Сабақ тақырыбын жариалау сабақ мақсаттарымен оқушыларды таныстыру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ІІ бейне материалды «Хабар»
жүктеу/скачать 23,32 Kb.
|
1 2
Байланысты:d0b1d0b0 d18bd182word1 (2)
| Найман-ана монологі: О, құлыным, сенің басына көн қаптап, қолыңа шынжыр салып бұрап, ақыл есінен айырғанда, Сарыөзектің түтінсіз жалынында қақталып, тілінген ерніне бір тамшы су тамбағанда, саған сонда бұл әлемнің тіршілігін жек көрген шығарсың. Ыстық Күнді сен қарғаған, жоқ екенсің? Сонда саған жарық Күн, Дүние, Әлемдеге шамшырақ жұлдыздардың ішіндегі ең қап-қара дүлейі, көзсіз соқыры болып көрінген жоқ па екен?...
Қарт-ана найман деген тайпадан еді. Әлгі мәңгүрт түйешіні тауып, оны өз баласы емес екеніне көзі жеткізгісі келді, жаны жай тапппайтының ұқты. Келесі күні жол азығын жинастырып ақ түйеге мүніп жолға атанып кетті. Ақ іңгенге мініп,шаба жөнелді. Сарыөзекке жетті.Саудагерлердің сөзі бойынша мәңгүртті көрген жер осы еді. Мәңгүрті көріп, тұла бойы мұздап кетті: Көз алдында өзінің баласы тұрғанына, сенбеді. Көзіне жас жиналып, не дерен білмей тұрып қалды. Есін жинап дауыстап сөйлей жонелді Найман-ана: О, Жаратушы, балам, ұлым, құлыным менің, қарашығым менің! Мен сені іздеп шақтым!Ұлым сенбісің, көзіме сенейім бе, сенбейін бе? Құлыным, жаным! Мен сенің анаңмын! Мәңгүрт: Не? Сен кімсің?- деді таң қалып Найман ана: Отыр сөйлесейік. Сенің атын кім?- деді өз баласын танып Мәңгүрт: мен Мәңгүртпін – деді жас жігіт Найман ана: Сені осылай қазір атайды. Бұрынғы атын кім? ... Ал атаңның аты кім? Руың кім білесінбе?...Құдай-ау, сені қандай хәлге жеткізді. Сенің атын –Жоламан. Әкеннің аты –Дөненбей, естимісің. Ал мен сенің анаңмын! Сен менің баламсын.- деді ана елжіріп Мәңгүрт: Мен Мәңгүрт, менде ана мен әке жоқ! –деді үрейленіп Найман- ана: сен мұнда келгенге дейін не болды? Сенің есінде ме? Мәңгүрт: Ештеңе-де болған жоқ- деді түсінбей Найман- ана: Мұнда келгенде күн бе, әлде түн болды ма?-деді ана сөзде тартып, мүмкін есіне түсер деген оймен. Мәңгүрт: Ештеңе де білмеймін. Сен не дейсің? Найман-ана: Кіммен сөйлескін келеді? Мәңгүрт: Аймен, бірақ біз- бірімізді еситімейміз. Айда біреу отыр Найман-ана: Тағы не істерің келеді? Басыңа не киіп алғансың. Мәңгүрт: Басымды үстама ол қатты аурады.- деді де басын оң жаққа бұрып Найман-ана: Келші бері,олар басына не қылды... – деді қолын басына қара созып. Алыстан адам келе жаткан дыбыс естіледі. Бір жауынгер көрінді. Найман ана: Анау кім?- деп сұрады Мәңгүрт: Маған ауқат алып келе жатыр... деп алысқа қарап айтты Найман-ана: Сен ештеңе айтпа, мен көп кешікпей келемін... деп айтты да тығылып қалды Найман-ана: Жоламан! Ау, Жоламан! Амансың ба құлыным!...- деп баласына сағынышпен қарады. Найман-ана: Балам, тағыда ойланшы, сенің атын кім, әкеннің аты кім? Сенің атын-Мәңгүрт емес Жоламан. Наймандардың ұлы көшінде туғансын сондықтан сені Жоламан деп атаған. Есіңе түсірші, атың кім сенің есіне түсірші, сенің әкеннің аты –Дөненбай!... –деп қайта қайта қайталай берді. Найман-ана: Құлыным, кетейік бұл қарғыс атқан жерден кетейік, туған еліңе қайтайық.- деді де баласына сүйсініп қарады. Мәңгүрт: Ау, малды кім бағады? Малды тастап қайда барамын, менің қожам «малды тастап бір елі аулақ кетуші болма» деген.- деді ренжіп Автор: Найман-ана бір айтқан сөзін қайталап айта берді. Найман-ана: Ойланшы балам, кімнің ұлысың? Атың кім.? Әкен сенің Дөненбай?... Жуан-Жуан нояны таянып келді. Найман-ана кетіп қалады. Бірақ оны Жуан-Жуан көріп қалды. 