Килограмм
килограмның халықаралық эталон - платина- иридий гірдің массасына
тең.
Ампер
өзгермейтін тоқ күшіне тең, ол тоқ бір-бірінен 1 м аралықта вакуум ішінде
орналасқан, ұзындығы шексіз және көлденең қимасының ауданы өте аз болатын екі
параллель тік өткізгіш арқылы өткенде, өткізгіштің әрбір 1 м ұзындығы бойында 2 •
10-7 ньютонға тең өзара әрекеттесу күшін тудырады.
Анықтамаға сәйкес ампер өлшемі килограмм мен метр эталондарына сүйенсді.
Бірақ ампер де метр сияқты негізгі бірлік болып табылады.
Туынды бірліктер
физикалық байланыстар формулалары арқылы, СИ жүйесінің
ережелері бойынша негізгі бірліктердеы жасалған.
2.1Жүйеден Тыс Бірліктер
Жүйеден
Тыс
Бірліктер
–
физикалық
шамалардың
қазіргі
бар
бірліктер
жүйесінің
ешқайсысына енбейтін бірліктері. Олар тәуелсіз бірліктер
(басқа бірліктердің көмегінсіз анықталатын бірліктер, мысалы,
Цельсий градусы
,
бел) және еркін таңдап алынған бірліктер (бірақ кейбір басқа бірліктер арқылы
өрнектелетін бірліктер, мысалы,
атмосфера
,
ат күші
, жарық жылы,
парсек
) болып
ажыратылады.
Парсек
(пк) –
астрономияда қолданылатын үлкен
қашықтықтың өлшем бірлігі. Парсек
сөзі параллакс және секунд сөздерінің
алғашқы үш әріптерінен шыққан.
Парсек Парсек Жылдық параллаксы
бір
бұрыштық секундқа тең болатын қашықтық.
1 пк
=
а. е. ≈ 206 264,8 а. б. = 3,0856776×10
16
м = 30,8568 трлн км (петаметр) =
3,2616 жарық жылы.
Сонымен қатар, еселік өлшем бірліктер де қолданылады. Мысалға, килопарсек,
мегапарсек, гигапарсек және тағы да басқа. Ал миллипарсек, микропарсек секілді өте кіші
сандар астрономияда қолданылмайды.
1 астрономиялық бірлік 4,848 микропарсекке тең;
Күннен жарық жұлдыздарға (Проксима Центавр) дейінгі арақашықтық 1,3 парсекті
құрайды.
10 парсекке тең арақашықтықты жарық 32 жыл, 7 ай, 6 күнде жүріп өтеді. Күннен
жерге дейінгі арақашықты жарық 8,35 минутта жүріп өтеді. Күннен жерге дейінгі
арақашықтық 4,8 мкпарсекті құрайды.
Күннен біздің галактикамыздың центріне дейінгі арақашықтық - 8 000 парсек.
Біздің галактиканың өлшемі - 30 000 парсек.
10
Дева галактикалар жиыны бізден 18 000 000 парсек қашықтықта орналасқан.
Достарыңызбен бөлісу: |
