Срс тақырыбы: Картографиялық проекцияның жалпы керегі және проекцияларды ажыратулар
жүктеу/скачать 122,76 Kb.
|
Карсакбаева Жанель срс (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Антикалық кезеңіндегі картографиялық ой
|
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Факультеті:География жəне табиғатты пайдалану Кафедрасы: География, жерге орналастыру және кадастр СРС Тақырыбы: Картографиялық проекцияның жалпы керегі және проекцияларды ажыратулар Орындаған:Қарсақбаева Жанель Тексерген: Картография – табиғат пен қоғамның құбылыстарын географиялық картамен басқа да картографиялық өнімдермен кескіндеу жəне оларды құру, пайдалану əдістемелері туралы ғылым. Картографияның басқа ғылымдармен байланысының ауқымы өте кең. Қоғамдық ғылымдардан экономикалық жəне əлеуметтік география, тарих тағы басқа салалармен тығыз байланысты. Жаратылыстану ғылымдарынан - табиғатты зерттейтін физикалық география, геология, ландшафтану, топырақтану, метеорология жəне климатология сияқты салалық ғылымдармен, нақты ғылымдардың ішінде математика, геодезия (Жердің пішіні мен өлшемі, жер бетінде өлшеу жұмыстарын жүргізу туралы ғылым), кибернетика, статистикамен тығыз байланысты. Карталар шағын аумақтан бастап бүкіл жер шарын тұтас қамтып шолу жасай алатын бірден-бір оқыту құралы болып табылады. Ол кескінделген құбылыстардың кеңістіктік кескінін жасап, қажетті мөлшерде сандық жəне сапалық сипаттарын сақтайтындықтан, қамтылған нысандардың координатын, ұзындығын, ауданын, көлемін, биіктігін, олардың үйлесімділігін, бір-бірімен өзара байланысын, ерекшеліктері мен таралу заңдылықтарын анықтауға мүмкіндік береді. Антикалық кезеңіндегі картографиялық ой Алғашқы қауымдық құрылыс қоғамында-ақ, картографиялық суреттер жазу пайда болғанға дейінгі ұзақ уақытта кеңістікті бағдарлау және нысандар мен заттардың қоршаған ортада орналасуын түсіну үшін қызмет етті. Ежелгі Египетте, антикалық Грекия мен Рим тәрізді басқа да өркениет ошақтарында карталар бойынша арақашықтықтар мен аудан табудың қарапайым тәсілдері қолданыла бастады. Картада бейнеленген нысандардың пішіндері мен бағдарлауы бағаланды, өлшемдері табылды. Картография мен географияның ғылыми негіздері Ежелгі Грекиядан басталады. Бұл дәуірде әртүрлі ғылымдар, соның ішінде география үлкен жетістіктерге жетті — гректер жүйелі географиялық білімді дамытты. Қарапайым географиялық идеялар барлық халықтарда кездеседі, бірақ табиғатты оның тұтастығында түсіндіру Ежелгі Грецияның философиялық мектептеріне ғана тән болды. Гректер мен римдіктердің Географияны дамытудағы еңбегін атап өтіп, олардың кеңістіктік және теориялық тұжырымдарын бөлек ажыратуға болады. Кеңістіктік ашылулар. Ежелгі гректер мен римдіктер Жерорта теңізінің жағасында өмір сүрген. Бұл навигацияның дамуына ықпал етті, бұл өз кезегінде әртүрлі елдер туралы білімнің жинақталуына әкелді. Ежелгі гректер Италия мен Францияның жағалауларымен таныс болған. Біздің дәуірімізге дейінгі IV ғасырда ғалым және штурман Пифей Британ аралдарына саяхат жасады. Ежелгі дәуірдегі географиялық ойдың шыңы 17 кітаптағы Амасиядан шыққан Страбонның монументалды "географиясы" болды (б.