Сабақ мақсаты: Оқушылардың «Кинематика»



бет5/7
Дата30.01.2017
өлшемі4,29 Mb.
#8342
түріСабақ
1   2   3   4   5   6   7

IV. Есептер шығару.

5-жаттығу.

3.



Берілгені: шешуі

m=100 кг әсерінен белдік үдеумен бірқалыпты

R=5 см кемімелі қозғалатын болады. М=FּμּR –үйкеліс күшінің

ν0=8 Гц моменті;

μ=0,3 -цилиндрдің инерция моменті.

F=40 H . Бірқалыпты кемімелі қозғалыс кезінде бұрыштық

жылдамдық заң бойынша өзгереді. Себебі :ω=0

t-? болғандықтан t=ω0/_ε=10,5 c


4.

Берілгені шешуі

R=1 м адам платформаның шетінен оның центріне өткенде, айналу жиілігін

ν=6 айн/мин анықтау үшін импульс моментінің сақталу заңы осы жағдайда

m=80 кг мына түрде жазылады:

J=120 кгּм 2 mR2 – адамның бастапқы күйдегі инерция моменті. ν=0,1 c-1

ω=? ескергенде:


6.



Берілгені: шешуі

R=10 см Энергияның сақталу заңы бойынша жұмсалатын бұл жағдайдағы

υ1=2 айн/сек жұмыс шардың кинетикалық энергиясының артуына кетеді:

υ =2 υ1

ρ=8900 кг/м3 Шардың инерция моменті , , еске-

ріп,



А=?
V. Қорытындылау.

VІ. Ба,ғалау.

VІІ. Үйге тапсырма:§2.3. 2.4. 5-жаттығу. №1, №2.
10-сынып.

Сабақ тақырыбы: §2.5. Айналмалы қозғалыс үшін импульстік түрдегі Ньютонның екінші заңы. Импульс моментінің сақталу заңы.

Сабақ мақсаты:

  1. Оқушыларға дене импульсінің моменті, имульс моментінің сақталу заңы, гироскоп туралы түсінік беру.

  2. Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге дағдыландыру.

  3. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, жауапкершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, видеомагнитафон.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай орындап келгендерін тексеру.

  1. Инерция моменті дегеніміз не?

  2. Штейнер теоремасы дегеніміз не?

  3. Дененің инерция моменті қандай параметрлерге тәуелді?

  4. Айналмалы қозғалыс үшін Ньютонның екінші заңы қалай айтылады?

ІІІ. Жаңа сабақ.


дененің импульс моменті.

дененің импульс моменті. қорытқы импульс моменті

Айнымалы қозғалыс үшін импульс түріндегі Ньютонның екінші заңы: денелер жүйесіне түсірілген барлық сыртқы күштердің қорытқы импульс моменті жүйенің импульс моментінің өзгерісіне тең.

Импульс моментің сақталу заңы: тұйық жүйедегі импульс моменттерінің векторлық қосындысы тұрақты шама.

IV. Есептер шығару.5-ж. №5.

V. Қорытындылау.

VІ. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма:§2.3. 2.4. 5-ж.№7

10-сынып.

Сабақ тақырыбы: §2.6. Бүкіл әлемдік тартылыс заңы.

Сабақ мақсаты:

  1. Оқушыларға бүкіл әлемдік тартылыс заңы, гравитациялық тұрақтының физикалық мағынасы туралы түсінік беру.

  2. Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге дағдыландыру.

  3. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, жауапкершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, видеомагнитафон.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай орындап келгендерін тексеру.

  1. Дене импульсінің моменті деп қандай шаманы айтады?

  2. Импульс моментінің сақталу заңы қалай тұжырымдалады?

  3. Айналып тұрған платформаның шетіне ауыр дене қойғанда, оның бұрыштық жылдамдығы қалай өзгереді?

  4. Гироскоп деген не?

  5. Есептерді тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ.

-Жер радиусы

-Жерден Айға дейін қашықтық.

тәулік

; , осыдан ; R мен Т-ның мәндерін қойсақ, онда

; ал ,

осыдан немесе , демек центрге тартықш үдеу Жердің центріне дейінгі қашықтықтың квадратына кері пропорционал кемиді. Сонымен қатар F~Mm

~



немесе

G-гравитациялық тұрақты. G=6,673ּ10-11Нּм2/кг2



Бүкіл әлемдік тартылыс заңы: екі нүктелік денелер арасындағы өзара әрекеттесу күші олардың массаларының көбейтіедісіне тура пропорционал, ал ара қашықтығының квадратына кері пропорционал.

