Сабақтың тақырыбы: Орта ғасырлық Қазақстан қалаларыСабақтың мақсаты:
а) білімділік: Оқушыларға ортағасырдағы Қазақстан қалалары, олардың саяси – әкімшілік қызметі, қала құрлысының ерекшеліктері туралы білім беру.
ә) дамытушылық: Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін дамыту.
б) тәрбиелік мәні: Оқушыларға ата-бабаларымыздың Отан үшін қасық қаны қалғанша шайқасқанын айта отырып, елсүйгіштікке, Отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгерту.
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, кеспе қағаздар, орта ғасырлық Қазақстан
қалаларының суреттері.
Сабақтың әдісі: Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) Сәлемдесу
ә) Түгелдеу
б) Сабаққа назар аударту.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
а) Ғажайып сұрақтар.
ә) Тест жұмысы.
Әбу Насыр - Әл Фараби
Ойшыл
музыка зерттеушісі
философ
талант
математик
ұлы ғалым
тарихшы
ақын
физик
астроном
сазгер
Ғажайып сұрақтар
10
20
30
40
50
60
Әл – Фараби қай қалада дүниге келген?
Әл – Фараби мен қатар шыққан қандай ғалымдарды білесіңдер?
Неліктен біз Әл – Фарабиді екінші ұстаз деп атаймыз?
Әл – Фараби қай жылдары дүниге келген?
Әл – Фарабидің бір шумақ өлеңін айтып бер.
Әл – Фарабидің әкесі кім болған?
Тест жұмысының жауабы.
А
А
Б
Ә
5. Б
6. Ә
7. Б
Қазақстанның ортағасырлық қалалары.
ІІІ Жаңа сабақты баяндау
Алғашқы қалалар – Оңтүстікте, Жетісу өңірінде және Орталық Қазақстанда пайда болды. Әр қаланың өз билеушілері болды. Қалада – су құбыры, мешіт – медреселер, ел билеушілеріне арналған үйлер тұрғызылған.
Орта ғасырлық қалалар үш бөліктен тұрады
Цитадель
Шахристан Рабат
Патша бай көпестер қызметкерлер еңбекші халық
Әкімшілік басқару кәсіп иелері
Отырар
Оңтүстік Қазақстан облысының жерінде орналасқан. Кезінде – Фараб, Тарбанд деп те атаған. Қаланың тез өсуіне қолайлы жағдай жасаған Ұлы Жібек жолы болды. VI – VII ғасырларда Отырар Сырдария өзенінің орта ағысындағы саяси орталық болды.
Шыңғыс хан
Сауран
Түркістан қаласынан 30 шақырым жерде орналасқан. Араб тарихшысы Макдиси: “Сауран – үлкен қала, бірінен соң бірі жеті қабырғамен қоршалған” деп суреттейді. XVII ғ аяғы мен XVIII ғ басында әлсіреп, XIX ғ басында біржолата күйреді. Қазіргі кезде Сауран қабырғалары мен мұнараларының қалдықтары бар.
Йасы
Бұл қала алғашында – Шауғар деп аталған. Қаланың негізі б.з.б. 1 –мыңжылдықтың орта кезінде қаланған. Йасы қаласы қамал, шахристан, рабаттан тұрған. Йасы қаласында Қожа Ахмет Йасауидің ескерткіші орналасқан. Есім хан тұсында Йасы қазақ хандығының астанасына айналды. Сол уақыттан, яғни XIY ғ. Бастап – Түркістан деп аталады.
Сығанақ
Сырдария өзені бойында орналасқан. Қыпшақ мемлекетінің сауда және саяси орталығы болды.
1219 -1220 жж – моңғол әскері қоршауға алды. Ақ Орда мемлекетінің ханы Ерден (1320-1344) сығанақ қаласының қалпына келтіріліп, өзінің астанасына айналдырды. XYIII ғасырға дейін өмір сүрді.
С
А
У
Р
А
Н
Қай қала қыпшақтардың басты саяси және мәдени орталығы болды?
Патша сарайы мен әкімшілік басқару орталық бөлігін қалай атаған?
Йассы қаласының алғашқы аты?
Түркістан қаласынан 30 шақырым жерде орналасқан қала?
Еңбекші халық мекен ететін қаланың сыртқы бөлігін қалай атайды?
VI – XIIғғ. Қазақстан жеріндегі қалалардың бірі?
"Кім жылдам" ойыны.
о
т
а
ы
т
с
н
у
т
р
с
і
а
н
қ
с
ғ
н
Отырар
Түркістан
Сығанақ
Сауран
Үйге тапсырма беру: Орта ғасырлық Қазақстан қалалары
