Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы- функционалдық сауаттылықты қалыптастыру құралы ретінде
жүктеу/скачать 376,82 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бейне ролик Жарық дисперсиясының алынуы.(3 мин)
2-топ: Жарық дисперсияның мағынасы не? Жарық дисперсиясының екі мағынасы бар:1- күрделі ақ түсті спектрге ажырату құбылысы,2- заттың сыну көрсеткішінің түсетін жарықтың толқын ұзындығына тәуелділігі. Жарық толқыны фазалық жылдамдығының жиілікке`v. () не ұзындығына заттың сыну көрсеткішінің (n) жарық толқынының жиілігіне . Жарық дисперсиясы нәтижесінде ақ жарық спектрге жіктеледі.Осы спектрді зерттеу арқылы И.Ньютон Жарық дисперсиясын ашты (1672-ның) арасында осындай заңдылық байқалатын құбылыс қалыпты Жарық дисперсиясы деп аталады.-дің (не кемігенде) сыну көрсеткіші де (n) артады. n мен ) артқанда (). Спектрдің берілген аймағы үшін мөлдір денелерде жарық толқынының жиілігі ( Аномаль кемігенде) сыну көрсеткіші n кемиді. Оптикалық шыныларда қалыпты Жарық дисперсиясы, ал жарық өткенде жұтылу жолақтары айқын білінетін газдар мен буларда аномаль Жарық дисперсиясы байқалады. Затта жарықтың сынуы жарықтың фазалық жылдамдығының өзгеруі салдарынан болады. Мұндай жағдайда заттың сыну көрсеткіші (n) мына формуладан анықталады: n=c/v, мұндағы cv— жарықтың берілген ортадағы фазалық жылдамдығы, с — артқанда (Жарық дисперсиясы кезінде толқын жиілігі вакуумдағы жарық жылдамдығы. Жарықтың электрмагниттік — магниттік өтімділік. Призмадан немесе басқа бір мөлдір денеден өткен жіңішке ақ жарық шоғы түрлі түсті спектрге жіктеледі. Жеті түрлі түстен құралған бұл спектрдің ең көбірек бұрылатыны және ең қысқа толқындысы (жиілігі үлкені) — күлгін — диэлектрлік өтімділік, теориясы бойынша: , мұндағы сәуле, ал ең аз бұрылатыны және ең ұзын толқындысы — қызыл сәуле. Жарықтың классик. теориясы бойынша Жарық дисперсиясы жарық таралған орта атомдарының (не молекулаларының) электрондары мен жарық толқындары туғызған айнымалы электр өрісінің өзара әсерлесуі нәтижесінде пайда болады. Мөлдір денелердегі Жарық дисперсиясы спектрлік приборларды,ахроматикалық линзаларды жасау кезінде қолданылады. Бейне ролик Жарық дисперсиясының алынуы.(3 мин) . Осы мақсатта мен өзімнің бөлмемді қараңғыладым да күн сәулесін өткізу үшін жақтауға өте кішкене саңылау жасадым.Осы саңылауға мен призманы одан сынған сәуле қарсы қабырғаға түсетін етіп орналастырдым.Осы саңылауға мен призманы одан сынған сәуле қарсы қабырғаға түсетін етіп орналастырдым. Осындай жолмен алынған түрлі-түсті және күшейтілген түстерді қарау маған өте үлкен қанағаттандыру сезімін тудырды". Жарық көзінен шығып, призма арқылы өткенде пайда болған әр түрлі түстерден тұратын жолақтарды Ньютон спектр (spektrum — көру) деп атады (түрлі-түсті қосымшадағы 3-сурет).Бұл эксперименттің екі ерекшелігі Ньютонды таң қалдырды. Жарық призмадан неге боялып шығады? Және дөңгелек саңылаудан түскен шоқ призмада сынып шыққаннан кейін неге жолақ түріне енеді?Шоқтың ұзындығын оның енімен салыстырып, оның ұзындығының енінен 5 есе артык екенін тапты. Мұны түсіндіру өте қиын болды. Бірақ Ньютон күн спектрінің әр түсін басқалардан жеке бөліп алып, оны екінші призмадан сынуға мәжбүр етті. Бұл жағдайда ол әр түрлі түстердің әрқалай сынатынын байқады. Мысалы, қызыл түс басқаларға қарағанда әлсіз, ал күлгін түс бәрінен де күшті сынады.Ньютон мұны түсіндіре алмады. Бірақ эксперимент жарықтың призмадан сынғанда ұзынша болатынын түсіндірді. Бұл эксперимент ақ түстің күрделі түс екенін көрсетті. Ол негізгі жеті түстен түрады: қызыл, қызғылт сары, сары, жасыл, көк, көгілдір және күлгін Ақ түстің күрделі түс екенін көрсететін Ньютонның жасаган тағы бір тәжірибесі бар.Ньютон дөңгелектің бетін сектор түрінде негізгі жеті түсті бояп қойды. Бұл дөңгелек қозғалтқыштың айналу осіне бекітілді. Айналудың белгілі бір жылдамдығында түсті дөңгелек ақ болып көрінеді. Ньютонның ашқан құбылысы жарықтың дисперсиясы деп атады. Бір заттың ор түрлі толқын ұзындығына сәйкес сыну көрсеткіші бар. Жарықтың жылдамдығы вакуумде 300 000 км/с екені белгілі. Ал басқа мөлдір ортадан өткенде жарық жылдамдығы өзгереді және ол вакуумдегіден аз. Қызыл түсті жарық толқынының таралу жылдамдығы кез келген ортада максимал, ал күлгін түсті жарық толқынының таралу жылдамдығы — минимал болады. Мысалы, суда vk = 228 000 км/с, ал vk= 227 000 км/с. Күкірт көміртекте vk= 185 000 км/с, ал vk= 177 000 км/с. Вакуумде жарық дисперсиясы болмайды, өйткені онда барлық жарық толқындары бірдей жылдамдықпен таралады.Дисперсия құбылысының ашылуы кемпірқосак құбылысын түсіндіруге көмектесті.  
жүктеу/скачать 376,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|