Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет43/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

АШ Ы Қ-ӘЗІР
АШЫҚ БУЫН 
-  буынның бір 
т ү р і;  ж еке  д ауы сты л ард ан 
тұратын  немесе  дауыссыздан 
басталып,  дауыстыға  бітетін 
буын.  Дыбыстық  кұрамы:  1)  А: 
а-на;  ә-же;  2)  ВА:  ба-ла-сы,  бі- 
лі-мі;  3)  ВВА:  ста-нок,  сти-мул, 
гра-нат (тек кірме сөзге тән);  4) 
ВВВА:  стра-тег, стра-тегия (тек 
кірме сөзге тән).
АШЫҚ ДАУЫСТЫ ЛАР 
-  жақ 
қатысына  қарай  дыбыстың  ай- 
тылуы,  яғни  екі жақ  бірі-бірінен 
барынша  қашықтап,  ауа еш  ке- 
дергісіз  шығады.  Олар:  а,ә,о,ө; 
жартылай А.д.  -  е.
АШ Ы Қ  РАЙ 
-   А .р .  мәні
етістіктің  шақ  мағынасын  білді- 
румен  тікел ей   байланысты. 
Өйткені  етістік  белгілі  шақта 
жұмсалғанда,  сол  қимылдың 
болуы  арқы лы   с ө й л е уш ін ің  
а қи қа т  шындықты  баяндауы 
байқалады.  Мыс.:  «Әркім  өз 
ойымен отыр». А.р. етістіктің үш 
шағының  (осы,  келер,  өткен) 
бірінде  қолданылып,  сөйлеу- 
ш інің  шындықты  баяндауын 
білдіреді.
ӘДЕБИ  Т ІЛ  
-   о р н ы ққа н , 
тү р а қты  
норм алары   ■  бар, 
жалпыға бірдей түсінікті,  ортақ, 
қоғам ды қ  қы зметі  әр  алуан,
жалпы халықтық 
тіл д ің
 
екшелен- 
ге н ,  с ұ р ы п т а л ға н ,  с ы м б а т- 
талған  жүйелі  түрі.  Ә.т.  жалпы 
халықтық тілдің бір түрі. Ә.т.-дің 
өзіне  тән  сипаттары  бар:  1) 
орныққан,  тұрақты  нормалары 
болады;  2) халыққа ол нормалар 
ортақ,  түсінікті;  3)  халықтың, 
қ о ға м н ы ң   ө м ір ім е н   т ы ғы з  
байланысты;  4) талай ғасырлық 
с ө й л е у   т ә ж ір и б е с і  а рқы л ы  
сұрыпталған,  көркем де сымбат 
тіл.  Қазақ Ә.т. жазба түріне бай­
ланысты  қалыптасқан орфогра- 
фиялық  нормасы  д а у  сөйлеу 
түріне байланысты орфоэпиялық 
нормасы да бар. Ә.т.-дің комму- 
никативті,  экспрессивті-эсте- 
тикалы қ  қы зм еттері  болады. 
Атқаратын қызметіне қарай Ә.т. 
әр түрлі тілдік қүралдар, сөздер 
мен  тілдік  үлгілер  сұрыпталып 
қо л д а н ы с   та б а д ы .  Ә .т .- д ің  
мынадай  стильдік  тармақтары 
бар:  ресми  стиль,  іс-қағаздар 
стилі,  публицистикалық  стиль, 
ғылыми  стиль,  көркем  әдебиет 
стилі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет