Сабақтың мақсаты: а Лексикалық жолмен жасалған туынды сөздер туралы



бет2/3
Дата08.07.2017
өлшемі0,5 Mb.
#20826
түріСабақ
1   2   3
Уайым түбі теңіз

Батасың да кетесің,

тәуекел түбі желқайық

мінесің де өтесің.


Осы жазылған тәртібімен оқымай, шахмат атының жүру тәртібі бойынша оқысаңдар халық мақалы шығады. Желқайық қандай сөз?

Үй тапсырмасы: 364-жаттығу.

Үлгі: Алдар Көсе – қазақ халық ауыз әдеиетіндегі арасына көп тараған

қандай?

ұнамды күлдіргі кеіпкер.



сүйкімді, жағымды көңілді, сайқымазақ
Бағалау.
Тест сұрақтары

  1. Буынның түрлерін ата.

а) ашық, тұйық, бітеу буындар

ә) ашық, жабық

б) тұйық, жабық, ашық

в) бітеу, жабық, қысаң



  1. Екпін қаншаға бөлінеді?

а) 4

ә) 3


б) 2

в) 6


  1. Антонимдік сөзді тап.

а) биік-терең

ә) қиын-жеңіл

б) үлкен-алып


  1. Сөз буынға қай жерде дұрыс бөлінген?

а) Ең-бек-те-ну

ә) Еңбект-ену

б) Еі-бек-тену


  1. Тіл дыбыстарын зерттейтін тіл білімінің саласы қалай аталады?

а) синтаксис

ә) фонетика

б) лексика


  1. Дауыссыз дыбыстар салдар мен үннің қатынасына қарай қаншаға бөлінеді?

а) 2-ге: жуан, жіңішке

ә) бөлінбейді

б) 3-ке: ұяң, үнді, қатаң

в) 4-ке: еріндік, езулік, ашық, қысаң



  1. Бір сөздің ішіндегі бір дыбысты көтеріп не созып айту тәсілі қандай екпін деп аталады?

а) дыбыс екпіні

ә) сөз екпіні

б) тіркес екпіні


  1. Басқа тілден еген сөздерді қалай атайды?

а) диалект

ә) кәсіби сөздер

б) кірме сөздер


  1. Көнерген сөздерді тап.

а) саяжай, теңге, кеден

ә) күн, ай, аспан

б) космос, ғарыш, кеме

в) садақ, сауыт, қызыл атау



бақтың тақырыбы: Жұрнақтар жалғану жолмен жасалған 
туынды сөздер. 
Сабақтың мақсаты: а) Лексикалық жолмен жасалған туынды сөздер туралы 
білімдерін пысықтау. Жұрнақтар жалғану жолмен жа-салған туынды сөздерді лексикалық жолмен жасалған туынды сөздермен салыстыра түсіндіру. 
ә) Тәрбиелік мақсаты – еібексүйгіштікке, адамгер-шілікке, инабаттылыққа және әдебиетті сүюге тәр-биелеу. 
Көрнекіліктері: Таблица, үлестірмелі материалдар, суретті 
карточкалар. 
Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, баяндау, тест әдістері. 
І Сабақтың барысы: 1) Ұйымдастыру кезеңі. 
2) Оқушыларды түгелдеу. 
3) Оқушылардан үй тапсырмасын сұрақ-жауап 
арқылы сұрау. 
а) Үйге берілген 360-жаттығуды орындауға тақтаға екі оқушы шығарамын. 
ә) Үлестірмелі карточкалар (тест сұрақтары, суретті карточкалар) таратылып, бірнеше оқушыларға тапсырма беремін. 
Тақтадағы үй жұмысы тексеріліп болған соң сол екі оқушыға мынадай сұрақтар қоямын. 
1. Сөзжасам дегеніміз не? 
2. Жаңа сөз тудырудың қандай тәсілдерін білесіңдер? 
3. Қазақ тілінде сөздер қаншаға бөлінеді? 
4. Түбір сөздер мен туынды сөздерге мысалдар келтір: оқу, мал т.б. 
5. Лексикалық жолмен жасалған туынды сөздер дегеніміз не? 
Жауап берген соң орындарына отырады. 
Оқушылардағы үлестірмелі кестелердегі жауаптарды тексеремін. 
Өткен сабақты қорыту. а) Сонымен сөзжасам дегеніміз – жаңа сөздердің жасалуы. Қазақ тілінде сөздер түбір сөздер және туынды сөздер болып екіге бөлінеді: жер, жұрт, жұмыс түбір сөз болса, жер серігі, жұмысшы, жылы сөз туынды сөз болады. 
ә) Сөздің сыртқы түрі өзгермей-ақ, жаңа мағынаға ие болуын лексикалық жолмен жасалған туынды сөз дейміз. 

