Өкпенің созылмалы обструкциялы ауруы (ӨСОА) - өкпе паренхимасының, тыныс жолдарының дисталды бөлімінің зақымдалуымен және эмфиземаның дамуымен жүретін созылмалы қабыну ауруы, бейспецификалық персистирлеуші қабыну реакциясымен туатын жартылай немесе толық қайтымсыз бронх обструкциясының дамуымен ауа ағФымының шектелуімен сипатталады. - Өкпенің созылмалы обструкциялы ауруы (ӨСОА) - өкпе паренхимасының, тыныс жолдарының дисталды бөлімінің зақымдалуымен және эмфиземаның дамуымен жүретін созылмалы қабыну ауруы, бейспецификалық персистирлеуші қабыну реакциясымен туатын жартылай немесе толық қайтымсыз бронх обструкциясының дамуымен ауа ағФымының шектелуімен сипатталады.
ӨСОА эпидемиологиясы - ӨСОА – өлім себептерінің 4 орнын алады, жүрек ауруларынан, өкпе обырынан, церебралды тамырлық аурулардан кейінгі.
- ӨСОА – таралуы өсуде.
- ӨСОА – негізгі себебі темекі шегу.
Қауіп факторлары ӨСОА патогенезі - Респираторлы жүйе қабыну клеткаларының белсенуі
- Спазм, ісіну, гиперсекреция
- Микроағзалардың колонизациясы
- Фиброз, метаплазия эпителия
- Альвеолярлы қабырғаның деструкциясы
- (эмфизема)
- Темекі және басқа поллютанттар
- Спазм, ісіну, гиперсекреция
ӨСОА жіктеуі | | | | | - ЖДШК1/ЖӨТС <70 %,
- ЖДШК1 қалыптыдан > 80 %;
- жөтел, қақырық аздап, ентігу жоқ
| | | - ЖДШК1/ЖӨТС < 70 %,
- ЖДШК1қалыптыдан 80-50 %;
- ентігу физикалық жүктеме, өршу кезінде
| | | - ЖДШК1/ЖӨТС < 70 %,
- ЖДШК1 қалыптыдан 50-30%;
- ентігудің ұлғаюы, қайталамалы өршулер,
- өмір сапасының төмендеуі
| | | - ЖДШК1/ЖӨТС < 70 %,
- ЖДШК1 қалыптыдан < 30 %;
- созылмалы өкпелік жеткіліксіздік, қан айналым жеткіліксіздігі, оттегіге тәуелділік, өмір сапасының қанағаттанарлықсыздығы, өршулер өмір ұзақтығын азайтуы мүмкін
| ӨСОА жіктелуі: - Опросник для оценки выраженности симптомов ХОБЛ (CAT)
Модифицированный опросник для оценки выраженности одышки (mMRC) ӨСОА клиникасы - Анамнезінде – темекі шегу, 25 қорап/жыл стажбен (стаж бір күндегі шылым саны/20, темекі шегу уақыты, жыл).
- Жөтел, қақырық көп жылдар бойы.
- Бастапқыда таңертеңгілік жөтел, кейіннен күні бойы.
- Қақырық әдетте шырышты, өршу кезінде – іріңді, мөлшері 50-100 мл/тәу.
- Жөтел, қақырық қысқы мезгілде, инфекция кезінде үдейді.
- Ентігу біртіндеп п.б., физикалық күш түскенде, сырылдармен, кеуде тұсыны басып ауруымен бірге жүреді, ентігу үнемі үдеп отырады.
- Кейбір науқаста созылмалы тыныс жеткіліксіздігі, өкпелік жүрек дамиды (бронхиттік тип - «көк ісушілер»).
- Басқаларында айқын ентігу, құрғақ жөтел, жүдеу (эмфизематозды тип - «қызыл пысылдақтар»).
