НВ=НА+һ Нивелирдің нысаналау сәулесінің теңіз деңгейінен биіктігі аспаптың горизонты АГ деп аталып, былайша анықталады:
АГ=НА+З=НВ+П Егер рейканы аралықтағы бір нүктеге (D) қойып, одан есептеуін алатын болсақ, онда оның биіктігі
НD=АГ-d Яғни кез келген нүктенің биіктік белгісінің мәні аспаптың горизонтымен осы ннүктеге қойылған рейкадан алынған есептеудің айырымына тең.
Алға қарай нивелирлеуде бастапқы А нүктесіне нивелир орнатылады да, ал алдыңғы В нүктесіне рейка қойылады. Содан кейін рейкадан есептеуді П алады да, А нүктесінен нивелир дүрбісінің окулярының центріне дейіні вертикаль ара қашықтықты өлшейді. А және В нүктелерінің арасындағы салыстырмалы биіктік (һ) мынаған тең болады.
Һ=і – П Ортадан нивелирлеудің алға қарай ниввелирлеумен салыстырғанда мынадай артықшылықтары болады: еңбектің өнімділігі 2 есе жоғары; нивелирдеуге әсерін тигізетін кейбір қателіктер жойылады. Едәуір ара қашықтықта орналасқан А және D нүктелерінің арасындағы салыстырмалы биіктікті анықтау кезінде, егер нивелирлің орналасқан жерінен осы екі нүктенің арасындағы салыстырмалышеткі биіктікті анықтау мүмкін болмаса, онда жүйелі нивелирлеу қолданылады.ол үшін нүктелердің ара қашықтығын ортадан нивелирлеуге мүмкіндік беретін бірнеше тең кесінділерге бөледі. Осы байланыстыру нүктелерінің арасындағы салыстырмалы биіктіктерді жүйелі анықтап, олардың қосындысын тауып, бастапқы А және соңғы D нүктелерінің арасынгдағы салыстырмалы биіктікті анықтайды. Екі нүктенің арасындағы салыстырмалы биіктік байланыстыру нүктелері арасындағы салыстармалы биіктіктің алгебралық қосындысы болып саналады. Нивелирдің екі шектес орналасуы ортақ нүктелерді байланыстыру нүктелері деп аталады. Геометриялық нивелирлеу әдісі нивелир деп аталатын аспапты пайдаланып, түсіру жұмыстары көкжиек бұрыш арқылы жүргізіледі.
