Сабақтың тақырыбы : Асыл сөз Сабақтың мақсаты

Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын.

1. 
   Республикамыздың ірі қалаларында Тұрар Рысқұлов атында мектеп,көше, аудан бар.
   
2. 
   Алматы қазақ экономикалық университеті Тұрар Рысқұлов атымен аталады.
   

Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 6

а) Талап Сұлтанбеовтың өмірі,әлемге танылған әйгілі шығармасы туралы білім беру,толықтыру;

ә) оқушылардың ой-өрісін,қызығушылығын ояту;

б) оқушылардың білімін бақылау арқылы мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген Ш. Мұртазаның «Бала Тұрар» әңгімесінің мазмұнын сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Талап Сұлтанбеков 1930 жылы Алматы облысының Ақсу ауданында мұғалімдер отбасында дүниеге келген. Алғашқы шығармаларын спорт тақырыбына арнаған.

Ғылыми қиял (фантастика) жанрына қалам тартып жүрген жазушы шығармаларының тақырыбы сан алуан. Жас өспірімдерге арналған «Көшпелі алтын», «Жүрек тулайды», «Жұлдыз ат», «Лұқпан Хакім», «Тізгін», «Темір еліне саяхат» әңгімелері оқушыны қиялға, арманға жетелейді. Ол өз оқырманын ғылымның табиғи сырына үңілуге, адам миы арқылы оның құдірет күшін танып білуге, тіпті оны тізгіндеп бағындыруға да болатынын айғақтайды.

«Ғажайып планета әңгімесінің мазмұнын түсіндіремін.

1. «Байқоңыр-12» ғарыш кемесі басқа ғаламшарға қалай тап болды?

2. Экипаж құрамындағы жасанды адамның аты кім?

3. Ғарыш кемесі неліктен басқа ғаламшарға қонуға мәжбүр болды?

4. Электрондық ми ғарыш кемесіне төнген қауіп-қатерді қандай белгімен береді?

Білімді бағалау:

Оқушылырдың жауаптарына, сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

а) Жазушының өмірінен мәлімет бере отырып,ерлікке,адамгершілікке баулу;

ә) көркем прозаға деген қызығушылыққа,халықтық салт-дәстүрін түсіне білуге тәрбиелеу;

б) оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыру,өз ойын ашық айтуға,ізденуге тәрбиелеу;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген Талап Сұлтанбековтың «Ғажайып планета» әңгімесінің мазмұнын сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. «Байқоңыр-12» ғарыш кемесі басқа ғаламшарға қалай тап болды?

2. Экипаж құрамындағы жасанды адамның аты кім?

3. Ғарыш кемесі неліктен басқа ғаламшарға қонуға мәжбүр болды?

4. Электрондық ми ғарыш кемесіне төнген қауіп-қатерді қандай белгімен береді?

Сайын Мұратбеков 1936 жылы Алматы облысының Қапал ауданындағы Қоңыр ауданындағы Қоңыр ауылында дүниеге келген.

«Менің қарындасым», «Ауыл оты», «Көкорай», «Жабайы алма», «Жусан иісі», Басында Үшқараның», «Дос іздеп жүрмін», «Кәментоғай» сияқты әңгіме повестер жинақтарының авторы.

«Қылау» әңгімесінде балалардың мінез-құлқы мен іс-әрекеттеріндегі адалдық ,сезімталдық, бауырымдылық,қайырымдылық қасиеттер суреттеледі. Сайын шығармаларының басты тақырыбы-адамгершілік,жан дүниесінің сұлулуғы.

Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

1. 
   Таң азанғы әке даусы Сатайдың құлағына неліктен жағымсыз естілді?
   
2. 
   Өлім мен өмір туралы Сатайдың ойлануына не түрткі болды?
   
3. 
   Сатайдың сезімталдығы мен жайдарлылығы,қайырымдылығы оның қандай әрекеттерінен байқалады?
   
4. 
   Орынсыз мақтанды сүймейтіндігіне Сатайдың қай әрекеті дәлел?
   

Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 6

а) өтілген тақырып бойынша білімдерін жинақтап бекіту;

ә) сөйлеу тілін байыту,тіл мәдениетіне көңілдерін аударту,салт-дәстүрін,әдет-ғұрпын құрметтеуге тәрбиелеу;

б) оқушылардың білімін бақылау арқылы мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген «Жақсы бала жеткізеді мұратқа» тақырыбында жазған ой тоғауды тексеремін. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

«Жусан иісі» повесінен үзінді оқып,алған білімімізді жинақтау үшін бүгінгі сабақта «XXI ғасыр көсбашсысы» интеллектуалды ойын ұштастырылып отыр.

