Сабақтың тақырыбы: "Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды "

• “Қазақ хандығының құрылуы”

• Сабақтың тақырыбы:

• “Өз тарихын білмеген халық,
• өзін де сыйламайды ” (Н.Ә.Назарбаев)

• Жоспар:
• Ұйымдастыру
• Ой толғау «Кубик лақтыру» ойыны
• Ой жинақтау Мәтінмен жұмыс
• Картамен жұмыс
• Тиянақтау . Математикалық лото
• Пысықтау. Тест

• «Білекті бірді жығады,
•   Білімді мыңды жығады» 

• I.Ұйымдастыру

• 1топ. «Керей»
• 2топ. «Жәнібек»

• Сынып оқушыларын топтарға бөлу.

• Кубик лақтыру ойыны

• Араб-қыпшақ сөздігінде “қазақ” сөзіне қандай анықтама берілген?

• Әбілқайыр хан қашан қайтыс болды?

• Барақ хан қашан қайтыс болды?

• Керей мен Жәнібек
• қашан Қазақ
• хандығын құрды?

Кубик лақтыру

• Бұл кім?

• “Қазақ” сөзі ХІІІ ғ. дейін қандай мағынада қолданылды?

• Қазақ хандығының құрылу барысы

• Мәтінмен жұмыс
• “Керей” тобына:

• “Жәнібек” тобына:

• Қазақ хандығының аумағы мен халқы

• Картамен жұмыс
• “Керей” тобына:
• Қазақ хандығының қай жерде және қашан құрылғанын көрсету.

• “Жәнібек” тобына:
• Қазақ хандығымен көрші болған елдерді көрсету.

• Қазақ хандығының
• құрылуының себептері
• Керей мен Жәнібек сұлтандардың Қазақ хандығын құруға ұмтылуы
• Халық бұқарасының Әбілқайыр ханға наразылығының күшеюі
• Алым-салықтың көбеюі
• Әбілқайыр ханның ойраттардан жеңіліп қалуы
• Хандық халқының этникалық құрамы
• Үйсін, қаңлы, қоңырат, қыпшақ,
• найман, керей, маңғыт

• Керей хан

• Керей хан – Қазақ хандығының негізін қалаушы ұлы екі тарихи тұлғаның бірі, алғашқы қазақ ханы. Ақ Орда ханы ұрпағы. Орыс ханнан Тоқтақия, одан Болат, одан Керей хан тараған.
• “Тауарих-и гузида-йи нусратнаме” дерегі бойынша, Керей хан – Болаттың жалғыз баласы. 15 ғасырдың ортасына дейінгі тарихи оқиғаларда Керей хан туралы мәліметтер кездеспейді. Мұхаммед Хайдар Дулатидың “''Тарих-и Рашиди'' атты еңбегінде Керей хан туысы Жәнібек ханмен бірге 15 ғасырдың 50-жылдарының аяғында Қазақ хандығының құрылуына қатысты оқиғаларда алғаш рет атала бастайды. Онда Керей хан мен Жәнібек ханның Әбілхайыр хандығынан бөлініп, Моғолстанның батысындағы Шу бойы мен Қозыбасы өңірі аралығына келіп қоныстанғаны туралы баяндалады. Бұл аймақ – сол жылдардағы Моғолстан билеушісі Есенбұға хан мен оның туған ағасы Жүніс хан иеліктерінің арасы болды.

• Әз Жәнібек хан

• Әз-Жәнібек хан  (Жәнібек Әбусағит) (туған жылы мен өлген жылы белгісіз) — Қазақ хандығы мен қазақ хандары әулетінің негізін қалаушы, Барақ ханның ұлы, Орыс ханның шөбересі. 15 ғ. өмір сүрген. 1450 ж.
•  дейінгі өмірі мен қызметі туралы нақты деректер жоқ.

• Жәнібек хан мен Керей ханның одақтық қатынас орнатқан тұңғыш мемлекеті Моғолстан болды. Бұл достық одақ 1468 ж. Шығыс Дешті Қыпшақтың билеушісі Әбілхайыр ханның Жетісуға, ойраттардың  Моғолстанға шабуыл жасауына байланысты құрылып, 16 ғасырдың 30 жылдарына дейін созылды. 1468 ж. Әбілхайыр хан  өлген соң Шығыс Дешті Қыпшақты билеу үшін Өзбек ханның мұрагерлерімен күрескен қазақ хандары Шайбани әулетімен билікке таласып жүрген Жошы әулетінен шыққан Ахмет ханмен, Махмұт ханмен, Ибақ ханмен  және т.б. одақтасты.

• Білімдіден шыққан сөз,
• Талаптыға болсын кез

• IV.Бекіту

• Математикалық лото

• 4000+219-3000=

• Жауабы:

• 1219 жылы-
• Шыңғысхан Отырар қаласын басып алды

• Математикалық лото

• 4000/2-532=

• Жауабы:

• 1468 жылы-
• Әбілқайыр хан қайтыс болды

• Математикалық лото

• 728х2+10=

• Жауабы:

• 1466 жылы-
• Қазақ хандығының құрылған жылы

• Математикалық лото

• 3800/2+91=

• Жауабы:

• 1991 жылы-
• Қазақстанның тәуелсіздік алған жылы

• IV.Қорытындылау

• “Қайталау - оқу анасы”

• 1. Әбілхайыр мемлекетінде өзбек, қазақ, қатаған, ноғайлы ұлыстарының рулары болды. Олардың бәрін қалай атады?
• А) “тоқсан екі баулы қыпшақ” В) “Алаш мыңы” С) қазақтар
• 2. Жәнібек пен Керей ханды қарсы алған Моғолстан ханын ата?
• А) Жошы В)Әбілхайыр С) Есенбұға
• 3. Бетпақдаладағы Таңбалы Нұрада қандай шешім қабылданды?
• А)Әбілхайырға қосыламыз В)Жеке ел боламыз С) Қытайға көшіп кетеміз
• 4. Қазақ хандығының негізін қалаушы тұлғалар
• А) Керей мен Жәнібек В)Әбілхайыр мен Есенбұға С)Шыңғыс хан мен Қасым хан
• 5. Қазақ хандығының құрылуы туралы қай тарихшы жазды ?
• А) әл-Марвази В) М.Х. Дулати С) Рашид ад-Дин
• 6. Қазақ хандығының алғашқы территориясы
• А) Жетісу, Шу алқабы В) Сарыарқа С) Солтүстік Қазақстан
• 7. «Қазақ» атауы қандай мағынаны білдіреді?
• А) ержүрек, еркін адамдар В) Көшпелі мемлекет С) ру, тайпа, халық, ұлт аты
• 8. Қазақ хандығының құрылған жылдары:
• А) 1227-1228жж В)1465-1466жж С)1219-1220жж

• Кілті
• 1. А
• 2. С
• 3. В
• 4. А
• 5. В
• 6. А
• 7. А
• 8. В

• Үйге тапсырма:

• Қазақ хандығының территориясын кескін картаға түсіру.
• Қазақ хандығы мен Жәнібек хандар туралы ойтолғау жазу.