Реалды кеңістік тіршілік етушілерді іс жүзінде бөлудің, сонымен қатар біріктірудің тұрақты көрсеткіші.Ол үшін өлшемді,кез–келген кеңістік қатынастар 3 өлшем координаталар(ұзындық,ені,биіктік) арқылы сипатталады.Салыстырмалық теория 4 өлшемділікті қолданады.Уақыт –әртүрлі жүйелердің жағдайларының созылғандығын, ретпен жүруін сипаттайды,материя болмысының обьективті,жалпы және заңды формасы.
Кеңістік пен уақыт – материяның өмір сүру формалары
Кеңістік:
Үш өлшемі бар
Бір түсті
Жан-жақты қамтиды
Кеңістік – материялық обьектілердің қатар өмір сүруін және олардың өзара орналасуын білдіреді
Уақыт:
Бір өлшемді
Уақыттың ағымы өткеннен қазіргі арқылы келешекке бағытталған
Қайта оралмайды немесе кері жүрмейді
Уақыт – қозғалыстың формалары мен құрамды бөліктерінің(не элементтерінің) бірінен-бірі туындап ұласу формасы
Сана
Сана мәселесі философиядағы басты және күрделі, түсіндіруге қиын мәселелердің бірі,себебі сананы көру, өлшеу,сезім мүшелері арқылы қабылдау мүмкін емес,бірақ сана адамның жануарлар дүниесінен ерекшелігін көрсететін факторлардың бірі,сана арқылы адам мен оны қоршаған ортаның арасындағы байланыс жүзеге ассырылатыны күмәнсіз.
Сананы түсінудегі әртүрлі көзқарастарды біріктіріп,екі үлкен топқа бөлуге болады:
Сананы түсінудегі әртүрлі көзқарастарды біріктіріп,екі үлкен топқа бөлуге болады:
Материалистік -сананы материяның дамуында пайда болатын табиғи қасиеті деп түсіну.
Идеалистік – сананы материяға жат,одан алғашқы,жаратылыстан тыс пайда болатын рухани субстанция деп ұғыну.
Жаратылыстану ғылымдарының дамуының нақты жетістіктері сананың мәні,генезисі туралы сауалдарға жауап берді деп айтуға болады.Түйіндеп айтсақ,сана туралы ғылыми көзқарас мынадай: сана ерекше түрде ұйымдасқан материяға – адам миына ғана тән қасиет.Оның дәлелі ретінде адамның миы зақымдалғанда оның ойлау,психикалық қызметі бұзылатынын айтсақ жеткілікті.