Ойын VII кезеңнен тұрады.

I . Бәйге.

Оқушылар екі топқа бөлінеді: «Ғибрат», «Қасиет» тобы. Әр топқа бес сұрақтан қойылады.

1-топқа

1. Әңгімедегі кейіпкерлерді ата. (Аян,Есікбай,Бапай шал, Тұрған, Асылбек шал, әңгімеші бала.)

3. Аян ертегісі қалай басталады? (Ертеде бір жетім бала болыпты)

4.Аян тайдырып алған тобығын кімге салғызды? (Асылбек шалға)

5. Аянды талай жерге дейін шығарып салған кім? (Есікбай)

2-топқа

1. Аян алғашқы сауатын кімнен ашты? (Иманжановтан)

3. Аянның кешкі қорегі не еді? («Тісің бар ғой» деп бір уыс бидай төгеді)

4. Аян алғаш рет қалай тобығын тайдырды? ( Өрістен бұзау айдап келе жатқанда үйретемін деп,өзінің қысқа бұзауына секіріп мінген. Семіз бұзау мөңкіп-мөңкіп жығып кетті.)

5. Ауыл қай жерде орналасқан? (Ешкіөлмес деген кішкене қоңыр таудың етегінде).

Әр топтан бір оқушы шығып билет суырады. Берілген тақырып бойынша мақал-мәтел айтады. Топ мүшелері толықтырады. Қанша мақал-мәтел айтса сонша ұпай жинайды.

Әңгімеден бір сөйлем алынады,ішінен бір сөз қалдырып кетеді. Сол сөзді тауып орысша,ағылшынша аудармасын айтады.Толық жауап берсе 30 ұпай.

1. 
   Әуелде біз-балалар оның ..... айтпайтынын білгеніміз жоқ. (ертегі,сказка)
   
2. 
   Менің көкем де,атам да жоқ,сондықтан төбелессем .... ұрсады ғой. (әже,бабушка)
   
3. 
   Шіркін,ағама .... жазар едім. (хат,письмо)
   
4. 
   Ал, жүріңдер мен кешегіден де ... ертегі айтамын. (қызық,интересный)
   
5. 
   Ағамның .... сіңіп қапты. (иісі,запах)
   
6. 
   Аян есік жақтағы темір пештің түбіне төселген құрым киіздің үстінде кір-кір жұқа құрақ .... жамылып жатыр екен. (көрпе,одеяло)
   
7. 
   Аян арық ..... отқа тығып жіберіп,шала піскен күйелеш масақты лып дегізіп суырып алатын. (қол,рука)
   

С. Мұратбековтің шығармаларына байланыстырып екі топ бір-біріне үйден дайындап келген тест түрінде сұрақтар қояды.

1-топ сұрақтары

1. С.Мұратбеков «Қылау» әңгімесінен . Сатай Рабиғадан қандай кітап алды?

А) қазақ әдебиеті Ә) геометрия В) алгебра Б) « Қан мен тер»

2. Сатай Рабиға кетуге ыңғайланғанда қандай сұрақ қойды?

А) Сен жақсы оқисың ба? Ә) Сен өлімнен қорқасың ба?

Б) Қасқырды көргенде қорықтың ба? В) Сен қай мектепте оқисың?

3. С.Мұратбековтің шығармаларын ата.

А) «Балықшы әні», «Туған жер» Ә) «Қос шалқар», «Оянған өлке»

Б) «Ауыл оты», «Дос іздеп жүрмін» В) «Әпке», «Дермене»

2-топ сұрақтары

1. «Менің басым ауырып тұр» Қай кейіпкердің сөзі?

А) Садақ Ә) Иманжанов Б) Есікбай В) Аян

2. С.Мұратбеков Мәскеудегі М. Горький атындағы институтты қашан бітірді?

А) 1973 Ә) 1971 Б) 1982 В) 1961

3. С.Мұратбековтің алғаш әңгімесі қай жылы жарияланды?

А) 1952 Ә) 1973 Б) 1954 В) 1964

Аян бейнесін құрастырамыз. Дәптерімізді алып Аян бейнесін топтастырып жазамыз.

сырт пішіні

Әр топтан бір-бір оқушы шығып тақырып суырады. Тақырыпқа байланысты өз ой-пікірін ортаға салады.

1. 
   Аян мен әңгімені баяндап отырған бала арасындағы шын достық туралы ой өрбіт.
   
2. 
   Аян тағдыры сені ойландыра ма?
   
