Саяси шиеленіс пен саяси процестер

2 Саяси жанжалдар мен дағдарыстарды реттеудің әдістері мен тәсілдері.

3 Қазақстандағы саяси жанжалдар мен келісім мәселесі.

4 Этносаяси жанжалдар.

Саяси шиеленіс, жанжалдар, мәміле, консенсус, коалиция, «вето» құқығы, концессив(реттеуді үшінші жақтың күшіне жүктеу), балама (альтернатива), үкіметтік, парламенттік, конституциялық шиеленіс.

1. 
   Саяси жанжалдарға не жатады?
   
2. 
   Саяси жанжалдар не себептен туындайды?
   
3. 
   Конфликтология ғылымы немен айналысады?
   
4. 
   Саяси шиеленістердің қоғамдағы рөлі қандай?
   
5. 
   Шиеленістердің даму барысындағы қандай кезеңдерді білесіз?
   
6. 
   «Мәміле», «консенсус» түсініктері туралы не айтар едіңіз?
   
7. 
   Саяси жанжалдардың шешілу жолдары қандай?
   
8. 
   Саяси шиеленіс пен саяси дағдарыстың қандай айырмашылығы бар?
   

2 Саяси идеологияның құрылымы, қызметі және деңгейі.

3 Негізгі әлемдегі идеология түрлері: либерализм, консервативтік, социализм, фашизм.
Білуге қажетті түсініктер мен категориялар

Саяси сана, идеология, консервативтік идеология, либерализм, социал-демократизм, фашизм, коммунизм, ұлтшылдық(национализм), анархия, медикратия, идеократия, шовинизм, сионизм, антисемитизм, догматизм.

1. 
   Саяси сана деген не? Ол қандай қызметтер атқарады?
   
2. 
   Саяси сананың пайда болуына қандай факторлар әсер етеді?
   
3. 
   Қоғам мен жеке адамның өмірінде идеологияның маңызы неде?
   
4. 
   Либералдық идеологияның негізгі қағидалары қандай?
   
5. 
   Консервативтік идеологияның жағымды жағымсыз жақтарына не жатады?
   
6. 
   Фашистік идеологияның «өміршеңдігін» немен түсіндіруге болады?
   
7. 
   Қазіргі таңда социалистік идеология басты орында тұрған елдерді көрсетіңіз?
   
8. 
   Социал-демократиялық идеологияның ерекшеліктеріне нені жатқызасыз?
   
9. 
   Коммунистік идеология пайдалы жақтарын атап көрсетіңіз?
   
10. 
    Қазақстандағы идеологиялық жағдай қандай деп ойлайсыз?
    

2 Саяси мәдениеттің құрылымы және оны қалыптастыратын қоғамдық күштер.

3 Авторитарлық-тоталитарлық режимнен демократияға өту барысындағы саяси мәдениеттің даму барысы.

4 Қазақстандағы саяси мәдениеттің жағдайы.

Саяси мәдениет, саяси әлеуметтену, саяси фактор, саяси белсенділік, абсентеизм, аполитизм, конформизм, нонконформизм, саяси салт-дәстүр, контрмәдениет, субмәдениет, сана фрустрациясы, экстримизм, компромисс, консенсус.

1. 
   Саяси мәдениет түсінігі мен қызметі қандай?
   
2. 
   Саяси мәдениеттің құрылымының негізгі элементтері не?
   
3. 
   Саяси мәдениеттің қандай типтерін білесіз?
   
4. 
   Саяси субмәдениет және оның типтері
   
5. 
   Қоғамның, жеке адамның өмірінде саяси мәдениет қандай рөл атқарады? Оған қандай мысалдар келтіре аласыз ?
   
6. 
   Жекелеген елдердің қоғамдық саяси құрылымындағы билікті ұйымдастыру ерекшеліктеріне саяси мәдениеттің қандай ықпалы бар деп ойлайсыз?
   
7. 
   Қазақстандағы саяси мәдениеттің қандай ерекшеліктерін атар едіңіз?
   
8. 
   Саяси әлеуметтенудің мақсаты неде?
   
9. 
   Саяси мәдениет пен саяси әлеуметтенудің арақатынасы, өзара ықпалы қандай?
   
