, ақпараттық тілдер).
Табиғн тілді өңдеу жүйесі. Тілдің логика-математикалық зерттелуі. Тілдің модульдік ұғымы. Тілдің алгоритмдендірілуі. Табиғи тіл адам-машина коммуникациясының құралы ретінде. Жасанды интеллект.
Қолданбалы лингвистпкалық пән ретіндегі компьютерлік лингвистика және лингвистикадағы автоматтандыру. Компьютерлік лингвистика: нысаны, мақсаты, міндеттері. Компьютерлік лингвистиканың негізгі багыттары. Компьютерлік лингвистиканың когнитивтік кұралы. Лингвистикалық мәселелерді өңдеу деңгейі және олардың ақпараттық жүйелермен өзара байланысы.
Математикалық лингвистика. Математикалық лингвистика, есептеу лингвистикасы, компьютерлік лингвистика, олардың мақсаттары, міндеттері, зерттеу әдістері. Автоматтық тану және сөйлеу синтезі. Мәтіндік ақпаратты қайта өңдеудің автоматтық әдістері.
Ақпараттық жұмыстардың автоматтандырылуы. Автоматтандырылған іздеу жүйесін құру. Автоматты аңдату әдістерін құру. Әкімшілік- ұйымдастыру басқармасы үдерістерін автоматтандырудың мәні.
Машиналық аударма. Автоматты (машиналық) аударма (АУ): тарихы, мақсаты, міндеттері, келешегі. Машиналық аударма және жасанды интеллект. Машиналық аударма жүйесі: қазақ тілі - орыс тілі - қазақ тілі; қазақ тілі - ағылшын тілі - қазақ тілі. Автоматты аударма жүйесінде талдау мен синтезді құрайтын формалдық операциялардың реті.
Автоматты аударманың сапасы. Оның көлем, құрылым және сөздік ақпарат сапасына тәуелділігі. Автоматты аударманың қазіргі жай-күйі және келешегі. Тілдік құралдардың стандарттау, кодтандыру жэне бірізділендіру мәселелері.
Мәтінді автоматты өңдеу (мәтіннің жасанды немесе табиғи тілде компыотердің көмегімен өзгеруі). Мәтін өңдеуге арналган бағдарламалар. Сөздіктермен жұмыс істеуге және «сұрақ-жауап» режимінде мәтіндермен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін деректер базасын жасау үшін дәстүрлі жиілік сөздіктерін, сөз нұсқағыштар мен конкорданстарды дайындауга арналған автоматты жүйелер. ЭЕМ көмегімен лексикографиядағы статистика.
Компьютерлік лексикография. Электронды лекикографиялық қайнаркөздер: түсіндірме сөздіктер, лиигвистикалық сөздіктер мен анықтамалар, энциклопедиялар. Ақпараттық сөздіктер. Мәтіндік-лексикографиялык жүйелер. Сөздіктің лемматизациялануы. Қазақ тілі сөздігінің формалдық көрінісі. Қазақ тілі автоматты сөздігінің құрылымы. Жазушының автоматты сөздігі.
Гипермәтін және гипермәтіндік жүйелер. Лингвистикалық зерттеулердің компьютерлік деректері. Лингвистикалық зерттеулердегі деректер базасы; Integrum; лингвистика бойынша лингвистикалық порталдар мен логиялар; тіл корпустары. Гипермәтіндік технологиялар. Гипермәтін бөліктері.
Компьютер және коммуникация. Бұқаралық ақпарат құралдары. Білімді көрсету әдістерін қолданатын компьютерлік модельдер. Лингвистика - тіл мен ойлаудың компьютерлік модельдеу әдісінің дереккөзі.
Компьютерлік оқыту бағдарламалары. Лингвистикадағы аудиолингвалдық және аудиовизуалдық әдістерді компьютерлік оқыту және қолдану стратегиясы.
Тілдерді оқытудағы компьютерлік жүйелер. Лингвистикадағы эксперттік оқыту жүйелері. Қолданушыға арналған интернет. Базистік компьютерлер. Виртуалдық университеттер.
Тілдерді қашықтықтан оқытудың лингвистикалық бағдарлары. Электрондық поштаның мүмкіндіктері мен келешегі. Адам-машина коммуникациясы саласындагы этикет. Ақпараттың қорғалуы және қауіпсіздігі.
Қазіргі әдебиеттану ғылымы және оның жаңа бағыттары. Қазақ әдебиеттану ғылымы алдында тұрған келелі міндеттер. Қазақ әдебиеті тарихын зерттеудің қазіргі жай-күйі. А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейханов, М.Дулатов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Х.Досмұхамедов, Ш.Құдайбердиев, т.б. ғалым-қаламгерлердің қазақ әдебиетінің тарихы мен теориясына, сынына қатысты ой-пікірлері мен тұжырымдары және оған қазіргі кезқарас. Әдебиеттанудағы халықтық, ұлттык мәселелер. Кеңес дәуіріндегі әдебиеттің таптығы, партиялылығы деген пікірлердің саяси-идеялогиялық астары, социалистік реализм әдісі және оны бүгінгі күн түрғысынан бағалау.
Төңкеріске дейінгі әдеби сын. Жеке әдеби тұлғалар мен әдеби процесс туралы ой-пікірлер. Қазіргі әдеби сынның даму бағыттары.
Әдебиеттану ғылымының бүгінгі таңдағы жаңа проблемалары. Қазіргі ғылыми-техникалық прогрестің жеке адам мен қоғамдық санаға ықпал- әсері. Технократтық индустрия негізінде жоғары дамыған елдердің мәдениеті мен өнеріндегі, әдебиетіндегі интеграциялық процестердің көрінісі және оған қарсы интеллектуалдық ағымдар күресі. Әлемдік әдебиеттану саласындағы ғылыми ізденістердің мәні мен маңызы, беті мен бағыты. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі кезеңдегі әдеби әдіс мәселесінің қайта қаралуы. Отаршылдық кезең мен кеңес дәуіріндегі тоталитарлық жүйенің көркем әдебиетте реалистік тұрғыда бейнеленуі. Дәстүрлі, классикалық, эстетикалық көзқарастар сипатындағы әлемдік өзгерістер.
Достарыңызбен бөлісу: |