Ш.Е. Есеновке Аса құрметті Шахмардан Есенұлы! «-- Ақтөбе облысының оңтүстігіндегі тұзасты мұнайын тезірек барлау жолдары туралы өзіңізге жолдауымды Сіздің министрліктің істеріне араласу деп санамассыз.
Батыс Қазақстандағы менің көп жылдық жұмыстарымның барысында мен бұл аса бай аумақтың гео логиялық проблемаларына қызығушылығымды ешқашан үзген емеспін, ал соңғы бес жыл ішінде Сіздің және басқа да ғалымдардың алдына тұзасты мұнайын барлық жұмыстарын үдету мәселесін бірнеше мәрте қойып келемін.
Ақтөбе облысының оңтүстігінде өнеркәсіптік мұнай алу мүмкіндігінің теориялық негіздемесін сонау 1960ж. Ақтөбеде өткен кеңесте дәлелдеген едім және сол кеңестің материалдары 1962ж. таратылған болатын, бірақ ол кезде менің ұсыныстарымды жүзеге асыру үшін техникалық құрал-жабдықтар жеткіліксіз еді.
Енді ұңғыманы 5-5,5 км. дейін бұрғылау КСРО-ның әртүрлі аймақтарында, соның ішінде Батыс Қазақстанда да ойдағыдай игерілді, сондықтан тұзасты мұнайының барлық мәселесі бүгінгі күннің көкейкесті мәселесіне айналып отыр.
Өзіңізге белгілі, Ақтөбе облысының солтүстігіндегі кеңгір кезеңіне дейінгі төменгі пермь және жоғарғы карбон мұнай шөгінділері (...) күрделі өте тығыз орналасқан, құбырмен тарту мүмкіндігі төмен, сондықтан байқағанымыздан бойы терең бұрғылардың практикалық мәні жоқ. Ал, Ақтөбе облысының оңтүстігіндегі жағдай басқаша, ондағы қалыптасу мерзімі сондай-ақ шөгінділер қабаты біртұтас платформалық негізде жатыр, тығыз емес, құбырмен тарту мүмкіндігі мол, кеңгірдің тас тұзы тәріздес қабаттасқан.
Кеңгір кезеңіне дейінгі шөгінділерде өнеркәсіптік мұнайдың бар екендігі Кеңқияқ және Қаратөбе құрылымдарын бұрғылау кезінде дәлелденген болатын, сондай-ақ, геофизикалық мәліметтер негізінде ондағы тұзасты шөгінділері платформалық типтегі ірі құрылым ретінде мұнайдың едәуір қорын құруы мүмкін.
Орталық мұнай ғылыми зерттеу ұйымдарының бағалауы бойынша Ақтөбе облысының тұзасты кендеріндегі 5км. дейінгі тереңдіктегі мұнайдың қоры 960млн. тоннадан кем болмаса керек.
Өкінішке орай, Ақтөбе облысының оңтүстігі мұнайлы тұзасты қабаттарын зерттеу жұмыстарының қарқыны өте төмен болып отыр. Біздіңше мұның түп-төркінінде мұнай іздеу және мұнай барлау істерінде қалыптасқан ұйымдық құрылымдар жұмысының тиімсіздігі жатыр.
Сіздің өзіңіз маған бірнеше рет айтқандай, ең соңғысы 1974 жылдың желтоқсанының басында Мәскеуде, Ақтөбеде Қазақстан геология министрлігіне бағынышты қуатты мұнай барлау ұйымын құру қажет және оның жұмысы тұзасты мұнай проблемасын шешуге бағытталуы тиіс. Мұндай ұйым құрылмай Ақтөбе облысындағы бүкіл мұнай барлау жұмыстары Гурьев қаласында орналасқан «Қазмұнайгазбарлау» басқармасына бағынышты жағдайда қала беретін болса, онда мәселенің практикалық шешімін күту мерзімі осы уақытқа дейінгідей тасбақаша жылжумен өтері анық.
СОКП Орталық Комитетінің өндірістік бөлімінен маған белгілі болғандай, сәуір айының басында Сіз Батыс Қазақстандағы мұнай барлау жұмыстары жағдайымен таныса келе Ақтөбе облысының оңтүстігіндегі тұзасты шөгінділерінен мұнай іздеу іс-әрекеттерін күшейту үшін қажетті ұйымдастыру шараларын қолға алу туралы өз пікіріңізді тағы да ұсындыңыз. Бұл мәлімдеме мені қатты қуантып еді.
Дегенмен, баяғыда пісіп-жетілген өзіңіздің шешіміңіз осы уақытқа дейін неге жүзеге аспай келеді?
Кезінде Сіз Оңтүстік Маңғыстаудың кен орындары барлау мен пайдаланудың бастамашысы және ұйымдастырушысы болған едіңіз. Өзіңізге тән күш-жігермен сондай бастаманы тағы да көтерер болсаңыз бұл мәселе де өз шешімін табар еді. Мұның өзі Қазақстан халық шаруашылығының өсуі және бүкіл Одақтық дамуы үшін тиімді нәтижелер беретіндігіне кәміл сенемін.
КСРО аумағында перспективалы ірі мұнай және газ кен орындары бар аймақтар санаулы ғана қалды. Олар жоғарғы ...... дейінгі тұзасты шөгінділері бар Шығыс Сібір және Каспий ойпатының оңтүстік-шығысындағы төменгі пермь және карбон тұзасты шөгінділері. Бұл тек қана менің пікірім емес, мұнай мен газ саласындағы біздің ірі маман, академик А.А. Трофимцктің де пікірі.
Осы айтылған біздің пікіріміз Сіздің жеке пікіріңізбен сондай-ақ КСРО геология және жер қойнауын сақтау министрлігі төралқасының 1974ж. 12-желтоқсандағы шешімімен сәйкес келетіндіктен бұл мәселені түсініксіз әлдебір қиыншылықтарды еңсеріп тұзасты мұнайы проблемасын шешуге Сіздің күш-қайратыңыздың жетерлігіне сенемін.