IV. Есептер шығару. Р:, 172, 173

V. Қорытындылау.

VI. Бағалау.

VII. Үйге тапсырма: §2.6. №169, №170


10-сынып.

Сабақ тақырыбы: §2.7. Гравитациялық өрістегі дененің потенциалдық энергиясы.

§2.8.Кеплер заңдары.



Сабақ мақсаты:

  1. Оқушыларға ауырлық күшінің жұмысы мен гравитациялық өзара әрекетесудің потенциалдық энергиясымен байланысы, Кеплер заңдары туралы түсінік беру.

  2. Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге дағдыландыру.

  3. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, жауапкершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, слайдтар

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай орындап келгендерін тексеру.

  1. Бүкіл әлемдік тартылыс заңы қалай тұжырымдалады?

  2. Гравитациялық тұрақтының физикалық мағынасы қандай?

  3. Айдың Жерді айнала қозғалысын бақылай отырып, бүкіләлемдік тартылыс заңының дұрыстығын қалай дәлелдеуге болады?

  4. Есептердің шығарылуын тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ.

гравитациялық өзара әректтесудің

потенциалдық энергиясы. Сонда немесе яғни ауырлық күшінің жұмысы қарама-қарсы таңбамен алынған потенциалдық энергияның өзгерісіне тең.



Ауырлық күшінің жұмысы дененің гравитациялық өрістегі қозғалыс траекториясының түріне тәуелсіз, тек оның бастапқы және соңғы орындарына ғана тәуелді.



Әртекті гравитациялық өрісте атқарылған жұмыс:


Массасы m0 дене Жер бер бетінен R1 қашықтықта болсын. күштің әрекетінен 2-орынға өтсін, онда оған күш әрекет етеді. деп алып, аурылқ күшінің жұмысын табамыз: . және . Сонда немесе
немесе

2-жағдайда ,



ендеше

Кеплер заңдары.

1. Әрбір планета Күнді эллипстік орбита бойымен айналып жүреді және оның фокустарының бірінде Күн тұрады.

2. Күнді планетамен жалғастырып тұратын түзу, бірдей уақыт аралығында бірдей аудандарды қамтып өтеді.

3. Барлық планеталар үшін эллипстің үлкен жарты осі кубының планетаның Күнді айналу периодының квадратына қатынасы бірдей болады:



IV. Есептер шығару. 6-ж. №1.

1. Берілгені Шешуі

Т1=365 тәулік Жердің Күнге құлаған уақытын табу үшін Кеплердің

үшінші заңын қолданайық. Осы жағдайда Жердің түсу

сызығы ε=1 қатты “сызылған» эллипстің шекті жағдайы

t=? деп санайық. Бұл жағдайда ;

R-Жер орбитасының радиусы, Т2-сығылған

эллипс бойынша Жердің айналу периоды.

тәулік, ал Жердің Күнге құлаған

уақыты тәулік.


V. Қорытындылау.

VI. Бағалау.

VII. Үйге тапсырма: §2.7. Гравитациялық өрістегі дененің потенциалдық энергиясы.

§2.8.Кеплер заңдары. 6-ж. №2.



2. Берілгені : шешуі

Т0=365 күн


Жерден Марсқа ұшырылған зымыран перигейі Rж Жердің

радиусына тең және апогейі Марс орбитасының радиусына тең

эллипстік орбитасымен қозғалатын болады, яғни зымыран

орбитасының үлкен жарты осі тең болады:



астр.бір. Осы орбита бойынша Т айналу

периодын Кеплердің үшінші заңынан анықтаймыз:



Rж=1 аст. бір.

Rм=1,5 астр. бір.

t=?



, зымыранның Марсқа жету уақыты:

күн.

10-сынып.

Сабақ тақырыбы: §2.9. Кеплер заңдарының математикалық негіздемесі.

Сабақ тақырыбы:

1. Планеталардың ортақ күштердің әрекетінен тек шеңбер бойымен ғана емес, сонымен қатар эллипс бойымен қозғала алатынын математикалық түрде негіздеу.

2. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, ой-өрісін дамыту.

