Тақырып: Нөлдермен аяқталатын көптаңбалы сандарды жазбаша бөлу/ Ерте замандағы тарих пен мәдениет

а) 1 сотық = 10х10 м немесе 100 м² .

100 : 2 = 50 м² – Арман 10 минутта тазалады..

ә) 50 : 10 = 5 кг – 1 қалтада.

5 + 5 = 10 кг – қалтада.

150 : 10 = 15 қалта.

Тапсырманың қалған бөлігі баланың шығармашылығы мен жетістігіне негізделген. Балалар сабақта өз жетістігін мына критерийлермен бағалайды:

• 
  Пропорционал бөлуде бір өлшемнің шамасын табуды тапсырма орындауда түсінемін;
  
• 
  Пропорционал бөлу амалымен тапсырма орындауда шешу алгоритмін құрастыра аламын.
  

Пропорционалдық бөлу, белгісізі бар есепті екі тәсілмен табу.

Бұл тапсырмаларды бекіту үшін қандай шамалар берілгенін анықта.

Жәшіктің бағасын бірден анықтауға бола ма? Неге?

Есептің шығарылу жоспарын құрастыр?

«Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей».

Мұғалім лексикалық тақырып аясында оқушылармен егін егуде табиғи жағдайлардың қандай маңызы бар екендігі жайлы әңгіме жүргізеді.

Егер топырақ құнарлы болса, онда егістік те жақсы шығады. Фермерлер туралы есептер шығару ұсынылады.

Фермер егістіктен 48 ц, ал көршісі одан 3 есе кем

картоп жинады. Олардың әрқайсысы картопты қаптарға

80 кг-нан теңдей бөліп салды. Екеуі бірге қанша қап картоп

жинады?

Бұл есепті жұпта бірігіп шығаруға болады. Оқушылардың назарын есепті екі тәсілмен шығаруға болатындығына аудару керек.

1) 48 : 3 = 16 (ц)

2) 48 + 16 = 64 (ц)

3) 6 400 : 80 = 80 (м)

2 -тәсіл

1) 48 : 3 = 16 (ц)

2) 4800 : 80 = 60 (м)

3) 1600 : 80 = 20 (м)

4) 60 + 20 = 800 (м)

Оқушылар өзіне тиімді болатын тәсілді таңдау керек.

(Т) Есептің жаңа түрін шығару ұсынылады:

Саяжай иесі жеміс жинау үшін алмаға 6 жәшік, алмұртқа 4 жәшік сатып алды. Ол барлығына 5 000 теңге жұмсады. Бір жәшік неше теңге тұрады?

Кестеге қара.

Есепті шығару үшін онда қандай шамалар берілгенін

анықта. Жәшіктің бағасын бірден білуге бола ма? Неліктен?

Осы есепті шығару жоспарын құр.

1) Алдымен қанша жәшік сатып алынғанын анықта.

2) Бір жәшіктің бағасын тап.

Әрі қарай көптеген сұрақтар қою арқылы мынадай тапсырмалар беріледі. Мына кестеге қарап басқа тапсырма құрастыр.

Бағасы	Саны	Құны
Бірдей	6 жәшік   4 жәшік	? 5 000 тг ?

Бұл есепте екі сұрақ берілген. Соларды ата. 6 жәшік қанша

тұратынын қалай білуге болады? Есепті қалай шығару қажет?

Бұл есеп екі қосынды бойынша белгісізді табу түріндегі

пропорционал бөлуге берілген. Жоспар құрып, есепті

шығарамыз:

1) Барлығы қанша жәшік сатып алынды? 6 + 4 = 10 (жәш.)

2) Бір жәшік қанша теңге тұрады? 5 000 : 10 = 500 (тг)

3) 6 жәшік қанша теңге тұрады? 500 ∙ 6 = 3 000 (тг)

4) 4 жәшік қанша теңге тұрады? 500 ∙ 4 = 2 000 (тг)

Тексеру: 3 000 + 2 000 = 5 000 (тг)

Жауабы: 6 жәшік 3 000 тг, 4 жәшік 2 000 тг тұрады.

Қысқаша жазбаның орнына сызба салуға болады.

Сызбаны басқаша қалай жасауға болады?

Екі қосынды бойынша белгісізді табуға берілген есептер үш өзара байланысқан шамалардан тұрады. Мұндай есептердің шарттарында бір шаманың екі мәнінің қосындысы берілген.

Ізделініп отырған шаманы табу үшін, алдымен басқа екі

белгілі шамалардың қосындысын табу керек. Қосымша электронды құралды пайдалануға болады.

Алдындағы тақырыпты бекіту мақсатында мұғалім оқушылардың деңгейіне қарай, өз қалауы бойынша 4–9-тапсырмаларды ұсынады. Жұмысты жұппен немесе топпен орындауға болады. Бұл тапсырма оқушыларға жауаптарының дұрыстығын дәлелдеуі және бір-біріне көмектесуі үшін қажет.

№4 тапсырма.

Екі бригада бірдей 150 қап картоп жинады,олардың біреуі 4500 кг, ал екіншісі 3 000 кг жинады.Әр бригада қанша қап картоп жинады?

1)4500+3000=7 500(кг) – бірге жинағаны

2)7500:150=50(кг)– 1 қапта

3)4500:50=90 (қап) – бірінші бригаданың жинағаны

4) 3000:50=60(қап) –екінші бригаданың жинағаны

Басқа жолмен шығаруға да болады.

150 – 90=60 (қап)

5-тапсырма.

Қатынау саны бірдей екі жүк мәшинесі 99т жүк тасымалдады. Егер бір рет қатынағанда біреуі 4т, ал екіншісі 5 т жүк тасымалдайтын болса, жүк мәшинелердің әрқайсысы қанша тонна жүк тасымалдаған?

1) 4+5=9(т) – бірге тасымалдаған жүк

2)99:9=11(рет) – әр жүк мәшинесі қатынады

3) 4 ·11=44 (т) – бірінші жүк мәшине

4) 99 – 44=55(т) – екінші жүк мәшине

Өзіндік жұмыс

(Ө) Жаңа материалды қалай меңгергендерін тексеру үшін, дәптердегі тапсырма орындалады.

2) 2500:50= 50 (кг) – 1 қапта

3)50 · 28=1400(кг) – 1-жер телімінен жиналды

4)50 · 22=1100(кг) – 1-жер телімінен жиналды

Жауабы: 1- жер телімінен 1400 кг, 2-жер телімінен 1100кг

8-тапсырма.

Астық өсіру үшін қандай табиғи жағдайлар қажет

екендігін сен білесің бе?

Диірменде астықтан ұн жасайды. Сызба бойыншаұн туралы пропорционал бөлуге есеп құрастыр.

Мұғалім есепті сызба арқылы құрастыруды үйретеді (сурет).

Теңбөліктер күніне өндірілетін ұнның көлемін білдіреді.

Сонда есептің шарты мынандай болды: екеуі бірге бір диірмен 2 күнде, ал екінші диірмен 3 күнде 200 т ұн өндіреді. Әрқайсысы неше тонна ұн өндірді?

(Жеке)Жаңа тақырыпты меңгеру мақсатында дәптермен жұмыс болады. Стандартты түрде өзін-өзі тексеру тақтада жүргізіледі.

Оқушылар кретириалды бағалауды анықтайды.

Белгісіз екі соманы табуда есептер шығару барысында оны талқылау.

Дескрипторлар жазады.

Мен:

• 
  Белгісіз екі соманы табудың шығару жағдайын кестеге жаза аламын; 3б.
  
• 
  Жоспар құрастыру және әрекеттерге байланысты шеше аламын 4б;
  
• 
  Тапсырманың өрнегін жаза аламын, 2 б.
  
• 
  Жауабын жаза аламын, 2б.
  

Зерттеу тапсырмасы:

дәптер, қосымша электронды құрал,

дәптер

Тапсырманың жаңа түрін атаңыз.

Олар неліктен олай аталады?

Мұндай тапсырманың шешу кілті қайда жасырынғандығын түсіндір.

Үй тапсырмасына берілген №10 тапсырма жаңа сабақты бекітуге арналған.

а) 150 + 100 = 250 (тг) – 10 дәптер үшін төленді.

250 : 10 = 25 (тг) – бір дәптердің бағасы.

150 : 25 = 6 (д) – торкөз дәптер

100 : 25 = 4 (д) – жолды дәптер

ә) Қағаз ақшаларды таңдаудың нұсқалары әр балада әртүрлі болуы мүмкін.

Балалар сабақта өз жетістігін мына критерийлермен бағалайды:

• 
  Екі амалмен шығатын тапсырманы орындай аламын.
  
• 
  Оны кесте немесе сызба арқылы орындай отырып, есеп құрастыра аламын.