Жаңа сабақ: Жұрнақтар жалғану жолмен жасалған 
туынды сөздер. 
Түбір сөздерге сөз тудырушы жұрнақтар жалғанғанда жаңа мағыналы сөздер жасалады. 
Мысалы: 
ауыл/дың, бала/лық 
үй/шік, ас/хана 
арба/кеш 

Жұрнақтар екі түрлі болады: 
Сөз тудырушы, сөз түрлендіруші жұрнақтар. 
1) Сөздің мағынасын өзгертіп, жаңа сөз тудыратын жұрнақ сөз тудырушы жұрнақ дейміз. 
Мысалы: аш, тол сөздерінен ашық, толық деген жаңа сөздер жасалған ық жұрнағы арқылы. 
2) Сөдің негізгі мағынасын өзгертпей, оған қосымша мағына үстейтін жұрнақ сөз түрлендіруші жұрнақ дейміз. 
Мысалы: қалашық, көлшік түбірлері – қала, көл дегендер: -шық (шік) жұрнағы түбірлердің негізгі мағыналарын өзгертпеген. Ол тек қаланың, көлдің кішкентай екенін білдіреді. 
Бір сөзге бірнеше жұрнақ жалғана береді. Мысалы: сен-ім-ді, оқы-т-у-шы-лық т.б. 
Оқулықпен жұмыс: 362-жаттығу. 
Көп нүктенің орнына 
хана жұрнағы арқылы 
жасалатын сөздерді қоямыз. 

363-жаттығу. Мәтінді оқып, түсінігімізді айтамыз. Мәтіннен туынды сөздерді теріп жазамыз. Күз/де, күз/гі. Қон/ыс, көк/теу жаттығуды орындап болған соң 3 топ та жаңа сөз жасайды. 
1 топ 2 топ 3 топ 

Жаңа сабақты пысықтау: 
Оқушыларға үш түрлі краточка тапсырамын. 

Қорытынды: тақтаға үш плакат ілемін. Плакатта әріптер бар. Әріптерді құрастырып сөз, мақалдар құрастырады. 
1 топ 

Әріптердің орнын ауыстыра отырып, жаңа сөз жаса. Осыдан жұрнақ арқылы жасалған сөзді тап. 
2 топ. 
Сағат тілі бойынша екі әріптен қалдыра 
Отырып оқысаң, ел туралы мақал оқисың. Осылдан жұрнақ арқылы жасалған туын-ды сөзді тап. 

3 топ. 
Уайым өтесің теңіз 
Батасың желқайық кетесің 
тәуекел түбі де 
мінесің да түбі 
Уайым түбі теңіз 
Батасың да кетесің, 
тәуекел түбі желқайық 
мінесің де өтесің. 

Осы жазылған тәртібімен оқымай, шахмат атының жүру тәртібі бойынша оқысаңдар халық мақалы шығады. Желқайық қандай сөз? 
Үй тапсырмасы: 364-жаттығу. 
Үлгі: Алдар Көсе – қазақ халық ауыз әдеиетіндегі арасына көп тараған 
қандай? 
ұнамды күлдіргі кеіпкер. 
сүйкімді, жағымды көңілді, сайқымазақ 

Бағалау. 