3. 
   
   

Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қойылады.

Оқушылырдың жинаған ұпайларын есептеп,жеңімпаз қатарды анықтау,белсене қатысқын оқушылырды бағалау.

а) Жазушының өмірінен мәлімет бере отырып ерлікке, адамгершілікке баулу;

ә) тәрбиелік мәні бар мысалдар келтіре отырып оқушыларды елін,жерін,Отанын сүюге тәрбиелеу;

б) оқушылардың білімін бақылау арқылы мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген Сайын Мұратбековтың «Қылау» әңгімесінің мазмұнын сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Таң азанғы әке даусы Сатайдың құлағына неліктен жағымсыз естілді?

2.Өлім мен өмір туралы Сатайдың ойлануына не түрткі болды?

3.Сатайдың сезімталдығы мен жайдарлылығы,қайырымдылығы оның қандай әрекеттерінен байқалады?

4.Орынсыз мақтанды сүймейтіндігіне Сатайдың қай әрекеті дәлел?

а) логикалық ойлау қабілеттерінөмірге деген көз қарасын дамыту. Шығармашылық белсенділіктерін шыңдау;

ә) тәрбиелік мәні бар мысалдар келтіре отырып оқушыларды елін,жерін,Отанын сүюге тәрбиелеу;

б) оқушылардың ойлау қабілеттерін,ауызша және жазбаша пікір айту дағдыларын қалыптастыру;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Шығармаға жоспар жасауға және ол бойынша жазуға үйрету.

Жоспар--өте күрделі жұмыс. Ол бүкіл шығарма жазуға тиісті тақырыпты,туындыны,оның идеясын ,құрылысын және мазмұнын толық қамтитындай етіп жасалуы тиіс.Оқушы шығармасының талапқа сай жазылуы оның жоспарының дұрыс жасалуына да байланысты. Сондықтан ең алдымен жоспарды дұрыс,жүйелі жасауға үйретіледі.

Шығармаға жоспарды дұрыс жасау оқушының сол тақырыпты,мәселе мен туындының мазмұны мен идеясын қаншалықты түсінгеніне байланысты.Сондықтан шығарма жаздырардан бұрын сол тақырып мәселесін немесе еңбектің мазмұнын қаншалықты білетінін ,оған керекті жағдайларды анықтап алу керек.Содан кейін шығарма жоспарының мәні мен мазмұнының және қандай түрлері болатыны түсіндіріледі.

Қорытынды бөлім –оқушы шығармасының түйінді өзегі. Мұнда оқушы сөз етіп отырған тақырыптан алған әсерін,тілек мақсатын жазушы я шығарма ,тақырып я мәселе туралы пікірін білдіреді.

Шығарма тақырыбына жоспар құруға көмектесемін.

Жоспар

I Кіріспе.

а)

ә)

Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

а) оқушылыардың білімдерін қазіргі заман үлгілерінен мысал келтіре отырып жүйеге келтіру,жазушының пікіріне өз ойын еркін айта білуге баулу;

ә) қазақ халқының бойындағы бауырмашыл қасиеттерді бағалай білуге,отансүйгіштікке,бауырмалдыққа,достыққа тәрбиелеу;

б) оқушылардың білімін бақылау арқылы мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

а) Ал, ағайын, тегіс жиналсақ ,сөзіме құлақ сал.-деді басқарма.

Жетісіп отырған ешкім жоқ соғыстан кейін.

Мына балаларды бөлісіп алайық. Жұрт дабырлап кетті.

ә) Балаларды бөлісіп алды. б) Зигфридке жасаған асық жілікті тойы

1. Той бастар 2. Халық әні 3 . Би.

Қазақтың қара көз бөбектерін шет елге беру дұрыс па,дұрыс емес пе?

Қазақтың қара көз балаларын шет елге беру дұрыс. Бізде тастанды балалардың өмірі бұлыңғыр.

Қазақтың қара көз балаларын шет елге беру дұрыс емес. Шерхан атамыз айтқандай «Қазақ елінде нан жоқ па?» Шет ел өз ұлындай көрмейді.

Әңгіменің басталуы Соғыстан кейінгі ауыл өмірі

Әңгіменің дамуы Балаларды бөліп алуы

Әңгіменің байланысуы Зигфридке той жасауы

Әңгіменің шиеленісуі Қазақ балаларымен Зекеңнің достасуы

Шарықтау шегі Ахметтің үстінен арыз түсуі

Әңгіменің шешімі Ахмет ақталды

Қорытынды Ахмет Бегімбетов көрші колхозға көшті

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 6