- Көбіне аралас типті ӨСОА байқалады, яғни эмфизема мен созылмалы бронхит клиникасының болуы.
| | | - эмфизематозды тип - «қызыл пысылдақтар»
| - бронхиттік тип - «көк ісушілер»
| Созылмалы обструкциялы аурудың эмфизематозды және бронхтық түрлерінің салыстырмалы сипаты | | | | | | - Үдемелі ентігу 50-70жаста
| - Продуктивті жөтелмен 45-55жастан кейін
| | | | - Нормо- немесе гиперстеникалы
| | | | | | | | - Жиі жоғары
- Күш түскенде,
- Бронхиттің өршуі кезінде
| | | | | | | | - Шырышты-іріңді, кейде іріңді көп мөлшерде
| | | - Жедел тыныс жеткіліксіздігі инфекция салдарынан терминалды жағдаймен аяқталады
| | Созылмалы обструкциялы аурудың эмфизематозды және бронхтық түрлерінің салыстырмалы сипаты | | | | | | | | - Өкпелі жүректің клиникалық көрінісі
| | | - Кеуде қуысы көлемінің ұлғаюы
| | | | | | | | | | - Құрғақ ысқырықты сырылдар, қатаң везикулрялы тыныс
| | | - Әлсіз қантамыр суоеті, үрленген өкпе, буллалар
| - Өкпе суретінің күшеюі, жергілікті фиброз
| | | | - Қалыпты, шамалы төмендеген
| ӨСОА –ның диагностикасы - 1. Қақырық анализі: цитологиясы, микробиологиялық зерттеуі.
- 2. ЖҚА: өршуде – нейтрофилді лейкоцитоз, ЭТЖ ↑.
- Гипоксемияда – эритроцитоз, гематокрит ↑.
- 3. Рентген - көкет мұнарасының төмендеуі және қозғалысының шектелуі;
- өкпенің гиперауалылығы, буллалар және ретростерналды кеңістіктің
- ұлғаюы; жүрек көлеңкесінің тарылуы; бронх қабырғаларының жоғары
- тығыздығы, оның бойындағы инфильтрацияның, яғни бронх
- тармағындағы қабыну үрдістің және эмфиземаның болуы.
- 4. СТҚ – ЖДШК1<80%, ЖДШК1/ЖӨТС<70%. Обструкцияның
- қатымсыздығын анықтау – сальбутамолмен сынамада 15% кем болуы.
- 5. КТ – көрсеткіш бойынша.
- 6. Бронхоскопия – көрсеткіш бойынша. Шырышты қабатты, БАШ,
- биопсия.
- 7. ЭКГ – жүректің оң бөлімдерінің гипертрофиясы.
- 8. Қанның газдық құрамы
ӨСОА қанның газдық құрамы | | | | | | - РаО2 = 80-100 мм.с.б.
- РаСО2 = 36-45 мм.с.б.
- рН =7,36-7,44 мм.с.б.
| - Гипоксемия РаО2 <80 мм.с.б.
- Гиперкапния РаСО2<45 мм.с.б.
| ӨСОА ажыратпалы диагностикасы | | | | | | | | | | | - 40-60 жаста, (α1-антитрипсин тапшылығында жас кезде)
| | | | | | | - Интермиттирлеуші (ентігу, ысқырықты тыныс, жөтел)
| - Созылмалы (ентігу, жөтел, қақырық)
| | | - Эпизодты, әдетте қайтымды
| - Созылмалы, персистирлеуші
| | | | | | | | | - Қан және қақырықта эозинфилия
| | | | | | | ӨСОА ажыратпалы диагностикасы | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - Сыртқы тыныс қызметінің бұзылуы
| | | | Госпитализацияға көрсеткіштер - ӨСОА ауыр өршуі.
- Науқас жасының 65 астам болуы немесе қосалқы ауру (қантты диабет, ЖИА, АГ және б.)
- Тыныс жеткіліксіздіггінің жылдам үдеуі.
- Гипоксиялық, гиперкапниялық комалар немесе гипоксемия мен гиперкапнияның тез үдеуі.
- ӨСОА ауыр асқынуларының болуы, ең алдымен декомпенсирленген өкпелік жүректің.