1 нояны: Ол кім? – деді дауыс көтеріп Мәңгүрт: Ол маған шешеңмін,-деді де қорқанынын қайталай береді. 2 ноян: айдағы адам сенің шешен, ол сенің анаң емес! Шешең жоқ сенің! 1 ноян: Ол білесің бе неге саған келді, ақымақ? Білесің бе ей? Ол қатын сенің басындағы кепешенді жұлып алып, басыңның терісін сыпырып тастамақшы. Басынды ашып көргісі келеді. 2 ноян: Бірақ сен қорықпа. Мә, ал саған садақ пен жебе. Ол саған қайтадан келгенде, сен оны өлтір түсіндің бе! 1 ноян: Өлтермесең, ол сенің басынды ашып көреді. 2 ноян: Ей, сен бәрін түсіндің бе! Мәгүрт: Иә, бәрін түсіндем. Мен оны атын өлтіремін! Жуан-Жуандар, Мәңгүртке садақ пен жебе беріп, атқа отырып, кетіп қалады. Олар кеткеннен соң Найман-ана кайтадан келеді. Автор: Найман-ана Сарыөзекті Жуан-Жуандардан тығылып айналып жүрді де қойды. Найман-ана: Енді мен қалайда болса баламды үйіме алып кетуім керек Автор: Найман-ана түні бойы баласын қалай үйге қайтаруын ойлады... Найман-ана: Жоламан! Құлыным, қайдасың!... Найман-ана: Ааааттттпппааа!... –деп ана айқайлады орамалы шешіліп, ақ шашы жел соғып жалбырап кетті. Автор: Найман-ананың құлап түсер алдында, басындағы ақ жаулығы ұшып кетті де, лезде құсқа айналып, аспанды шарқұра айналып ұшып жүрді, сосын елес болып Найман ананың даусы шығып былай деп сөз қатты: «Ой-лан-шы, ба-лам-ммм? Сенің атың кім? Атың кім? Сенің әкеннің аты Дөненбай! Дөненбай! Дөненбай!» - деп зарқақсай берді Мәңгүртің құлағында. Найман-ана өз баласының қолынан қаза табады. Мәңгүр анасынан кейін , бірнеше айдан соң дүниеден өтеді. Бірақ өз анасын өлтіргенің түсінбеді. Найман елінің анасы, өз баласы үшін өмірін қиған. Сарыөзек жеріне жерлейді Найман- ана сүйегі қойылған жер Ана-Бейіт мазары деп аталып кетті. 1 жүргізуші: Тарихты зерттей отыра, мәңгүрт деген сөзге, түсініктеме таптық. 2 жүргізуші: Қандай сөз болсада, оның шығу тарихы болады. Бұл барып тұрған ақиқат. 1 жүргізуші: Сонымен достар, өз еліміздің, өз жеріміздің абзал перізенті болайық. Жерімізде, Елімізде бейбітшілік пен тыныштық болсын деп тлейік! 2 жүргізуші: Аналардің жүрегіне қайғы мен жара салмайық! 1 жүргізуші: Осымен бүгінгі көрінісіміз аяқталды! 2 жүргізуші: 7 «б» сынып оқушыларына қошемет көрсетейік! 1 жүргізуші: Рахмет!!!!!!!! 2 жүргізуші: Кездескенше сау саламат болайық ағайын! Сахна көрінісіне қатысқан оқушылар сахнаға шығын бастарын иіп салем салады!Пьесаның соңы ІҮ. Сабақтың бекіту: Тайпалардың «найман», «керей» деп аталуын қалай түсiндiресiң? Картаны пайдаланаотырыпмекендегенжерлерi мен орталықтары туралыайт. Найманхандарының ел басқарудағы әpeкeттepiтуралы небiлесiң? Керейхандарытуралы не бiлесiң? Жалайырлардың Шыңғысхан әскepiнiңсолқaнaт түменін басқаруының себебiнеде? Тайпалардыңсаясиқұрылысы қандайболды? Тайпалардыңшаруашылығытуралы не бiлесiң? Қазiр бұл тайпаларҚазақстанның қай өңiрлерiнмекендейді? Қорытындылау: Әр тайпаның, әр елдің, әр сөздің, әр жер-су аттауының өз тарихы бар. Тайпалардың өмірінде болған соғыстар жерге өз таңбасын тастап отырған. Адамның, тайпалардың, елдің тарихын өзгертетін адам баласы. Жамандық пен жақсылықты, прогресс пен регресті қозған жүретін адам, тұлға. Сондықтан заман сондай болған емес,адам сондай болған дегеніміз абзал дегеніміз дұрыс. Ү. Бағалау:
ҮІ. Үйге тапсырма: §11. Мазмұндау Кесте толтыру, Қосымша деректерді қарастыру. жүктеу/скачать 23,32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2