10. 
    Адам өзінің саяси әлеуметтенуіне қалай әсер етеді?
    
11. 
    Саяси әлеуметтенудің шегі бар ма?
    
12. 
    Саясаттану пәнін оқып білудің барысында қандай саяси құндылықтарға ие болдыңыз?
    

2 Тұлғаның саяси әлеуметтенуі.

3 Жеке адамның құқығы мен бостандығы, құқықтарының жіктелуі.

4 Қазақстан Республикасының Конституциясы мен жалпыға бірдей адам құқығының Декларациясы.

Саясаттану объектісі және субъектісі, билль, АҚШ-тың Тәуелсіздік декларациясы, азаматтық құқық, экономикалық құқық, мәдени құқық, саяси әлеуметтену, адам құқығы, азамат құқығы, абсентеизм, конформизм, нонконформизм, құқық қорғау орындары, құқық диалектикасы.

1. 
   «Саясаттың» субъектісі және объектісі деп нені айтады?
   
2. 
   «Тұлға» ұғымына түсінік беріңіз?
   
3. 
   Тұлғаның қоғамдық -саяси өмірге белсене араласуының маңызы неде?
   
4. 
   Жеке адамның қандай құқықтары мен бостандықтарын білесіз?
   
5. 
   Жеке адамның құқықтары қалай жіктеледі?
   
6. 
   Тұлғаның саяси қызметінің түрлері (саяси белсенділік, апатия, индиференттілік, бейтараптық, конформизм, нонконформизм)
   
7. 
   Саяси мінез-құлықтың экстремалды түрлері (көтеріліс, ереуіл, саяси экстремизм )
   
8. 
   Қазіргі қоғам қалай жіктеледі, оның өлшемі қандай?
   
9. 
   Қазақстан Республикасының ұлттық-мемлекеттік жағдайының ерекшеліктері қандай?
   
10. 
    Қазақстандағы ұлттық саясаттың негізгі бағыттарына не жатады?
    
11. 
    Адамның құқығы мен бостандығының кепілдігі не болып табылады?
    

2 Қазіргі кездегі орын алған ғаламдық проблемалар, оларды шешу жолдары.

3 Ғаламдану жағдайында Қазақстанның халықаралық қатынастар жүйесіндегі сыртқы саясатының ерекшеліктері.
Білуге қажетті түсініктер мен категориялар

Әлемдік саясат, халықаралық қатынастар, әлемдік саяси процесс, ғаламдық проблемалар, халықаралық қауіпсіздік, жаңа әлемдік тәртіп, геосаясат, екіполюсті және бір полюсті әлем, дипломатия, консенсус, декларация, брифинг, коммюнке, доктрина, ұлттық мүдде, ғаламдану, Ұлттық қауіпсіздік, аймақтық интеграция.

1. 
   Қазіргі әлемдік саясаттың даму тенденцияларын айқындаңдар.
   
2. 
   Әлемдік дамудың негізгі қайшылықтары жөнінде не айтар едіңіз?
   
3. 
   Қазіргі кездегі орын алған ғаламдық проблемалар, оларды шешу жолдары туралы не білесіңдер?
   
4. 
   БҰҰ және басқа да халықаралық ұйымдардың әлемдік саясаттағы орны?
   
5. 
   Халықаралық қатынаста ұлттық мүдде және ғаламдық қауіпсіздіктің байланысы қандай деңгейде?
   
6. 
   Қазіргі заман үшін саяси жүйенің қандай типі басым?
   
7. 
   Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының негізгі бағыттары?
   
8. 
   Қазақстанның халықаралық және аумақтық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі қандай бастамаларын атай аламыз және олардың маңыздылығы қаншалықты?
   

4 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ЖОСПАРЫ

4.2 Ежелгі Грекия жене Римдегі (Платон, Аристотель, Цицерон) саяси ойдың негізгі бағыттары. Ежелгі Шығыс саяси көзқарастарының (конфуцизм, буддизм, даоцизм, легизм) негізгі белгілері туралы 1-кесте толтыру.

1-кесте

конфуцизм	буддизм	даоцизм	легизм

4.3 Феодализмнің пайда болуы дамуы кезеңіндегі Батыс Европа(Фома Аквинский, Николай Кузанский және т.б.), арабтық Шығыс, Орталық Азия мен Закавказье елдеріндегі саяси ой (Аль-Фараби, Низами және т.б.). Реформация және қайта өрлеу кезеңінің саяси ілімдері (Н. Макиавелли, М. Лютер, Д. Бокен, Ж. Боден). Европада капитализм орнау кезеңіндегі саяси ілімдер Ш.Монтескье, Ж.Руссо, И. Кант, Г.Гегель, О.Конт, Г.Спенсер), азаматтық құқық туралы (Т.Джефферсон), М. Вебердің саясаттануы.

4.4 М.В. Ломоносовтың, В.Н. Татищевтің, А.Н. Радищевтің, В.Г. Белинскийдің, А.И.Герценнің, М.А. Бакуниннің, Ш. Уәлихановтың, Абай Кұнанбаевтың, Ы. Алтынсариннің шығармаларындағы саяси ой және идеология. П.Л. Лавровтың, П.Н.Ткачевтің, Н.Н. Бердяевтың саяси көзқарастары. «Славянофильдер», «Батысшылдар» және басқалардың теориялары. К. Маркстың, Ф. Энгельстің, Г.В. Плехановтың, В.И. Лениннің мемлекет, саяси билік, таптық және әлеуметтік құрылым туралы саяси концепциялары.

4.5 Саяси режим түсінігі мен түрлері. Тоталитарлық, авторитарлық жүйенің пайда болуының негізгі формалары мен мәні. Тоталитаризм мен авторитарлық тәртіп, демократиялық режим белгілерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарына 2-кестеде талдау жасау.

2-кесте

Режим түрлері	Демократиялық	Тоталитарлық	Авторитарлық
Тән белгілері
Орын алған кезеңдері
ерекшеліктері

4.6 Саяси ойшылдардың еңбектері мен өмір сүрген кезеңдері туралы 3-кестені толтыру.

3-кесте

Кезеңдері	Ерекшеліктері	Өкілдері	Негізгі еңбектері
Ежелгі шығыс
Антика
Орта ғасыр.Батыс
Орта ғасыр. Шығыс
Қайта өркендеу
Жаңа заман
Қазақ жеріндегі билер
Қазақ ағартушылары
Ресейдегі саяси ойлар
Қазіргі заман

4.7 Саяси партиялардың жіктелуі. Қазақстандағы көп партиялар, қоғамдық-саяси ұйымдар мен қозғалыстардың хронологиялық кестесін құру. Студенттердің қоғамдық қозғалысқа қатынасы.

4.8 Демократия түсінігі және принциптері. Демократияның негізгі теориялары: классикалық, элитарлық, плюралистік және партиялық. Қазақстандық демократияны қалыптастырудағы қиындықтар: қоғамдық құрылыстың идеалы және шындық.

4.9 Саяси жүйенің құрылымының қатынастары, институттары туралы шығарма жазу.Төмендегі кестедегі түсініктердің әрқайсысына анықтама және құрамына нелер кіретінін 4-кестемен көрсету қажет.

4-кесте

Саяси институттар	Саяси мәдениет	Саяси қатынас	Саяси ережелер

4.10 Саяси жетекшілік. Басшылық теориясы. Басшылықтың қазіргі технологиялары. Қазақстандағы қазіргі кездегі саяси жетекшілік және элитаны қалыптастыру ерекшеліктері. Басшы рөлін сомдау (студенттер өз таңдаулары бойынша сөз сөйлейді)

4.11 Саяси элита түсінігі мен қызметі. Саяси элиталардың қалыптасуы мен жіктелуі. Қазіргі замандағы саяси элита, оның билікті атқару негіздері. Элитаны іріктеу жүйесі туралы 5-кестені толтыру.

5-кесте

4.12 Мемлекеттердің түрлері, басқаруы мен территориялық бөлінісі туралы 6-кестені толтыру.