3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, баяндау.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар:

1. Пифагордың жақтаушыларына дүниенің құрылымы қандай болып көрінді?

2. Птолеймейше дүние қалай құрылған?

3. Коперник бойынша дүниенің гелиоцентрлік жүйесі дегеніміз не?

4. Кеплер заңдарын тұжырымдаңдар.



ІІІ. Жаңа сабақ түсіндіру.

Элиппстің негізгі қасиеттері.



Эллипс дегеніміз – берілген екі Ғ1, Ғ2 нүктелерден қашықтарының қосындысы тұрақты болып қалатын нүктелердің геометриялық орны.


МҒ1+МҒ2=2а – эллипстің үлкен осінің ұзындығы. А – эллипстің үлкен жарты осі.

│Ғ1Ғ2│=2с фокустардың ара қашықтығы фокус аралығы деп аталады. ВD=2b кесіндісі – эллипстің кіші осі.

ε=2с/2а немесе ε=с/а – эллипстің эксцентриситеті.

Егер энергияның және импульс моментінің сақталу заңдарын пайдалансақ, онда Кеплердің екінші заңын жеңіл математикалық негіздеуге болады.



егер сыртқы күштердің импульс моменті нольге айналса, яғни жүйе «Күн-планеталар», «планеталар-серіктер» жүйесін қанағаттандыратын тұйық болса, онда ∆L=0. ал бұл тұйық жүйеде импульс моменті шама жағынан да, бағыты жағынан да тұрақты дегенді білдіреді. Дөңгелек орбита үшін импульс моменті L=Rmυ. Бұл жағдайда R мен υ арасындағы бұрыш 900. Планетаның эллипс бойымен қозғалысы кезінде де импульс моментінің анықтамасы сол күйінде қалады, яғни L=Rmυ1, υ1=υsinα






∆МАС үшбұрыштың ауданы Осыдан



;

болғандықтан, немесе .

Бұл планетаның радиус векторын сызып өтетін ауданы. Ол секторлық жылдамдық деп аталады. Сонымен, плаетаның радиус векторы бірдей уақыт аралығында бірдей аудандарды сызып өтеді. Бұл Кеплердің ІІ заңы.



Кеплердің ІІІ заңын шеңбер бойымен қозғалыс үшін математикалық тұрғыдан негіздеу жеңіл. Массасы m планета Күнді айнала радиусы R шеңбер бойымен қозғалсын және М››m. Серіктің Жерді айналу периодын табайық.



, сонда

-бұл Кеплердің ІІІ заңы.

ІV. Пысықтау.

V. Есептер шығару. 6-ж. №3.

VІ Үйге тапсырма.§2.9. 6-ж №4.

11-сынып.

Сабақ тақырыбы: §1.1. Тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістер.

Сабақ мақсаты:

  1. Оқушыларға тербелмелі контур, электромагниттік тербелістер, тербелмелі контурда электромагниттік тербелістердің пайда болу себептері туралы түсінік беру.

  2. Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.

  3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап

Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, видеокассеталар, слайдтар.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Жаңа сабақ.

Тербелмелі контур.



Тербелмелі контурда электромагниттік тербелістердің пайда болуы.

Идеал тербелмелі контурда энергия шығыны болмайды, сондықтан тербелістер өшпейді. Толық энергия сақталады және кез келген мезетте ол мынаған тең:



.

Бірақ, шын мәнінде R≠0, сондықтан өткізгіштер қызып энергия шығын болады. Біртіндеп электромагниттік тербелістердің энергиясы катушка мен жалғастырғыш сымдардың ішкі энергиясына айналады, энергия өшеді.



IV. Пысықтау.

  1. Тербелмелі контур деген не?

  2. Идеал тербелмелі контур дегеніміз не?

  3. Электромагниттік тербелістердің анықтамасын беріңдер.

  4. Тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістердің толық энергиясы неге тең?

  5. Тербелмелі контурда электромагниттік тербелістер қалай пайда болады?

  6. Кедергісі нольге тең емес нақты тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістер неге өшеді?

V.Есептер шығару. №1.1.5, №1.1.6, №1.1.7

VI. Қорытындылау.

VII.Бағалау.

VШ. Үйге тапсырма: §1.1. Тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістер. №1.1.1, №1.1.2, №1.1.3 №1.1.4.


11-сынып.