з. д. 64 — б. з. 23 ж.). Алғашқы екі кітапта "теориялық" бөлімді (сол кездегі грек-рим әлемінде болған географиялық білімнің барлық кешенін білдіреді) баяндай отырып, Страбон өзінің ауқымды еңбегінің кейінгі кітаптарында табиғи, географиялық және климаттық, сондай-ақ этнографиялық және саяси жағынан елдер мен елді мекендерге Мұқият аймақтық сипаттама бере отырып, орасан зор елтану материалын баяндады принциптері. Жекелеген аймақтар мен аймақтар арасындағы табиғи-климаттық айырмашылықтарды сипаттау кезінде Страбон жердің географиялық ендігіне ерекше мән берді. Страбонның еңбегі-ол жердің сол кездегі белгілі өмір сүруге болатын бөлігіне толық елтану сипаттамасын берді. Ол өзінің сипаттамасына үш факторды негіздеді: 1) экология; 2) Халық; 3) экономика және мәдениет. Бұл Үшбірлік барлық кейінгі елтану еңбектерінде сақталды, ал Страбон ғасырлар бойы "Географ"деген құрметті лақап атқа ие болды. Егер біз жер зерттеу бағытына оралсақ, онда оның аясында Жердің пішіні, жылу белдеулері, құрлық пен теңіздің арақатынасы туралы идеялар дамыды, көптеген табиғи құбылыстардың себептері түсіндірілді. Бұл бағыттың негізін қалаушы философ, математик және астроном Милет Фалесі болды (б.з. д. 640-548 жж.) [2]. Жер оған үлкен мұхитта жүзетін арал ретінде ұсынылды. Бір ғасырдан кейін Пифагор мектебінің өкілдері ғаламды (ғарышты) тудыратын және оны жойылып кетуден сақтайтын от туралы ілім жасады. Пифагорлықтардың бірі, Парменид (б. з. д. 540— 470 жж. Е.), жердің сфералық пішіні туралы идеяны алға тартты (рас, дәлелденбеген). Парменидтің осы жорамалын басшылыққа ала отырып, математик, географ және астроном Евдокс Книдский (б.з. д. 408— 355 жж.) өзінің бақылауларына сүйене отырып, жердің глобулярлығын дәлелдеді және планетаның шеңберін өлшеуге тырысты. Сонымен қатар, ол жер бетіне бірінші болып аспан тропикасы мен "арктикалық шеңберді"жобалады. Евдокс климат ұғымын да енгізді (грек тілінен. "көлбеу") жердің географиялық ендігін анықтау үшін (ғалым ендік ұлғайған сайын күн сәулесінің жер бетіне түсуінің көлбеуі арта түсетінін байқады). Ақырында, Евдоксқа ғылым "көкжиек" ұғымы мен климаттық белдеулер идеясына қарыздар. Географиялық объектілердің ендік орналасуын анықтау үшін Евдокс алғаш рет гномонды — көлеңкесінің ең қысқа ұзындығында (түсте) күннің бұрыштық биіктігін анықтауға мүмкіндік беретін ең көне астрономиялық құралды қолданды. Ежелгі грек жер зерттеуінің жетістіктерін Аристотель (б.з. д. 384-322 ж. ж.) желдің шығу тегі мен бағыты, жер сілкінісінің себептері, климаттың өзгеруі және тарихи динамикадағы құрлық пен теңіз шекаралары туралы жазды. Көптеген предшественниктерден айырмашылығы, Аристотель дәлелді дәлелдерге сүйене отырып, дәлелді тұжырымдарды таңдады. Ол Евдокстың жердің сфералық және климаттық белдеулері туралы ілімін дамытты: ұлы ойшыл және ғалым осындай бес белдеуді немесе аймақтарды санады. Атап айтқанда, Аристотель экваторлық аймақ (деп аталады) деп есептеді. "ыстық белбеу") адам тұрмайды. Ол мұхитты жердің ортасында орналасқан жабық теңіздерге бөлді. Аристотельдің пікірінше, төрт бастапқы элементтің (от, ауа, су және жер) тіркесімдері сфераларды құрайды: сыртқы аспан, от сферасы (жоғарғы атмосфера), ауа сферасы (төменгі атмосфера), су мен жер сферасы (орталықта). Бұл теория Аристотельдің жердің сфералық идеясын мойындағанын көрсетеді. Осылайша, ежелгі ойшылдар, философтар және жаратылыстану ғылымдарының ғалымдары математикалық есептеулерді қолдана отырып, ішінара алыпсатарлық, ішінара эмпирикалық түрде география ғылымының бүгінгі күнге дейін бар бағыттарының негізін қалады: елтану, Жалпы жертану, картография және экологиялық бағыт. жүктеу/скачать 122,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|