Сәлбен(шалфей)


Күрделігүлділер әр түрлі мақсатта пайдаланылады



бет6/6
Дата08.02.2022
өлшемі2,61 Mb.
#117387
1   2   3   4   5   6
Байланысты:
Ерінгүлділер тұқымдасы

Күрделігүлділер әр түрлі мақсатта пайдаланылады. 

  • Күрделігүлділер әр түрлі мақсатта пайдаланылады. 
  • Күнбағыс, мақсырдан өсімдік майы алынады. 
  • Ассүттіген, бөрігүл – көкөністік өсімдіктер. 
  • Дермене, түймедағы, бақбақ, итошаған, қырмызыгүл дәрілік шөп ретінде пайдаланылады.
  • Жералмұрт (топинамбур) – малазықтық дақыл.
  • Қашқаргүл, бақытгүл, нарғызгүл (хризантема) – сәндік өсімдіктер.
  • Күрделігүлділердің арамшөп түрінде өсетіндері де бар. Оларға ойраншөп, қалуен, гүлкекіре, түйетікендер жатады.

Бұлардың гүлдерінде тостағанша болмайды. Тостағаншасы кейде үлпекті айдарша тәрізді өзгеріп кетеді.

  • Бұлардың гүлдерінде тостағанша болмайды. Тостағаншасы кейде үлпекті айдарша тәрізді өзгеріп кетеді.
  • Нағыз күрделігүлді өсімдіктердің себетгүлі – гүлшоғыры болады. Күлтесі 5 күлте жапырақшалардан құралады. Олардың төменгі бөлігі түтікше тәрізденіп бірігіп кеткен, жоғары бөлігінен бес тісше көрініп тұрады. Себетгүлдегі тілше гүлдерден 5 ұсақ тісшелері бар тақташалардың жазылып тұрғанын көреміз. Ал жалған тілшелігүлде 3 тісшелі жазылған тақташа болады. Күлтенің түтікшесіне бітісіп өскен 5 аталығы бар. Тозаңдығы да түтікшеге қосылады. Жатыны төмен орналасады. Аталық түтік арқылы аналық аузы қостелімді аналық мойны өтеді. Демек, күрделігүлділерде бір ғана аналық болады.
  • Жемісі – айдарлы немесе айдарсыз тұқымшалар.
  • Күрделі гүлділердің формуласы: Т0К(5)А(5) Ж(2) (бақбақ гүлі).

Мақсыр (сафлор)

  • Олардың құрамында 25–37% май болады. Мақсыр майы күнбағыс майынан кем түспейді. Оның майы тағамға және техникалық мақсатқа (бояу, эмаль, сабын алуға) пайдаланылады.
  • Мақсырдың тұқымшалары ауыл шаруашылық құстарына жем ретінде беріледі.
  • Ал тұқым ұны ауыл шаруашылық малдарға күнжара түріндегі малазық болып саналады. Мақсырдың балаусалы сабақ жапырақтары сүрлемге салынып, малға беріледі.
  • Күлте жапырақшалары да бағалы. Олардан қызыл және сары бояу өндіріледі. Аспаздыққа да пайдаланылады. Мата бояйтын бояу алынады.

Мақсыр

Өгейшөп 

  • Қазақстанда 1 ғана түрі кездесетін күрделігүлділер тұқымдас, көпжылдық шөптекті өсімдік.
  • Ерте көктемде көптеген шөптекті өсімдіктерден бұрын өгейшөп шығып, гүлдейді.
  • Бір қызығы – өгейшөп жапырағын гүлдену соңынан жаяды.
  • Оның биіктігі 10–25 см, сабағы – қабыршақты.
  • Гүлсидамды сабақта бір ғана гүл болады. Қабыршақты сабақ өгейшөптің жерасты бөлігі – тамырсабақтан өсіп шығады. Торлы жүйкелі, бүйрек тәрізді ірі жапырақтары көзге бірден шалынады.
  • Өгейшөп жапырағы тақтасының үстіңгі беті түксіз жылтыр – «салқындық» білдіреді. Жапырақтың астыңғы бетінде жұмсақ түктер өсіп, «жылылық» шырай білдіреді. Осы екі түрлі ерекшелігіне байланысты өсімдік «өгейшөп» аталған. Өсімдік себетгүлінің құрылысы да ерекше.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет