Шахмардан есенов
(«Қазақ әдебиеті», 7 қаңтар 1997 жыл.)
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
Шахмардан есенов
- Бұл бет үшін навигация:
- Сокольскийдің
- Михаил Есенәлиев былайша таратады
| («Қазақ әдебиеті», 7 қаңтар 1997 жыл.)
Қашанда да Қонаевтың кемшілігін айтқысы келгендердің бәрі оның «айналасына» кінә артады. Айналасы--олар кім? Бір жауабын мына хат айтады: «--Сізге Д.В. Сокольскийдің бір жағымсыз қылығы туралы хабардар етуді өзімнің міндетіме балаймын. Осы жылдың орта шенінде ол, Ержанов және тағы бір қазақ (тапал, ОК-ның қызметкері) .... кездесіп, бір записканы (қысқа хатты) жазуды қолға алды. Басында мен оған мән бере қоймаған едім, бірақ жақсылық еместігін сезе сала Д.В.-дан оны маған көрсетуін сұрадым. Ол көп қиналып, ақыры маған көрсетті. Бұл Сізге және Сіздің жақындарыңызға жабылған жан түршігерлік жала боп шықты. Мен оған тоқтау салдым. Ол маған уәде берді. Мен оған түсіндірдім. Сіз Д.М.Сокольскийге жақсылықтан басқа ешнәрсе жасаған жоқсыз. Еңбек Ері, депутат, бірінші вице-президент және тағы басқалар. Ол Сіздің қолдауыңызсыз-ақ (оның ойынша Сіз қарсы болған көрінесіз) Еңбек Ері болдым дейді. Академиктікке өткенде де қолдамапсыз, жалпы оның ойынша Сіздердің барлығыңыз да оңбағансыздар, оны бағалай алмағансыздар, барлығыңызды жойып жіберу керек дейді. Дегенмен ол бұл хатты ешқайда жібермеймін деп маған сөз берген еді. Ендігі біліп отырғаным- ол ауру адам. Ол өзін періште санайды. Ал ақиқатында меньшевиктің ұлы. Оңбаған. Сәлеммен, Сокольская». ***
Нұрың пейіште шалқығыр Сокольская.................евна әділетсіздіктің көпе көрнеу көз алдында жасалып жатқанына жаны шыдамай, «өзімнің міндетіме балаймын» деп тұрып осылай Есеновке хат жазыпты. Оны біз Камила апайдың қолындағы қолжазба-құжаттардың арасынан кезіктірдік. Не айтарыңды да білмей, орыстар айтқандай «бог вам судья» дейсің. Сөйдемегенде не демексің, бәрі де әруаққа айналып, бір жаратушыға барды ғой. Ол жақта не болып жатқаны бір құдайға ғана анық. Он бес жыл Орталық комитеттің идеология жөнінен хатшысы, Қонаевтың оң қолы болған С.Имашев та сол ортаның адамы еді. Ал оның сол ортаға ықпалы қандайлық болғанын М.Есенәлиев айтады. Оның сөзін де, пікірін де қоштайтын көзі тірі көп замандастар ортамызда бар. Тіптен, зор болғандығы сондай кей сәттерде аңғалдау Қонаевтың өзін өз «шындығына» сендіріп, тіптен көзқарасын өзгертіп, кеше берген уәдесін бүгін өзгерткен тұстары да аз болмапты. Кеңестік кезеңнің бүгінде ұмытылып бара жатқан жағдайын, үлкен саяси ортаның «саясаты» қалай жасалынатынын сол кездің мемлекет және қоғам қайраткері Михаил Есенәлиев былайша таратады: «--...С.