Сабақ нөмірі: 6 Сабақтың тақырыбы: Пропорция (1-сабақ) Мақсаты: пропорцияны оқу және жазу

1. 
   Мақсаты:
   

пропорция анықтамасын білу;

пропорцияларды ажырату және құрастыру;

2. 
   Сабаққа теориялық материалдар:
   

  Біздің заманымызға дейінгі ІV ғасырда пропорцияның жалпы теориясын ежелгі грек ғалымдары жасаған, олардың ішінде аса көрнекті орын алғандары Теэтет пен Евдокс  болған еді.

Пропорционалдық тәуелділік архитектура  мен өнерде жиі пайдаланылады. Себебі құрылыстың, кескіннің көрнекті, үйлесімді әсем  болуы ондағы пропорционал үндестіктің сақталуымен байланысты. Тіпті , Страдивари да ,өзінің ерекше скрипкасын жасағанда пропорцияны пайдаланған. Әр түрлі кезеңдерде пропорцияны әр түрлі жазған.

  Орта ғасырдадағы ислам елдерінің математиктері еңбектерін араб тілінде оңнан солға қарай жазып, қазіргі түрдегі 8:15=96:180  пропорциясын  180     96    15     8 түрінде жазған, ал XVII  ғасырдағы француз математигі Рене Декарт осы пропорцияны 8/15/96/180  түрінде жазған.

  Пропорцияны қазіргіше жазуды 1693 жылы неміс физигі,өнертапқыш әрі математик Г.В.Лейбниц енгізген.

Сұрақ:

1. 
   Қатынас теңдігі мен пропорция арасында қандай байланыс бар?
   
2. 
   Қандай жағдайда қатынастар бір-біріне тең болады?
   

«а-ның в-ға қатынасы тең болады с-ның d-ға қатынасы»

Тағы да мысал келтірейік:

3. 
   Тапсырмалар оқулықтан:
   

№113, 21-бет

№117, 28-бет

№121, 28-бет

№1. Кестені толтырыңыз:

Пропорция		72 : 6 = 48 : 4	a : b = c : d
Шеткі мүшелері
Ортаңғы мүшелері

№2. Пропорцияны жазыңдар:

1. 
   16 – ның 20 – ға қатынасы 8 – дің 10 – ға қатынасына тең;
   
2. 
   4,2 – нің 6 – ға қатынасы 1,4 – тің 2 – ге қатынасына тең;
   
3. 
   1,5 – тің 3,5 – ке қатынасы 6 – ның 14 – ке қатынасына тең;
   
4. 
   – тің 6 – ға қатынасы – дің 4 – ке қатынасына тең;
   

1. 
   1 : 100 = 3 : 300;
   
2. 
   ;
   
3. 
   7 : 5 = 9 : 6;
   
4. 
   
   

А) 18; 3; 30; 5

1. 
   8; 3; 24; 2) 100; 30; 48;
   

4. 
   Сілтеме:
   

1. 
   Алдамұратова Т.А., Байшоланова Қ.С., «Математика»-6, 1-бөлім, Алматы «Атамұра», 2018, 30-33 беттер
   
2. 
   Әбілқасымова А.Е., Кучер Т.П., Жұмағұлова З.Ә. Математика-6, Алматы: Мектеп, 2018
   
3. 
   https://bilimland.kz/kk/subject/matematika/6-synyp/proporcziya-proporcziyanyng-negizgi-qasieti?mid=0063d1b0-9d5a-11e9-be78-49d30a05e051
   
4. 
   http://www.resolventa.ru/demo/spain/demospain.htm