Ширату тапсырмасы.
«Иық тірескен шеңбер»
Оқушылар шеңберге бір-бірінің иығына қолдарын салып, құшақтасқан түрде тұрып, сабақ туралы өз пікірлерін білдіреді. Мұғалімнің де бұл шеңберден орын алғаны дұрыс.
Оқулықтағы мәтінмен жұмыс
Оқушылар Қасым, Жәңгір, Тәуке хандар туралы мәтінді оқиды, тапсырмаларды орындайды.
Мұғалімге арналған қосымша ақпарат
Қасым хан – Жәнібектің ұлы. Ол қолбасшылық қасиетке ие болған. Шайқаста ержүректілігімен көзге түскен, халықты өз артынан ерте білген хан.
Қасымның тұсында (1511-1518 жж.) Қазақ хандығының халық саны миллионнан асты. Қазақтар Батыс Еуропаға таныла бастады. Мәскеу Русімен дипломатиялық қарым-қатынас орнады. Қасымның тұсында «Қасым ханның қасқа жолы» деген заңдар жинағы шықты.
Өкінішке орай, бұл заңдар қағаз бетіне түспеген, сол себептен, олар бізге жетпеді.
Жәңгір хан – қолбасшылық қабілетімен есте қалған хан (1628-1652 жж.). 1643 жылы 50 мың
жоңғар қазақ жеріне шабуыл жасады. Жәңгір хан жоңғарлардың жолын кесу үшін 600 сарбазбен қарсы аттанып, көмекке келген Жалаңтөс батырдың әскерлерінің көмегімен өзінен күші басым жауды ойсырата жеңеді. Ұрыс орны ретінде Орбұлақ тау шатқалын таңдайды.
Жәңгір хан жасақты екіге бөледі. Жасақтың бір бөлігін екі таудың арасымен сайға орналастырады. Олар жерді терең етіп қазып, биік қорған дуалын жасап, білтелі мылтықпен қаруланады. Ал жауынгерлердің екінші бөлігі таудың арғы жағында тығылып отырады.
Жоңғарлар қорғанға таяп келіп, оған шабуыл жасай бастайды. Сайға орналасқан қазақ қолы жоңғарларға оқ ата бастайды. Көп адамынан айырылып қалған жоңғарлар алаңның тарлығынан қазақ жасағын қоршап ала алмайды. Ойламаған жерден болған соққының, әрі жауынгерлердің батылдығының арқасында, мылтықтарының өте сапалы болуынан Батыр
Қонтайшыға қатты соққы беріледі. Осы кезде Жәңгір хан жауға сырт жағынан шабуылдайды. Жау әскерінің 10000-ға жуығы қырылады. Жәңгір хан басқарған қазақ жасағы жеңіске жетеді.
Тәуке ханның басқарған тұсын (1680-1718 жж.) қазақ тарихының «алтын ғасыры» деп
атайды. Бұл кезеңде дау-дамайлар, өзара қырқысулар азайды, шаруашылықтар дамыды, сауда- саттық гүлдене түсті.
Тәуке ханның тұсында шығыстан жоңғарлар жиі шабуылдап, қазақтарды қоныстарынан
ығыстыра берді. Осы жағдайлар сұлтандар арасындағы жайылым жерлер үшін күреске алып келді. Осындай мәселелерді алдын алу үшін Тәуке хан заңдар жинағын құрастыруға бекінеді. Тәуке хан мемлекетті басқару ісіне туа біткен данышпан, ел арасында асқан ерлігімен,
батырлығымен дараланған тұлғаларды, яғни билер мен батырларды тартты. Билер кеңесін құрып, оның билік ауқымын кеңейтті. Үш жүздің игі жақсылары мен билерін жинап, оның ішінде атақты Төле би, Қазыбек би, Әйтеке билер бар, Күлтөбенің басында «Тәуке ханның Жеті Жарғысы» деген атауға ие болған заңдар жинағын қабылдады.
Орыс тарихшысы А. Левшин Тәуке хан жайлы былай деп жазды: «Ол бірнеше жылдарға созылған қантөгіс соғыстарды, өзара қырқысуларды тоқтатты, өзінің ақылымен және
әділеттілігімен басқаларды бағындыра білді, мықтыларды тыныштандырып, әлсіздерді біріктіру арқылы күштілерге қарсы тұра алатындай жағдайға жеткізді».
Слайд-презентацияны көру және электронды қосымшадан тапсырма орындау.
(Т) Оқушылар «Қасым хан», «Жәңгір хан», «Тәуке хан» деген топтарға бөлінеді. Топтарға тапсырма
1. Қасым ханның (Жәңгірдің, Тәукенің) билеген кезеңіне сурет түрінде рәміздер ойлап табу.
2. «Қасым хан» («Жәңгір», «Тәуке») тақырыбында шумақ құрастыру
Топтардың жұмыстарды көрсетуі
(ҚБ) «Квадрат» стратегиясы. Жаңа материалды қалай меңгергендігін тексеретін жаттығу. Мұғалім «Болжау», «Түсіндіру», «Жинақтап қорыту» және «Бағалау» деген сөздері бар төрт терезеден (квадраттан) тұратын кесте құрады. Жаңа материалды түсіндіргеннен кейін оқушылардан белгілі бір квадратты таңдауды ұсынады. Яғни, осылай таңдау арқылы әр оқушы тақырып бойынша орындау керек тапсырманың түрін өзіне таңдайды. Квадратты таңдауға байланысты мұғалім мына сұрақтарды қояды:
1. Қазақ хандығы ары қарай қалай дамиды? (Болжау)
2. Хандар қандай қызметтер атқарды? (Түсіндіру)
3. Қазақ хандарына неліктен құрмет көрсетеміз? (Жинақтап қорыту)
4. Қазақ жерінің аумағын кеңейткен Қасым ханның ісіне баға бер.
Тапсырмаларын орындау.
ҚБ: Бас бармақ арқылы бір-бірін бағалау.
Жұмыс дәптеріндегі жазылым тапсырмаларын орындау
| 