Н. Имашев, ол көрнекті қайраткер, өз уақытының идеологы болды. Ол жайлы қазіргі таңда жете талданып, талқыланып болған жоқ. Денсаулығының мықтылығын, соңғы уақытқа дейін қажырлы еңбектенгенін ескерсек ол саясаткер ретінде нағыз кемел шағында өмірден өтті. Барлығы күтпеген жерден болды. Москваға Жоғарғы Кеңестің сессиясына аттанды және сол сессиядан соң парламент делегациясын басқарып шетелге жолсапарға бару да көзделген болатын. Ол кезде мен сыртқы істер министрімін, бұл туралы маған Москваға жүрер алдында ол өзі айтқан. Шетел сапарының орнына Кремль емханасына жүрек ауруымен түсіп емделіп, содан Алматыға келгеннен кейін көп ұзамай қайтыс болды. Небір қатерлі аурулар емделіп жатқанын ескерсең, еріксіз көңлің бұзылады… Оның еңбекке қабілеттілігі, сауаттылығы және байыптылығы қызметтестерін өзіне құрметпен қарауға мәжбүрлейтін. Бірақ интеллигенцияның оған идеолог ретінде көзқарасы, бұрындары ғана емес қазір де, қарамақайшы болды. Бүгінде біздер, көп жағдайда байыбына бара бермей, өтпелі кезеңге тән қалыпты бір идеологияның жоқтығын сезінсек те, бұрынғының барлығын бас-көз жоқ түкке тұрғысыз етіп жамандай беретін кезеңді бастан өткерудеміз. Солай дейтіндер сол кезеңде болса өздерін қай қырларынан танытып, қоғамға пайдалы не бітірерлерін кім білсін. Сынаудың тиімді формасы - өз ісіңмен сынау. Біреудің кемшілігін бетіне басудың орнына, дұрысы қалай екенін ісіңмен көрсет, ал, халық әділ бағасын өзі береді. Олай жасауға қазір мүмкіншіліктер жеткілікті – бұрынғы қалыптасқан жүйенің тас талқаны шықты, кеңестік идеологияны түкке тұрғысыз еттік, қысқасы өзіңді көрсеткің келсе оған еш кедергі жоқ. Дегенмен соңғы кездерде, қазіргі тұрмыс жағдайынан ба, өткен уақытты еске түсіру жилеген тәрізді. Егер бұрынғы Кеңестік мемлекетті – революцияға (төңкеріске) дейін және революциядан кейін, соғысқа дейін және соғыстан кейін, қайта құруға дейін және қайтақұрудан кейін деген кезеңдерге бөліп қараған болсақ, Қазақстан жағдайында одан өзге – колхоздастыруға дейін және колхоздастырудан кейін, тың көтеруге дейін және тың көтерілгеннен кейін деп аталатын кезеңдер болды. Саттар Нұрмашұлы Имашевтің еңбек жолы осы соңғы кезеңге, 50-80 жылдарға - алғашқыда Тың өлкелік партия комитетінің хатшысы, одан кейін 15 жыл қатарынан Орталық комитеттің идеология жөнінен хатшысы, соңғы жылдары Қазақ республикасы Жоғарғы Кеңесі Президиумының Төрағасы қызметін атқарған кезеңге тура келді. Бүгін, Д.А.Қонаев туралы оның Қазақстанның даму тарихына, экономикасының, мәдениетінің дамуына қосқан орасан зор еңбегін атап корсететін мақалалар көптеп жарияланып жатқанда, барлық жағымды өзгерістерді тек сол кісімен байланыстырып, көлеңкелі тұстарды өзгелерге телу, әділеттілікке қиянат болған болар еді. Д.А.Қонаевтың да, әрбір адам баласына тән, әлсіз тұстары болды. Оның субьективтілігі, (субьективизм – біреуге іш тарту, әділетсіздік) қызғаныш, кей тұстарда аса қатал көзқарасы Қ.Сатпаев, Ж.Ташенов, Е.Букетов, Ш.Есенеов, Е.Дүйсенов, С.Кенжебаев, К.Егізбаев, К.Ахметов сынды дара тұлғаларға, олардың өмірлеріне ауыр, қайғылы әсерін тигізді. Сондықтан неғұрлым, орынсыз әсірелемей, шындыққа жүгініп жазылса, солғұрлым Қонаевтың өмірбаяны айқын да анық болады, тарих үшін де керегі осы. Имашев басшы ретінде, идеолог ретінде де Қонаевтің көлеңкесі іспетті, оның ықтиярынсыз өз бетінше бір қадам да жасамайтын еді. Саясат, идеология мәселесінде Қонаевтың айрықша сеніміне ие Имашевтай ешкім болмады. жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|