Экожүйелердегі трофикалық байланыстар және ассимиляция тиімділігі мен өндіріс тиімділігінің көрсеткіштерін есептеу.
Сабақтың мақсаты - студенттерді биожүйедегі энергиямен таныстыру.
Әдістемелік ұсынымдар. Экологиялық жүйелердегі трофикалық байланыстар өте алуан түрлі және күрделі. Трофикалық топтардың белгілі бір санына ие болу экожүйенің тұрақтылығының көрсеткіші болып табылады, бірақ олардың әр түрі үшін трофикалық деңгейлер немесе оларды құрайтын топтар жиынтығы қатаң анықталған.
Экожүйелердегі энергияның бір трофикалық деңгейден екіншісіне берілуін сипаттау үшін ассимиляция тиімділігі (АТ) және өндіріс тиімділігі (ОТ) көрсеткіштері қолданылады. АТ -бұл тұтынушының ас қорыту жолына түскен тамақ энергиясының қанша бөлігін өсу немесе жұмыс кезінде пайдаланатынын көрсетеді. ОТ - ассимиляцияланған энергияның қай бөлігі консумент денесін құруға кететінін көрсетеді, яғни. жаңа биомассаға қосылады. Жануарлардың әртүрлі топтарында АТ және ОТ көрсеткіштері әр түрлі экожүйелердің тамақтану тізбектеріндегі энергия беруді талдау кезінде айтарлықтай өзгереді. Мысал ретінде біз Хик және Мак-Лин, бойынша дала экожүйелері үшін АТ және ОТ көрсеткіштерінің мәндерін береміз, 1975 (кесте. 5.1).
Таблица 5.1.
Дала экожүйесі моделіндегі ассимиляция (АТ) тиімділігі және өндіру тиімділігі (ОТ) көрсеткіштерінің мәні
Жануарлар тобы
|
АТ(%)
|
ОТ(%)
|
Омыртқасыздар
|
|
|
Фитофагтар
|
40
|
40
|
Жыртқыштар
|
80
|
30
|
Микроорганизмдерді тұтынушылар
|
30
|
40
|
Детритофагтар
|
20
|
40
|
Редуценттер (микроорганизмдер)
|
100
|
100
|
Омыртқалылар
|
|
|
Эктодерма фитофагтары
|
50
|
10
|
Эктодерма жыртқыштары
|
80
|
10
|
Эндодерма фитофагтары
|
50
|
2
|
Эндодерма жыртқыштары
|
80
|
2
|
Ассимиляция (ЭА) тиімділігін және өндіру (ЭП) тиімділігін есептеу үшін мынадай формулалар пайдаланылады:
А Р
АТ = ------ 100%; ОТ = --------100%;
I А
Мұндағы: I-тамақпен бірге келетін барлық энергия, а-ассимиляцияланған энергия; Р – жаңа биомассаға қосылған энергия.
Достарыңызбен бөлісу: |