6-кесте

Мемлекеттің бөлінуі	Түрлері
Территориялық құрылымы бойынша
Саяси тәртібі бойынша
Билік түрі бойынша
Мемлекеттің қызметтік бағыты

4.13 Саясат және идеология. Саяси идеология: құрылымы, қызметі және деңгейі. Басқа да идеология түрлері: ленинизм, неолиберализм, неоконсерватизм, антиэтатизм, сионизм түсініктеріне талдау жасау. Әлемдегі негізгі идеология түрлері: либерализм, консерватизм, социализм, фашизмнің өкілдері мен негізгі ойлары мен ұстанған идеяларын 7-кестеде көрсетіңіз.

4.15 Әлемдік саясат және халықаралық қатынастар. Жаңаша саяси ойлау және халықаралық қатынастар. Қазіргі кездегі ғаламдық проблемалар, оларды шешу жолдары. Егеменді Қазақстан халықаралық қатынастар жүйесінде, сыртқы саясатының ерекшеліктері.

4.16 Қорытынды сабақ, жалпы саясатқа деген көзқарастың толығуын дәлелдеу, саясаттану пәнінің маңызы туралы өз көзқарастарын білдіру
5 РЕФЕРАТ ТАҚЫРЫПТАРЫ
1 Саясаттану ғылымының зерттеу әдістері.

2 Ежелгі замандағы діни текстердегі саяси идеялар.

3 Платон және Аристотель еңбектерінің мемлекет және мемлекеттік құрылым туралы ойлары.

4 Саясаттанудың негізгі даму кезеңдері.

5 «Салыстырмалы» және «қолданбалы» саясаттану.

6 Қазақстандағы саяси ғылымның дамуы: негізгі мақсаттары, даму жолдары, болашағы.

7 Цицерон және оның саяси концепциясы.

8 Әл-Фарабидің саяси-әлеуметтік ой-пікірлері.

9 Макиавели және макиавелизм.

10 Қазақ эпостарындағы саяси идеялар.

11 Социал-утопистердің саяси көзқарастары.

12 Ш.Ш. Уәлихановтың саяси-әлеуметтік көзқарастары.

13 Билік теориялары.

14 Қазақстандағы лоббизм институты.

15 Монтескье іліміндегі «билік бөлу» принципі .

16 Демократия - билік түрі ретінде.

17 Қазақстан Республикасының саяси жүйесі.

18 Парламенттік демократия.

19 Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігі.

20 Ислам және саяси жүйе.

21 Көппартиялыққа көшу. Партиялық жүйелер.

22 Халықаралық ұйымдар мен институттар.

23 Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты.

24 Қазақстан Республикасының Конституциясы.

25 Қазақстандағы саяси ой-пікірлер мен дәстүрлердің тарихы.

26 Қазақ мемлекетінің қалыптасу тарихы.

27 Қазақстан Республикасының ұлт саясаты.

28 Қазақстан Республикасының идеологиясының қалыптасу ерекшеліктері

29 Қазіргі Қазақстандағы саяси-әлеуметтік тұрақтылықтың қайнар көздері.

30 Қазақстандағы демократияның ерекшеліктері.

31 Жаһандану жағдайындағы Қазақстан Республикасының ұстанымдары.

32 Президент Н.Ә. Назарбаевтың саяси портреті.

33 Абайдың «қара» сөздеріндегі саяси ойлар.

34 Билікті бөлу принциптері(Ш.Л.Монтескье).

35 Қазақстандағы лоббизм мәселесі.

36 Роберт Дальдің полиархия теориясы.

37 В.Парето, Г.Моска, Р.Михельстің элиталар теориялары.

38 Либерализм және неолиберализм.

39 Қазіргі заманға фашизм қауіп тудыра ала ма?

40 Әлемдік саясаттағы БҰҰ рөлі.

1 Саясат дегеніміз не?

2 Саясаттану білімдердің құрылымы және атқаратын қызметі.

3 Саясат білімдерінің дәуірлерге бөлінуі.

4 Саясаттанудағы идеялық-теориялық күрес.

5 Ежелгі Шығыстың таптық қоғамындағы саяси ой-пікірлер.

6 Ежелгі Грекияның саяси ой-пікірлері.

7 Ежелгі Римнің саяси ой-пікірлері.

8 Қайта өрлеу Ренессанс дәуіріндегі саясат пен құқық.

