“Халыққа емес сыйымды, Парақор баспақ биіңді, Ел бүлдіргіш бегіңді, «Сауыр жерден айрылып, «Сауыр жерден айрылып, Қазақ елі жұқарды. Сауыр емес, шап болды... Қу заманға сұм басшы Сорымызға тап болды...» -деп патша үкіметінің отарлау саясатын,билік басшыларының әділетсіздігін айтады. «Жыршының аты жыршы ма, Әркімнен өлең жаттаса. Сөз - жібек жіп, жыр - кесте, Өрнексіз қылып баттаса...»- деп ақындықтың өзіндік ерекшеліктерін сынға алады. Ақынның философиялық толғауларының бірі «Зар заман» деп аталады. - Ақынның философиялық толғауларының бірі «Зар заман» деп аталады.
- Шортанбай ақын үлкен адамгершілік мәселесін де жоғары бағалап, оның осындай қиын жағдайларға түскеніне қорғаныстан өзіміздің тұрмыс салтымыздағы төл ерекшеліктерімізді сақтап қалуға, оны бұзбауға әрекет жасайды.
- Шортанбай ақын қоғамдық санада болып жатқан өзгерістерді, қазақ даласына енген жаңалықтарды қазақ қауымының жаңа тұрмыс - салтына ұмтылуын өз көзімен көрді, олардың куәсі болды. Ол өмірдің осы жағын жырлай отырып, қазақ халқының болашақ мақсат мүддесін қорғады.
Мынау ақыр заманда, Алуан-алуан жан шықты. Арам, араз хан шықты, Қайырымы жоқ бай шықты. Сауып ішер сүті жоқ, Мініп көрер күші жоқ, Ақша деген мал шықты. Кедей қайтіп күн көрер? - Сол себепті қорқамын! - деп, заманның түнеріп келе жатқан қара бұлтын ашық көрсетеді. Ш.Қанайұлы қазақтың бойындағы адами қасиеттердің айни бастағанын, ұлттық тұрпаты мен елдік сипатының бұзылғанын былай деп көрсетеді: Заман ақыр кезінде - Ұл сыйламас атасын. Қыз сыйламас енесін, Салыстырар денесін, - деп, қазақтың қанында жоқ жат қылықтардың өріс алып келе жатқанын ашына жырлап, ескертеді, кимелеп келе жатқан кесапаттың кері кеткен кейпіне ашынады.
Достарыңызбен бөлісу: |
