Сәйкестендіру тесті
Пайдалы қазбалардың шартты белгілерімен сәйкестендіру
Алтын -
Алюминий-
Тас көмір-
Мұнай -
Мыс -
Газ -
Тұз -
Саз -
Әктас -
Тұз - А
Пайдалы қазбалардың шартты белгілерімен таныстыру:
- Әрбір пайдалы қазбаның өзіне тән мынадай шартты белгілері бар.
Тас көмір - Мұнай- Газ- Темір - Алтын -
Мыс - Тұз - Әктас - Саз - Алюминий - А
Ү. Тәжірибе көрсету
ҮІ. Топтық жұмыс
І топ – Семантикалық карта
Пайдалы қазбалар
|
Мұ-най
|
әктас
|
мыс
|
алюми-ний
|
газ
|
тұз
|
көмір
|
жез
|
мәрмәр
|
қола
|
Кенді
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кенсіз
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жанғыш
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ІІ топ – «Пайдалы қазбалар» деген сөзге ассоциация жазу
ІІІ топ – Венн диаграммасы (кенді, кенсіз)
Мұнай ------------- жылтыр, қатты, суға батады
Көмір -------------- құбырмен жіберіледі, ілеспе түрі бар
Гранит ------------- қатты, кенді
Темір -------------- шпат, кварц, слюдадан тұрады.
Газ ------------------ сұйық, жанғыш
5 жолды өлең.
Мұнай
Сұйық, жанғыш
Өңдейді, бұрғылайды, атқылайды.
Мұнай – қызулы отын.
Қара алтын
Тас көмір
Тығыз, жанғыш
Қазады, шахтада өндіреді.
Қарағанды - тас көмірдің ірі кен орны.
Қара алтын.
Тас көмір - Қарағанды, Екібастұз
Мұнай - Атырау, Ақтау, Орал өңірінде
Газ - Ақтау, Орал облыстарында
Алюминий – Арқалықта
Мыс кені – Жезқазғанда
Ас тұзы - Қызылорда, Павлодар, Алматы өңірінде
Темір кені - Қостанай өңірінде
Фосфорит - Ақтөбе, Тараз өңірлерінде
Сөздік диктант.
Пайдалы қазба атауларын жаз.
- Жеңіл, ылғал тартады, жақсы жанады, малға төсеніш, тыңайтқыш қызметін атқарады. (Шымтезек)
- Шахтада өндіріледі, ауыр, қатты, соғуға жарамды, ұсақ және тығыз байланысқан бөлшектерден тұрады. (Темір кені)
- Қара түсті, аздап жылтырайды, қатты, суға батады, жанады. (Таскөмір)
- Мықты, ауыр, сұр, қызғылт, қызыл түсті болуы мүмкіи Бірнеше минерал бөлшектерден, шпат, кварц, слюдадан тұрады (Гранит)
- Қошқыл түсті сұйықтық, жанады, одан керосин, бензин мен мазут алынады. (Мұнай)
- Гранит ыдыраған кезде пайда болады, құрылыста және әйнек шығаруда пайдаланылады. (Құм)
- Созылмалы қасиеті бар, құмыра жасауда пайдаланылады, (Саз)
Есте сақта!
«Пайдалы қазбалар – жер қойнауынан немесе жер бетінен қазып алынатын тау жыныстары. Бұл табиғат байлықтары адамның қажетіне жаратылады»
«Бәйге» ойыны арқылы сабақты бекіту.
1. Пайдалы қазбалар қолданылуына қарай нешеге бөлінеді?
2. Жанғыш пайдалы қазбаларға не жатады?
3. Кенді пайдалы қазбалардың құрамында не болады?
4. Тас көмірдің аса ірі кен орны қайда орналасқан?
5. Каспий маңы ойпаты мен Маңғыстау түбегінен не өндіреді?
6. Кенді пайдалы қазбаның мол шоғырланған жері қайда?
7. Кенге жатпайтын пайдалы қазбаларға не жатады?
8. Пайдалы қазба дегеніміз не?
9. Қазақтың тұңғыш геологы кім?
10. Апақ Байжанов
«РАФТ» әдісі
Рөл - оқушы
Аудитория – депутат
Форма – ұсыныс хат
Тақырып – пайдалы қазбалардың зияны
Қорытынды
Тест тапсырмалары
1.Пайдалы қазбалар қолданылуына қарай нешеге бөлінеді?
А) 2
Ә)3
Б) 4
2. Жанғыш пайдалы қазбаларға не жатады?
А) тас көмір, мұнай, газ
Ә) мұнай, гранит, мыс
Б) газ, тас көмір, қорғасын
3.Кенді пайдалы қазбалардың құрамында не болады?
А)газ
Ә)құм
Б)металл
4.Тас көмірдің аса ірі кен орны қайда орналасқан?
А)Өскемен, Семей
Ә)Қарағанды, Екібастұз
Б)Маңғыстау, Атырау
5. Каспий маңы ойпаты мен Маңғыстау түбегінен не өндіреді?
А)тас көмір, мұнай
Ә)қорғасын, алюминий
Б) мұнай, газ
6.Кенді пайдалы қазбаның мол шоғырланған жері қайда?
А) Шығыс Қазақстанда
Ә)Орталық Қазақстанда
Б)Солтүстік Қазақстанда
7.Кенге жатпайтын пайдалы қазбаларға не жатады?
А)тұз, фосфорит,әктас
Ә) мұнай, гранит, тұз
Б) фосфорит, газ, металл
8. Еліміздегі ең ірі темір кен орны:
А)Кентау
Ә)Соколов-Сарыбай
Б)Өскемен
9. Мұнайды арнаулы пеште қыздыру нәтижесінде не алынады?
А) фосфорит, мәрмәр
Ә) бензин, газ, жанармай
Б)жанғыш газ, әктас
№ 16 лицей-мектебі
Дүниетану
4 «В» сынып
Тақырыбы: Пайдалы қазбалар
Өткізген: А.Ш. Катпина
Достарыңызбен бөлісу: |