Тест сұрақтары 
1. Буынның түрлерін ата. 
а) ашық, тұйық, бітеу буындар 
ә) ашық, жабық 
б) тұйық, жабық, ашық 
в) бітеу, жабық, қысаң 
2. Екпін қаншаға бөлінеді? 
а) 4 
ә) 3 
б) 2 
в) 6 
3. Антонимдік сөзді тап. 
а) биік-терең 
ә) қиын-жеңіл 
б) үлкен-алып 
4. Сөз буынға қай жерде дұрыс бөлінген? 
а) Ең-бек-те-ну 
ә) Еңбект-ену 
б) Еі-бек-тену 
5. Тіл дыбыстарын зерттейтін тіл білімінің саласы қалай аталады? 
а) синтаксис 
ә) фонетика 
б) лексика 
6. Дауыссыз дыбыстар салдар мен үннің қатынасына қарай қаншаға бөлінеді? 
а) 2-ге: жуан, жіңішке 
ә) бөлінбейді 
б) 3-ке: ұяң, үнді, қатаң 
в) 4-ке: еріндік, езулік, ашық, қысаң 
7. Бір сөздің ішіндегі бір дыбысты көтеріп не созып айту тәсілі қандай екпін деп аталады? 
а) дыбыс екпіні 
ә) сөз екпіні 
б) тіркес екпіні 
8. Басқа тілден еген сөздерді қалай атайды? 
а) диалект 
ә) кәсіби сөздер 
б) кірме сөздер 
9. Көнерген сөздерді тап. 
а) саяжай, теңге, кеден 
ә) күн, ай, аспан 
б) космос, ғарыш, кеме 
в) садақ, сауыт, қызыл атау Тәрбие.орг сайтынан Жұрнақтар жалғану жолмен жасалған туынды сөздер. Қосымша сабақ жоспары материалды тегін жүктеп сабақ барысында қолдануға рұқсат етіледі. Жарияланған материалға tarbie.org сайтының әкімшілігі жауапты емес

абақ: қазақ тілі

Мектеп: Свободный ОМ

Күні: 03.05.2016

Мұғалім есімі: Жалгасбаева С.К.

Сынып 5

Жұрнақ жалғану жолымен жасалған туынды сөздер.

Қатысқандар саны: 6

Қатыспағандар саны 0

Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)

Жұрнақ туралы ұғымын кеңейте отырып, туынды сөздердің жасалу жолын үйрену.

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар

Жасалу жолын біледі, түсінеді.

Оқушылардың басым бөлігі

Жасалу жолын біледі, түсінеді, құрастыра алады.

Кейбір оқушылар

Туынды сөздерге талдау жасай алады.

Тілдік мақсат


Оқушылар түбірден жұрнақты ажырата алады, жұрнақ арқылы жаңа сөз жасай алады.

.... (істей алады)

Негізгі сөздер мен тіркестер

Жұрнақ, түбір, туынды сөз

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Талқылауға арналған мақсаттар:

Жұрнақ арқылы жаңа сөз жасалатынын түсіну.

Сіз неліктен.... екенін айта аласыз ба?

Жаңа сабақ

Жазылым бойынша ұсыныстар:




Алдыңғы оқу - сөзжасам туралы түсінік.

Жоспар

Жоспарланған жаттығулар(төменде жоспарланған жаттығулармен қатар,ескертпелерді жазыңыз )

Ресурстар

Жоспарланған уақыт







Басталуы

8 мин


1.Психологиялық ахуал: щеңберге тұрып, бір-біріне тілек білдіреді. Мұғалім бастайды да, оқушылар жал-ғастырады. М-лы: балалар, мен бүгін сендерге сабаққа белсене қатысып, көңіл-күйлеріңіз жақсы болсын деп тілеймін.

2.Топқа бөлу: түбір мен жұрнақтың белгілері арқылы екі топқа бөліну.

3.Үй жұмысын тексеру: «Ой шақыру» стратегиясы бойынша (мұғалім-оқушы):

1.Сөзжасам деген не?

2.Жаңа сөздер қалай жасалады?

3.Сөздерге жұрнақ қосқанда қандай өзгеріс болады?

4.Тағы қандай жасалу жолдарын білесіңдер?


Түбір мен жұрнақ белгілері салынған карточкалар.

Ортасы

8 мин


8 мин

2 мин


10 мин

2 мин



Жаңа сабақ: презентация

1. Топтық жұмыс:екі топқа түбір сөздер мен жұрнақтар беріледі,оқұшылар туынды сөз жасайды. Топтағы оқу-шылар кезекпен сөздерді айтып, жасалу жолын түсін-діреді. Мұғалім сұрақ қояды, оқушылар жауап беріп, ереже шығарады:

Түбір сөздерге сөз тудырушы жұрнақтар жалған-

ғанда, жаңа мағыналы сөздер жасалады.