9 Батыс Еуропаның Феодалдық қоғамның саяси, құқықтық ой-пікірлері.

10 Саясат пен биліктің рационалдық және дәстүрлі тұжырымдамалары.

11 Араб Шығысы, Орта Азия және Закавказье елдеріндегі саяси ой-пікірлер.

12 Ресейдің саяси және құқықтық ілімдері.

13 ХІХ ғасырдың 1-жартысындағы саяси, құқықтық теорияларының негізгі бағыттары.

14 Ресей халықтарының саяси ой-пікірлері.

15 Марксизмге көзқарас неге өзгерді?

16 Саяси биліктің түрлері.

17 Биліктің легитимділігі.

18 Саяси биліктің атқаратын қызметі.

19 Жеке тұлға – саясаттың субъектісі.

20 Жеке адамның құқықтары мен бостандықтары.

21 Билік басындағы элита: оның құрылымы мен қызметі.

22 Саяси серке, оның түрлері мен атқаратын қызметі.

23 Саяси тәртіп түрлері.

24 Саяси жүйенің мәні мен құрылымы.

25 Шетелдік саясаттанудың саяси жүйенің проблемалары.

26 Мемлекет – қоғамның саяси жүйесінің басты буыны.

27 Мемлекеттің түрлері және атқаратын қызметі.

28 Мемлекеттің негізгі белгілері.

29 Құқықтық мемлекет.

30 Авторитарлық және тоталитарлық тәртіптер, олардың мәні.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1 Әбдіғалиев Б.Б. Саяси ой тарихы.-Алматы,2003

2 Қапесов Н. Саясаттану.- Алматы. - Жеті жарғы, 2003

3 Балғымбаев А.С. Саясаттану негіздері. – Алматы, 2004

4 Жамбылов Д.Ә. Саясаттану негіздері. – Алматы. - Жеті жарғы, 2003

5 Капесов Н.К. Основы политологии. – Алматы.- Жеті жарғы, 1995

6 Кенжебаев М.С. Саясаттану негіздері. – Алматы. – Санат, 1995

7 Кенжебаев С., Бұлықтаев Ю. Саясаттану негіздері. – Алматы. – 1999

8 Әбуев Қ.Қ. Саяси сөздік-анықтама. – Алматы. – 1996

9 Қысқаша саяси сөздік. – Алматы. – 1993

10 Жамбылов Д.Ә., Жамбылова Ғ.Қ Саясат сөздігі.-А., Экономика,1997

11 Белов Г.А. Политология: Курс лекций: Учебное пособие-М.,1997

12 История политических и правовых учений. Под ред.В.С. Нерсесянца. М., 1997

13 Исмагулов Н. Политология. Учебное пособие. – Алматы, 1993

14 Даембаева А.Б., Столярова Л.В.,Основы политологии.-Усть-Каменогорск,1999

18 Гаджиев К.С. Политическая наука; учебное пособие –М., 1995

19 Белов Г.А. Политология: Курс лекций: Учебное пособие-М.,1997

20 Введение в политологию: Словарь- справочник/Сост. Купряшин Г.Л.и др. Под. Ред. В.П. Пугачева- М., 1996

21 Введение в политологию: Учебное пособие. – Москва, 1998

22 Мальцев В.А. Основы политологии: Учебник для студентов вузов.- М., 1997

23 Мухаев Р.Т. Политология: Учебное пособие для студентов юридических и гуманитарных факультетов. М., 1997

24 Политология: учебное пособие для вузов/Сост.и отв. Ред. Радугин А.А.-М., 1997

25 Политология: учебное пособие/Общ.ред. Клементьев Д.С.-М., 1997.

26 Пугачев В.П., Соловьев А.И. Введение в политологию. Учебник для студентов высших учебных заведений.-М., 1996

27 Булатова А.Н., Исмагамбетова З.Н. Политология. Учебное пособие. – Алматы. – Данекер. – 1998

28 Джунусова Ж.Х., Булуктаев Ю.О., Акимова А.М. Введение в политологию. – Алматы. – Жеты жаргы. – 1998

29 Политология. Учебник для студентов вуза. Под ред. А.Н. Мустафина. – Алматы. – 1994