Салқынбай А., Абақан Е. с
А Ф Р А З И Я Л Ы Қ Т ІЛ Д Е Р
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| А Ф Р А З И Я Л Ы Қ Т ІЛ Д Е Р
(афроазиат тілдері; семит-хамит тілдері) - Африканыңсолтүстігі, Батые Азия, М альта аралы түрғындарының тілі. Сөйлеуші- лер саны 250 млн. адамға жуық. А.т. тарихы б.э.д. 8 -9 мың жыл бұрын басталса керек. Ғылыми әдебиеттерде А.т. пайда болған жер - Алдыңғы Азия не Африка деп болжаццалып жүр. А.т. 5 (не 6) негізгі тармаққа бөлінеді: семит тілдері; көне египет тілдері; бербер-ливия тілдері; чад тіл- дері; кушит тілдері және омот тіл д е р і. С емит та р м а ғы н д а сақталған тілдер - араб, амхар, тиграй, иврит, сокотра, ассирия. Бұдан басқа семит тілдер - өлі тілдерге жатады. Шығу тегіне қарай семит тармағы 5 топқа жіктеледі: 1) шығыс тобы (аккад тілі); 2) солтүстік-батыс топ: а) ханааней тілдері (көне хааней, аморей, угарит, көне еврей, финикиялық-пуниялық, маовит, яхуди); ә) арамей тілдері (көне арамей, «империялық» арамей, пальмира, набатей. Палестина, сирия, мандей, вавилон); 3) оңтүстік-орталық топ: араб тілі; 4) оңтүстік - шет аймақтық топ: АФФЕ-АФФИ мехри, шахри, харсуси, сокотра, батхари, сабей; 5) эфиосемит тобы: геэз немесе эфиоп тілі, тиграй, гафат, соддо, гогот, мухер, маскан, эжа, эннемор, амхар, аргобба, харари, звай. А.т.-нің египеттік тармағына өлі көне египет тілі және одан та р а ға н ко п т тіл ж атад ы . Бербер-ливия тармағына Сол. А ф рика мен С ахара ш өлін мекендеген тайпалардың көп- теген тілдері мен диалектілері кіреді. Олардың н е гізгіл е р і: таш ел ьхит, зе н е т, неф уса, гадамес, сива, туарег, зенага тілдері. Чад тілдеріне 150-дей тіл мен диалектілер кіреді, ең ірі тіл-хауса. Кушит тілдері Судан, Эфиопия, Сомали, Джибути, Кения, Танзания елдерінде тараған, ең ірі тілдер: оромо (галла) және сомали. А.т. өте көне жазу жүйесін пайдалан- ғаны белгілі (Шумер, Египет, М есопотам ия). А.т. тарихи- салыстырмалы зерттеу 1781 ж. бастап жүргізіліп келеді (А.Л. фон Шлецер). жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|