Сабақ тақырыбы: §1.2. Еркін электромагниттік тербелістерді сипаттайтын теңдеулер.

Сабақ мақсаты:

  1. Электромагниттік тербелістер ұғымын қалыптастыруды жалғастыру, еркін тербелістер, электромагниттік тербелістерді сипаттайтын негізгі теңдеу, гармоникалық тербелістер және оны сипаттайтын шамалар туралы түсінік беру.

  2. Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.

  3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап

Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, слайдтар.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру.

  1. Тербелмелі контур деген не?

  2. Идеал тербелмелі контур дегеніміз не?

  3. Электромагниттік тербелістердің анықтамасын беріңдер.

  4. Тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістердің толық энергиясы неге тең?

  5. Тербелмелі контурда электромагниттік тербелістер қалай пайда болады?

  6. Кедергісі нольге тең емес нақты тербелмелі контурдағы электромагниттік тербелістер неге өшеді?

  7. Есептерді тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Сыртқы әрекет жоқ кезде пайда болатын тербелістерді еркін тербелістер деп атайды.



Идеал тербелмелі контурдағы еркін электромагниттік тербелістердің теңдеуін қорытайық.






- заряд тербел. дифференциалдық теңдеуі.

-зарядтың уақыт бойынша екінші туындысы кері таңбамен алынған зарядтың өзіне тура пропорционал.

Тербелмелі контурда конденсатордың астарларындағы заряд шамасы уақытқа тәуелді косинус заңы бойынша өзгереді.



Физикалық шаманың синус немесе косинус заңы бойынша өтетін уақытқа тәуелді периодты өзгерісі гармоникалық тербелістер деп аталады.

Тербелістегі щаманың ең үлкен мәнінің модулі тербеліс амплитудасы деп аталады.

Тербелістегі физикалық шаманың мәні қайталанып отыратын ең аз уақыт аралығын Т тербеліс периоды деп атайды.



Тербеліс жиілігі деп бірлік уақыт ішіндегі тербеліс санына тең шаманы айтады.

- Томсон формуласы.

Тербелмелі контурда жоғары жиіліктегі электромагниттік тербелістер өндіріледі.



Тербеліс фазасы деп косинустың, не синустың аргументін айтады.

IV. Пысықтау.

  1. Еркін тербелістер дегеніміз не?

  2. Тербелмелі контурдағы заряд тербелістерінің дифференциалдық теңдеуін жазыңдар.

  3. Гармоникалық тербелістер деген не?

  4. Гармоникалық тербелістер теңдеулерін жазыңдар.

  5. Тербелмелі жүйенің меншікті циклдік жиілігі деп нені айтады?

  6. Тербеліс амплитудасы деген не?

  7. Тербеліс периоды деген не?

  8. Тербеліс жиілігі деген не?

  9. Томсон формуласын жазыңдар.

  10. Тербеліс фазасы деген не?

V.Есептер шығару. №1.2.5, №1.2.6, №1.2.7

VI. Қорытындылау.

VII.Бағалау.

VШ. Үйге тапсырма: §1.2. Еркін электромагниттік тербелістерді сипаттайтын теңдеулер.. №1.2.1, №1.2.2, №1.2.3 №1.2.4.

11-сынып.

Сабақ тақырыбы: §1.3. Механикалық және электромагниттік тербелістер арасындағы ұқсастық.

Сабақ мақсаты:

  1. Электромагниттік тербелістер ұғымын қалыптастыруды жалғастыру, тербелмелі процестер кезіндегі электр және механикалық шамалардың арасындағы сәйкестік туралы түсінік беру.

  2. Оқушыларды ө­з бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.

  3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап

Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, слайдтар.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру.

  1. Еркін тербелістер дегеніміз не?

  2. Тербелмелі контурдағы заряд тербелістерінің дифференциалдық теңдеуін жазыңдар.

  3. Гармоникалық тербелістер деген не?

  4. Гармоникалық тербелістер теңдеулерін жазыңдар.

  5. Тербелмелі жүйенің меншікті циклдік жиілігі деп нені айтады?

  6. Тербеліс амплитудасы деген не?

  7. Тербеліс периоды деген не?

  8. Тербеліс жиілігі деген не?

  9. Томсон формуласын жазыңдар.

  10. Тербеліс фазасы деген не?

  11. Есептердің шығарылуын тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ.





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет