Күні:
|
Пәні: қазақ әдебиеті
|
Сыныбы: 9
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Шешендік өнердің тарихы мен даму кезеңдері және жанрлық ерекшеліктері
|
Жалпы мақсаты:
|
Қазақ ауыз әдебиетінің ерекше бір жанры шешендік өнер арқылы халқымыздың тіл қазынасы мен тарихи шежіреміз жайында білімдерін қалыптастыру.
|
Сілтеме:
|
Әдебиет оқулығы,
Электронды оқулық
|
Оқу нәтижесі:
|
Шешендік сөздер оқушылардың терең ойын, ұтқыр шешімін, тапқырқырлығын жетілдіруге дағдыландырады.
|
Негізгі идеялар:
|
Адамдар бойындағы шешендік құндылықты ұғыну;
-адам өміріндегі мәселені шешудегі шешендік өнердің рөлін түсіну;
- ой елегінен өткізу арқылы шебер сөйлеуге жетелеу;
-осы мәтін бойынша оқиға барысындағы жұмбақтап, тұспалдап берген жауапты қарапайым сөзбен жеткізе білу;
-құнды мұра,асыл сөз,тапқыр ой екенін білу.
|
Табыс критерийлері
|
1.Шешендік сөздер туралы ұғыну:
2.Шешендік сөздердің өзіндік ерекшеліктерін ажырату:
3.Тәуке ханның тұсында жанданғанын дәлелдей білу:
4.Қазақтың дәстүрлі шешендік сөздерінің түрлерін түсіну:
5.Зерттеген ғалымдарды ойлары мен еңбектерін анықтау:
6.Шешендік өнерді зерттеп,оқулық жазған Апресян екенін ұғыну.
|
Қолданылатын материалдар:
|
Интерактивтік тақтадан слайд көрсету,бейнежазба көрсету.
Постер жазып қорғау, карточкалар
|
Оқыту формасы, технологиясы, әдістері
|
Топ құру,топпен жұмыс, жеке жұмыс
«5жол өлең»стратегиясы
Блум таксономиясы
АКТ
|
Сабақ кезеңдері
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
әдіс-тәсілдер
|
Психологиялық ахуал
|
Сабақ басталғанда музыка қосып тұрады. Оқушыларды билердің суреттері арқылы 3 топқа бөлемін.Топқа бөлінгеннен кейін топ ережесін сақтауды ескеремін.
Топ мүшелері рөлдерге бөлінеді.
Бүгінгі сабақта оқушылар өз-өздерін бағалау критерийлері бойынша бағалайды.
Критерийлерді таныстырамын.
(Топ ережесі ілулі тұрады.)
|
Оқушылар билердің суреттері арқылы топқа бөлінеді.
Оқушылар өздері бекіткен топ ережелерін еске түсіреді.
Топ басшысы бағалау критерийлерін арқылы топ мүшелерін бағалап отырады.
|
Топтық жұмыс
|
Қызығушылығын ояту
|
Шешендк сөздер туралы бейнежазба көрсетемін.
Сұрақ қаямын:
Бейнежазба не жайлы болды?
Қандай шешендер туралы айтылды?
Олар қалай билік жүргізген екен?
Ұтымды жауап берген оқушылар мен топтарды мадақтап отырамын.
|
Оқушылар бейнежазбадан көргендері бойынша әңгімелейді.
Сұрақтарға жауап береді.
|
Ұжымдық жұмыс
|
Білу
|
Сабақтың мақсатын айқындау.
Табыс критерийлерін білгізу.
Шешендік сөздер бойынша оқыған білімдерін еске түсіріп,топ болып талқылап, әр топқа постер дайындауға уақыт беремін.Әр топқа тақырыпшаларды бөліп беремін.
I Қазақ әдебиетінің ерекше бір жанры-шешендік сөздер
II Шешендік сөздердің жанрлық түрлері
III Қазіргі шешендік сөздер
Постерді қорғау кезінде «терең тыңдалымды»талап етемін.
|
Оқушылар өздеріне мақсат қоя білуге үйренеді.
Табыс критерийлерін танысады.
Әр топ өз постерін қорғауға дайындалады.
Әр топтан баяндамашы шығып тақырыптарын қорғап, шешендік сөз туралы алған білімдерін ортаға салады.Бір- бірін мұқият тыңдайды.
|
Топпен жұмыс
постер дайындау
|
Түсіну
|
Әр топқа бір- біріне сұрақтар қойғызып, білімдерін анықтау.(АВС оқушыларының мүмкіндігін ескеру)
Топтар 2 жұлдыз 1 тілек арқылы бағалауларын айтамын.
Топ басшылары постерлерін бағалу үшін бағалау критерийлері беремін.
|
Оқушылар сұраққа жауап береді.
Топ мүшелері жауаптарды өзара бағалап отырады.
Топтар бір -біріне
2 жұлдыз 1 тілек айтайтып бағалайды.
Постерді бағалау критерийлері
критерийлер
|
ұпай
|
Оқушылар аты
|
|
0-5
|
|
|
|
Постерлеріні талақа сай безендірілуі
|
|
|
|
|
Әр топ өз тақырыпшаларын
қорғауы аша алуы
|
|
|
|
|
Дұрыс сұрақ қоя алуы
|
|
|
|
|
Тапсырмаларды орындауы
|
|
|
|
|
Барлық ұпай
|
|
|
|
|
|
2 жұлдыз
1 тілек
Топпен жұмыс
|
Қолдану
|
Барлық топты жұпқа бөлемін. Жұп болған оқушыларға «5 жол өлең»стратегиясы бойынша тақырыпқа байланысты тапсырма беріп,сратегияның құрлысымен таныстырамын.
Жеке оқушыларға (АВС) шешендердің сөз жазылған үлестірмелер беремін.
Оқушылар уақыты үнемдеп,сын тұрғысынан ойланып , жауап беруге итермелеймін.
Ұтымды жауап берген оқушылар мен топтарды мадақтап отырамын.
Топ басшысы топ мүшелерін бағалауын ескертіп отырамын.
|
«5 жол өлең»стратегиясы
1 зат есім
2 сын есім
3 3етістік
4 сөзді бір сөйлем
1-ші жол зат есімнің синонимі
Жұп болып,ойланып, құрастырады
Жеке тапсырмалар
А деңгейіндегі оқушы:“Сөзден тәтті нәрсе жоқ.Сөзден ащы нәрсе жоқ.Сөзіңді тіліңе билетпе,
ақылыңа билет.Ақылыңды,сөзіңді
ақылсызға қор етпе,ақылдыға айт,кімге қай жерде, қай кезде сөйлейтініңді біл.”-деп қай шешен айтқан айтқан.Шешендік сөздің мәнін қалай түсінесің? Өзің сөзді қалай қолданасың?
В деңгейіндегі оқушы: “Қазақтар... мүдірмей,кідірмей,ерекше екпінмен сөйлейді.Ойын дәл айқын ұғындырады.Ауызекі сөйлеп отырғаның өзінде сөйлеген сөздер ұйқаспен,ырғақпен келетіні соншалық,бейне бір өлең екен деп таңғаласың”,-деп кім айтқан айтқан.Сонда ғалым қазақтың қандай қабілетін бағалап тұр?
С денгейіндегі оқушы:
“Көш бастау қиын емес-
Қонатын жерде су бар.
Қол бастау қиын емес –
Шабаты жерде жау бар.
Шаршы топта сөз бастау қиын –
Шешімін таппас дау бар”,- деп кім айтқан.Ақын нені ең қиын деп тұр?
Оқушылар уақыты үнемдеп,сын тұрғысынан ойлана отырып жауап беруге тырысады.
Топ мүшелерінің жалпы жұмысын бағалау
критерийлер
|
ұпай
|
Оқушылар аты
|
Постер қорғау
|
0-5
|
|
|
|
Жеке тапсырма
|
0-3
|
|
|
|
“5 жол өлең” шығаруы
|
0-3
|
|
|
|
“Ой кестесі” бойынша салытыруды орындауы
|
0-3
|
|
|
|
“Ыстық орындық”
стратегиясы
|
0-3
|
|
|
|
Барлық ұпай
|
16
|
|
|
|
|
|
Сергіту сәті
|
«Әлқисса» музыкасы бойынша сергіту.
|
Оқушылар билеп сергиді
|
|
Талдау
|
Қазірғі шешендік өнер мен бұрынғы шешендік өнерді салыстыру үшін кесте беремін.
Топ басшысы топ мүшелерін бағалауын ескертіп отырамын.
Ұтымды жауап берген оқушылар мен топтарды мадақтап отырамын.
|
Оқушылар ойлана отырып, салыстырып жазады.
Ой кестесі
Бұрынғы шешендік сөздер
|
Қазіргі шешендік сөздер
|
|
|
|
|
Оқушылар сын тұрғысынан ойланып салыстыра жазып,оқиды.
|
Салыстыру әдісі
|
Жинақтау
|
Оқушылардың өздері жинақтаған білімдерін тексеру үшін сын тұрғысынан ойландыратын сұрақтар туындатамын.
Әр топтан суырылып шыққан оқушылардан “Ыстық орындық” стратегиясы арқылы сұраймын.
|
I топ :Қалай ойлайсыңдар,неге шешендер бірде шешендік сөздің авторы,бірде кейіпкері ретінде айтылып келеді?
II топ:Тәуелсіз еліміздің қандай шешендерін білесіңдер?
III топ :“Шешеннің бойында қандай қасиеттер болу керек?”
|
“Ыстық орындық” стратегиясы
|
Бағалау
|
Сабақтың түйінді сөзін оқушылардан сұрау.
Топтардың сабақтың әр кезеңдеріндегі алған ұпайларын есептеп шығаруды тапсырамын.
|
Топ басшысы топ мүшелерінің ұпайларын есептеп айтады.
|
бағалау критерийлері
|
Рефлексия
|
Сабақтың соңында алған әсерлерін стикерлерге жазу.
|
Оқушылар стикерлерге жазып,іледі.
|
|
