Сабақтың тақырыбы: Қаңқаның құрылысы

Кеңістікте қозғалу мүмкіндігі мен ағзаның ішкі мүшелерінің қорғанысын қамтамасыз ететін, оған тірек болатын, ағзаға пішін беретін, қаңқа түзуші құрылымдар кешені.

Адамның қозғалыс аппараты -

бұл 600 бұлшықеттен,

200 сүйектен,

бірнеше жүздеген сіңірден тұратын өздігінен жұмыс атқаратын механизм

Құрам бөліктері

• Адамның қозғалысын жеңілдететін:
• Сүйектер
• Сіңірлер
• Бұлшықет
• Буындар, т.б. мүшелер

Қаңқа өте маңызды қызметтер қатарын атқарады:

Қаңқа өте маңызды қызметтер қатарын атқарады:

• механикалық қызмет;
• тіректік (ішкі мүшелер, бұлшықет және бүкіл денеге тірек);
• қорғау (ішкі мүшелерді сыртқы механикалық әсерлерден қорғайды);
• қозғалыс (сүйектер арасындағы байламдар қозғалысы арқасында);
• амортизациялаушы (қимылдарды, соққыларды жұмсарту);
• дене пішінін ұстау;

Биологиялық қызметі:

• қан түзуші (қызыл кемігі);
• Минералды заттардың депосы (мүшелер мен қанда олардың жетіспеушілігінде олар сүйектен алынады)

Миға шабуыл: ТҚЖ қандай бөлімдері болуы мүмкін?

Адамның тірек-қимыл жүйесінің бөлімдері:

• Енжар қозғалыс аппараты –

сүйекті жүйе (скелет)

• Белсенді қозғалыс аппараты –

қаңқа бұлшықеттер жүйесі

• Тұлға қаңқасы (төс және омыртқа);
• Бас қаңқасы (бассүйек);
• Аяқ-қол сүйектері;

Қаңқа сүйектерінің құрамы қандай?

Сүйектердің химиялық құрамы

Органикалық зат
30%
Майлар
Басқа
органикалық
заттар
Са тұздары:
Карбонат – 13%
Фосфат – 80%
Бейорганикалық зат
70%
Су

Қаңқа сүйегінің өлшем бірлігі?

А) Остеобласт

В) Остеокласт

С) Остеон

Д) Остеоцит

Сүйектердің микроскопиялық құрылысы

Остеоцит

(сүйек пластинкасы)

Канал

Орталық канал

Қан тамырлары

Тірек-қимыл жүйесінің құрылымдық бөлігі
Белсенді
Белсенді емес
Үйде: Таратпалардан қаңқаны құрастырыңдар
Адам ағзасындағы сүйек саны

Бөлім атауы	Сүйек саны
Омыртқалар саны Мойын омыртқасы Арқа омыртқасы Бел омыртқасы Сегізкөз омыртқасы Құйымшақ	33-34 7 12 5 5 4-5
Барлығы	200

Қызық!
1 мойын омыртқасы
АТЛАНТ
2 мойын омыртқасы
3-ші мойын омыртқасынан бастап 7 омыртқаға дейін пішіндері өзгереді.
3 мойын омыртқасы
6 мойын омыртқасы
денесі
доғасы
Арқа қанаты
Буын қанаттары
Омыртқа тесігі
Бүйір қанаттары
СЕГІЗКӨЗ
ҚҰЙЫМШАҚ
ОМЫРТҚА АРАЛЫҚ ДИСК
1-2 МОЙЫННЫҢ БАЙЛАНЫСЫ
ТӨС
ҚАБЫРҒА МЕН ОМЫРТҚАНЫҢ ҚОСЫЛУЫ
Бассүйек
Ми сауыты
Бет бөлімдері
МАҢДАЙ (1)
ТӨБЕ (9)
САМАЙ (8)
ШҮЙДЕ (7)
Үлкен еңбек
кіші еңбек
Ми сауыты
Жақ сүйектері
Бет сүйегі
Сына тәрізді сүйек
Көз жас сүйегі
Самай
Кеңсірік

Сүйек ұлпасының жасушалары:

• Сүйек ұлпасының жасушалары:

• Osteoblasts
• Сүйектің өсуін қамтамасыз ететін сүйектер
• Osteoclasts
• Сүйектің өсуіне зиян келтіретін заттарды ерітеді,көп ядролы түзілістер.

• Osteoporosis бөлінуге қабілетсіз жасушалар.

Equal osteoblast and osteoclast activities
Excess osteoclast activity

Сүйектің осындай химиялық құрамының маңызы неде?

Тәжирибе:
Құрал-жабдықтар. Тауықтың жілігі,сіріңке, суық су, тұз қышқылы, жайпақ табақша, іскек.
Жұмыстың мақсаты: сүйек құрамындағы ағзалық және бейағзалық заттардың болатынына көз жеткізу.
Жұмыстың реті: жілікті 10% тұз қышқылының ерітіндісіне 2-3 күн бұрын салу.
Кепкен сүйектерді сіріңкемен жағып көрсету. Қышқылға салған сүйектерді іскекпен алып, суық сумен жуып, сүйекті иіп көрсету.

Сүйектің түрлері

Ұзын

сүйектер Қысқа жалпақ

түтікті

Ортан жілік омыртқалар жауырын

Басқа жалпақ сүйектерді тап?
Басқа ұзын сүйектерді сүйектерді тап?

Сүйектің түрлері

Ұзын

сүйектер Қысқа жалпақ

түтікті

Ортан жілік омыртқалар жауырын

Бассүйек
Қабырға
Төс
Жамбас
Асықты жілік
Тоқпан жілік
Шынтақ сүйек
Кәрі жілік
шыбық

жүктеу/скачать 1,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: