Сабақтың тақырыбы: Сабақтың тақырыбы: Оқу мақсаттары: - 5.3.1.1 картада тайпалық одақтардың орналасуын көрсету
- 5.3.1.2 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылу алғышарттарын білу
Бағалау критерийлері - Ғұн тайпаларының тарихына сипаттама береді.
- Ғұндар бағындырған тайпаларды кескін картадан белгілейді.
- Мөденің саясатына баға береді.
Зерттеу сұрағы: Жазба деректер сыр шертеді - Орталық Азияның ұлан-ғайыр далалық аймақтарын мекендеген ғұн-дар туралы жазба деректер көп.
- Рим тарихшысы Аммиан Марцеллин ғұндарды «Олар ертелі-кеш ат үстінен түспейді. Маңызды істер туралы кеңесетін болса, кеңесті де ат үстінде отырып өткізеді», – деп сипаттаған. Ал Рим тарихшысы Прийск: «Олар соғыс болмаған кезде тынығады, әрі қамсыз тіршілік етеді, әркім қолында барына қанағат етеді», – деп жазады.
Ғұндардың айналысқан шаруашылығын анықтаңдар Қытай жазба деректері үзінділерінен А дерегі - «Ғұндар Қытайдың солтүстігін ме- кендейді. Су мен шөптің жағдайына байланысты бір жайылымнан екінші жайылымға көшеді. Үй малынан жылқы, ірі қара, қой-ешкі, кейбірі түйе, есек өсіреді... Олар малдың етімен та- мақтанып, терісі мен жүнін киім қыла- ды, аң терісін жамылады...».
- Сыма Цянь, «Тарихи жазбалар»
С дерегі - С дерегі
- «Олар бейбіт кезде мал бағып, аң- құс аулайды. Балалар қойға мініп са- дақ тарта алады және құстар мен тышқандарды ата біледі. Ал біраз өскен соң түлкілер мен қояндарды ата- ды....».
В дерегі - В дерегі
- «Солтүстік жерлерде cуық ерте түсіп тары себуге қолайсыз болса да, ғұндар- дың жерінде тары себіледі...».
D дерегі - D дерегі
- Жылқы ғұндардың тұрмыс-тіршілігінде ерекше рөл атқарды...
Заттай деректер - Ғұндар туралы мәліметтерді археоло- гиялық қазбалар нәтижесінде табылған заттай деректер де береді. Қазба жұмыс нәтижелері ғұндардың қола мен темірді өңдегенін, дөңгелекті арбаны пайдаланғанын дәлелдейді. Сонымен қатар заттай деректер мүліктік теңсіздікті айқындайды. Ғұн обаларынан археологиялық қазбалар нәтижесінде төмендегі заттар табылды:
- жылқы, қой, ірі қара сүйектері;
- тары дәндері, темір орақ, тас дәнүккіштер, астық сақтайтын ұралар;
- киік, қабан, құлан, елік, қоян, түлкі сүйектері;
- құмыралар, көзелер, саптаяқтар;
- аңдар бейнеленген кілемдер, қыш, ағаш ыдыстар, ат әбзелдері, әшекей бұйымдар;
- жібек маталар, айналар, нефриттен жасалған бұйымдар.
Достарыңызбен бөлісу: |