(1 слайд).

1 топ 2 топ

Кес – пе Жең – іс

Сүз – бе Біл – ім

Көр – ме Қуан – ыш

Өр – мек Ал – ғыр (2 слайд)


2. Жаттығу жасау:

1) 366-жаттығу: деңгейлік тапсырма.

1 деңгей: бір түбірге әртүрлі жұрнақ жалғау арқылы

бірнеше туынды сөз жасаңдар.

2 деңгей: туынды сөздер жасап, сөз тіркестерін

құраңдар.

3 деңгей: туынды сөздер жасаңдар, бес сөз тіркесін

құраңдар, үш сөйлем құраңдар.



Сөз, біл, жаз, әдеп, айт, бол, жас, сана.

(3 слайд)

2) Сергіту сәті: интербелсенді тақта

3) Жұптық жұмыс: уш жұпқа бөлу, әр жұпқа бөлек-



бөлек мәтін беру (368, 369, 370-жаттығулар).

Мәтінді оқыңдар, түсінгендеріңді айтыңдар, мәтін-

нен туынды сөздерді тауып, жасалу жолын түсіндірің-

дер.


Жұппен оқып, талқылап,жазбаша жұмысын дәптерге

орындайды. Әр жұп тізбектеп мазмұнын айтады.



3. Сабақты бекіту:«Семантикалық карта»

(4 слайд)



Плакат,интерактивті тақта, қазақ тілі кі- табы, карточкалар.

Аяқталуы

Үйге тапсырма беру. 2 мин

Сабақты бағалау. 5 мин

рефлексия




177 бет, ереже жаттау.

178бет 367-жаттығу,181 бет 373-жаттығу. (5 слайд)

Оқушылар сабақ барысында өзін-өзі бағалайды. Бағалау парағына әр жұмыс істеген сайын бал қойып, сабақ соңында балдар бойынша баға қояды.



Бағалау парағы:

Ұпай


саны







1.

Үй жұмысы



Бір сұраққа жауап

1










Екі сұраққа жауап

2







Үш-төрт сұраққа жауап

3







2.

Топтық


жұмыс

Туынды сөздерді жасау

1










Сүздерді жасау, жасалуын түсіндіру

2



















3.

366-жатты-

ғу, деңгей-

лік тап.


Бір тапсырманы

орындау


1










Екі тапсырманы орындау

2







Үш тапсырманы орындау

3







4.

Жұптық


жұмыс

Мазмұнын айту

1










Туынды сөз табу

2







Жасалу жолын түсіндіру

3







5.

Семантика-

лық карта


4-5 қате

1










2-3 қате

2







қатесіз

3








Балдар саны - Баға –

Мұғалімнің бағалауы -

(6слайд)


Оқушылар стикерге сабақта не оңай , не қиын болғандығын жазады.

Бағалау парағы, стикерлер.





Каталог: uploads -> doc -> 03af
doc -> Сабақтың тақырыбы Бала Мәншүк ( Мәриям Хакімжанова) Сілтеме
doc -> Ана тілі №2. Тақырыбы: Кел, балалар, оқылық Мақсаты
doc -> Сабақ жоспары «Сәулет және дизайн» кафедрасының арнаулы пән оқытушысы, ҚР «Еуразиялық Дизайнерлер Одағының» мүшесі: Досжанова Галия Есенгелдиевна Пәні: Сурет және сұңғат өнері
doc -> Сабақ Сабақтың тақырыбы : Кіріспе Сабақтың мақсаты : «Алаштану» курсының мектеп бағдарламасында алатын орны, Алаш қозғалысы мен Алашорда үкіметі тарихының тарихнамасы мен дерекнамасына қысқаша шолу
doc -> Тәрбие сағаттың тақырыбы: Желтоқсан жаңғырығы
doc -> Сабақтың тақырыбы : Әбунасыр Әл- фараби Сабақтың мақсаты
doc -> Сабақ жоспары Тақырыбы: Үкілі Ыбырай Мектеп:№21ом мерзімі
03af -> Тақырыбы: Қазақ халқының әдет –ғұрпы мен салт- дәстүрлері
03af -> Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, кітап, электрондық оқулық, карта. Сабақтың түрі: Аралас сабақ
03af -> Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның ежелгі қалалары. Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет