Тақырып: Нөлдермен аяқталатын көптаңбалы сандарды жазбаша бөлу/ Ерте замандағы тарих пен мәдениет

Екі айырма бойынша белгісізді табуға берілген есептерді қалай тануға болатынын ұсыныңыз.

Осындай есептерді шығару жоспарын ойластыр.

Сөйлемді толықтырыңдар:

– Бүгін мен ... білдім.

– Маған ... қызық болды.

– Маған ... қиын болды.

– Мен тапсырманы ... орындадым.

Балалардың жеке қиындықтарын ескере отырып үй тапсырмасын анықтайды. Оқулықтағы 11-тапсырманы ұсынуға болады.

60 – 40 = 20 м²– екі тауық фабрикасы ауданындағы айырмашылық.

100 : 20 = 5 тауық/ м²– тауықтарды орналастыру тығыздығы.

60 ∙ 5 = 300 (тауық) – үлкен фабрика.

40 ∙ 5 = 200 (тауық)– кіші фабрика.

• 
  Жақындау жылдамдығы дегенді түсіндіру. Жақындау жылдамдығын жылдамдықтардың қосындысы ретінде түсіндіру.
  

Кездесу қозғалысы, жақындау жылдамдығы.

Денелер қай бағытта қозғалады?

Жақындау жылдамдығын қалай табамыз?

Қозғалыстағы денелердің жолын, уақытын, жақындау жылдамдығын табу үшін қандай формулаларды қолдануға болады?

Көлікті басқаруға қатысы бар мамандықтарды тап.

Аталған мамандықтардың қайсысы ескірді? Өз жауабыңды тексер. (Жауабы 300). Қайсысының көлік басқаруға қатысы жоқ? (Жауабы 500). Өз жауабыңды тексер.

Ұшқыш 270 000 : 9	Мотоциклист 270 000 : 90	Ат айдаушы 270 000 : 900
Шопыр 810 000 : 9	Машинист 810 000 : 9000	Такси жүргізушісі 81 000 000 : 90000
Велосипедші 7 500 : 150	Жолсерік 75 000 : 150	Алысқа қатынайтын жүргізуші 75 000 : 15

Жолсерік көлік жүргізбейді.

Өзектендіру

Бұл тапсырманы орындауда «Астрономия» тәсілін қолдануға болады. Оқушыларға «Жылдамдық» түсінігіне қатысты сөздерді жазу (атау) ұсынылады.

Оқушылар жаңа тақырыпқа байланысты: жылдамдық, уақыт, арақашықтықты табуға байланысты есептер қосады.

Бір-біріне қарама-қарсы бағытта қозғалған кезде жақындау жылдамдығы жылдамдықтардың қосындысына тең:

60 + 40 = 100 (км/сағ) – автокөліктің бір-біріне жақындау жылдамдығы. Автокөліктің қанша сағаттан кейін кездесетінін білу үшін бастапқы арақашықтығын жақындау жылдамдығына бөлу қажет: t = S : Vжақ 400 : 100 = 4 (сағ).

Кестені толтырып, дәптерге жаз.

Қозғалыс уақыты	1 сағ	2 сағ	3 сағ	4 сағ
Мәшинелердің арақашықтығы

Мақсат қою

Тапсырманың жаңа түрін ұсыныңыз.

2-тапсырма. Сызбаға қара. Не бейнеленген? Қандай шамалардың мәні берілген? Не белгісіз? Екеуінің кездескен кездегі уақытын қалай табуға болады?

Оқушылар мұндай тапсырманы бұрын кездестірмеген. Біздің сабақтың мақсаты – екі қозғалыстағы дененің бір-біріне қарама-қарсы келе жатқан жылдамдығын шешу.

Қозғалыстағы денелердің (велосипедші және көлік жүргізуші) бір-біріне қарама-қарсы келе жатқанын елестетіңіз. Бастапқы арақашықтық 400 км-ге тең.

а) Екі дененің арақашықтығы сағат сайын неше километрге азайып жатыр?

ә) Кестені толтыр.

60 + 40 = 100 (км/сағ) – автокөліктің жақындау жылдамдығы.

Автокөліктер қанша сағаттан кейін кездесетінін білу үшін, қашықтықты жақындау жылдамдығына бөлу арқылы табамыз.

t = S : V_жақын.

400 : 100 = 4 (сағ)

Алғашқы бекіту

Оқушыларға 3-тапсырманы орындау ұсынылады. Екі ауылдан велосипедшілер бір-біріне қарама-қарсы бағытта жүрді. Біреуінің жылдамдығы 14 км\сағ, ал екіншісінің жылдамдығы 12 км\сағ. Олар екі сағаттан кейін кездесті. Екі ауылдың арақашықтығы қанша километр?

Сызбаға қарап, есепті әртүрлі тәсілмен шығар. Оларды түсіндір.

Бұл есептер бір-біріне кері есеп болып табылады, өйткені сандық мәліметтер мен жағдаят бірдей, тек есептің сұрақтары өзгереді.

5-тапсырма бойынша есеп құрастыруды ұсыныңыз.

1-тәсіл.

1. 
   25 ∙ 3 = 75 (км) – кездескенге дейін 1-мотоциклшінің жүрген жолы.
   
2. 
   30 ∙ 3 = 90 (км) – кездескенге дейін 2-мотоциклшінің жүрген жолы.
   
3. 
   75 + 90 = 165 (км) – ауылдардың арасы
   

1. 
   25 + 30 = 55( км/сағ) – жақындау жылдамдығы