- Емханада емнің тиімсіздігі.
ӨСОА емі ӨСОА медикаментсіз емі - Қауіп факторларын жою
- Темекіден бас тарту
- Өндірістікқауіп факторларды болдырмау
- Респираторлы инфекциялардың алдын
- алу (гриптан вакцинация)
- Науқастарды оқыту және өкпелік реабилитация бағдарламалары
- Оттегімен емдеу
Өкпенің созылмалы обструктивті ауруының тұрақты сатыдағы емі GOLD 2010 - Қысқа әсерлі бронходилататорлар – қажетіне қарай және ӨСОА I сатысында
- Ұзақ әсерлі бронходилататорлар – ӨСОА II сатысынан бастап базистік емі
- Ұзақ әсерлі бронходилататорлар үнемі; реабилитациялық шаралар
- Ұзақ кислородотерапия
- Хирургиялық ем мүмкін
- Қауіп факторларын белсенді төмендету
- Қысқа әсерлі бронходилататорлар қажетіне қарай
- ЖДШК1 < 30%
- н/емее
- ЖДШК1 < 50% + созылмалы тыныс жеткіліксіздігі
- ЖДШК1/ЖӨТС < 0,07
- 30% ≤ ЖДШК1 < 50%
- ЖДШК1/ЖӨТС < 0,07
- 50% ≤ ЖДШК1 < 80%
- ЖДШК1/ЖӨТС < 0,07
- ЖДШК1 ≥ 80%
- ЖДШК1/ЖӨТС < 0,07
Қысқа әсерлі БД (қажетіне қарай және ӨСОА I сатысында) - Қысқа әсерлі -2-агонистер
| | | | | | | - Вентолин
- Сальбутамол
- Саламол
| - Қысқа әсерлі М-холинолитик
| | | | | | | | - Фенотерол + Ипратропиум бромид
| | - Ксантиндер (теофиллиндер)
| | Ұзақ әсерлі ДБ (ӨСОА II сатысынан бастап базистік емі) - Ұзақ әсерлі -2 агонистер (ҰӘБД)
| | | | | | | | - Ксантиндер (теофиллиндер)
| | | | | | | | Oнбрез® Бризхалер® Индакатерол - 24 сағат әсер ететін бірінші 2-агонист, тәулігіне 1 рет
- Тез әсер етеді- 5 минут ішінде
- Ұзақ әсер етеді - 24 сағат
- Қауіпсіз және науқастар жақсы қабылдайды
- Мөлшерлері: 150 мкг, 300 мкг
- қорапта 30 капсула
- Инструкция по медицинскому применению препарата Онбрез
Тұрақты ӨСОА емі: Ингаляциялық глюкокортикостероидтар (ИГКС) - Тұрақты ИГКС қолдануға көрсеткіштер:
- ӨСОА симптомдарының болуы,
- ЖДШК1 <60% тиістіден ( III және IV сатылары: ауыр және
- өте ауыр ӨСОА)
- жиі қайта өршулері (мысалы, алдыңғы 3 жылда 3 өршу)
- Ингаляциялық глюкокортикостероидтар
| | - Беклометазона дипропионат (БДП)
| - Бекотид
- Беклазон
- Беклоджет
- Альдецин
| | | - Пульмикорт
- Бенакорт
- Будесонид
| | | | Комбинирленген препараттар (ИГКС+ ҰӘБД) - Комбинирленген препараттар (ИГКС+ҰӘБА)
| | - Флутиказон пропионат + сальметерол
| | | | | - Халықаралық ұсыныстарға сәйкес ИГКС + ҰӘБА комбинациясы ӨСОА ауыр сатысынан бастап қолданылады
ӨСОА серетидтің (флутиказон+сальметерол) мөлшері: - Серетид ДАИ 25/250 мкг 2 ингаляция х 2 рет/тәу
- Серетид Мультидиск 50/500 мкг
- 1 ингаляция х 2 рет
Тұрақты ӨСОА емі: - Муколитиктер:
- N-ацетилцистеин (флуимуцил, мукосолвин, АЦЦ). Препарат көбіне 600 – 1200 мг/тәул мөлшерінде, таблетка немесе ұнтақ ретінде тағайындалады немесе 300 – 400 мг мөлшерінде күніне 2 рет небулайзердің көмегімен енгізіледі.
- Амброксол (ласальван) - тыныс жолдарынң шырыштының секрециясына, қабынуға қарсы және антиоксидантты әсер береді , сурфактанттардың пайда болуын жоғарылатады. 30 мг-нан тәуілігіне 3 рет.
- Бактерияға қарсы препараттар: Ең жиі кездесетін үш патогенді микроорганизм: Haemophilus influanzae, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis қарсы Сонымен қоса сирек кездесетін басқа пиогенді бактериялар: стрептококктар, стафилококктар, граммтеріс микроорганизмдер. Амоксициллин-клавуланаты, екінші қатарлы цефалоспориндерді және фторхинолондар жиі қолданылады.
- ӨСОА асқынуындағы жедел тыныс жеткіліксіздігі кезінде, аз мөлшерде гепарин әрбір 8-12 сағат сайын 5000 бірлік мөлшерінде, тері астына.
ӨСОА өршу критерилері (N.R.Anthonisen) - ентігудің пайда болуы және күшеюі
- қақырық мөлшерінің өсуі
- қақырықтың іріңдеуі
- Барлық 3 белгінің болуы - өршудің I типі,
- екі белгінің болуы - өршудің II типі,
- 1 белгінің болуы - өршудің III типі.
ӨСОА өршулеріндегі негізгі препараттар: ӨСОА өршуіндегі емдік бағдарлама: - ; РаО2 60 мм с.б. жеткенше.; SаО2 90-95%.
- сальбутамол Оксигенотерапия - 15—18 сағ. Ылғал 30—40% қсопа, 4—5 л/мин жылдамдықпен + ипратропий аэрозолі (беродуал), 2 доза әрбір 20 мин, 10 дозаға дейін, кейіннен 2 доза х 4 рет;
- егер сальбутамолға қарсы көрсеткіш болса - ипратропий аэрозолі I —2 доза х 3рет;
- топикалық ИГКС: флутиказон, будесонид немесе беклометазон 2 доза х 4 рет.;
- теофиллин 200 мг, 10 мл - 2% раствор; кейін 100 мг, 5 мл, 2% , каждый час, 2 раза;
- преднизолон (метилпреднизолон) к/і 60 мг х 3 рет - 3-5 күн; немесе ауыз арқылы преднизолон 40 мг – 14 күн.
- гепарин т/а 2500 Б х 4 рет, қан ұюды бақылау; эноксапарин т/а 20—40 мг 1 р/тәу; далтепарин т/в 2500-5000 ХБ х 1 рет;
- пентоксифиллин к/і 1 амп., 100 мг, 2 рет;
- амброксол к/і, б/е 1 амп., 15 мг х 3 рет;
- ацетилцистеин ішке 600 мг/тәу;
- фуросемид к/і 20 мг, 2 мл; немесе торасемид к/і 20 мг.
ӨСОА инфекциялық өршуі - Амоксициллин 500 мг х 4 рет; амоксициллин/клавуланат 625 мг х 3 рет – 7-10 күн;
- Макролид: кларитромицин 250мг х 2 рет;
- азитромицин (азимед) к/і н/се ішке 500 мг х 1 рет - 3 күн; мидекамицин 400 мг х 3 рет;
- Фторхинолон: ципрофлоксацин 250—500 мг х 2рет; левофлоксацин (Флоксиум) 500 мг х 1 рет; мо-ксифлоксацин.
Өкпелік реабилитация: - фармакотерапия, тыныс алу моделінің өзгерту, физикалық жаттығу, психо-әлеуметтік қолдау, рационалды тамақтану, білім беру бағдарламасы, тыныстық тренинг.
Назарларыңызға рахмет!!!
Достарыңызбен бөлісу: |
