12. Тұтынушы қасиетінің номенклатурасы мен көрстекіштері. Тұтынушы қасиетінің номенклатурасы мен көрсеткіші – қасиеті мен көрсеткіштің жиынтығы нақты және алдын-ала ескерілген сұранысты қанағаттандырады. Бұл номенклатура тауардың сапалы сұраныс сипаттамасын анықтайды.
Тұтынушы қасиет номенклатурасы және көрсеткіші сұранысты қанағаттандыратын топқа және шағын топқа бөлінеді. (7 сурет)
Көрсетілген тұтынушы тауар қасиеті әр топты және шағын толығырақ қарастырайық.
Белгілену – тауар қабілетінің физиологиялық және әлеуметтік сұранысты қанағаттандырады және де оның жүйелік сұранысын да қанағаттандырады.
Белгілену тауар сапасының бірін анықтайтын қасиетке жатады. Егер тауар белгіленуі бойынша сұранысты қанағаттандырмаса, онда қалған сәндік қасиеті қайтады. Мысалы: егер киім мен аяқ киім адам организмін сыртқы қоздырудан жеткілікті сақталмаса, онда оның эстетикалық, беріктік және басқа да қасиеті көптеген тұтынушыны анық мағына бола алмайды.
Сұранысты қанағттандыратын қасиетінің мағынасы шағын топтарға бөлінеді: функционалды, әлеуметтік, классификациялы және универсалды мағына.
Функционалды қасиетінің мағынасы (функционалды қасиеті) тауардың негізгі функциялық қабілетін орындайды.
Бұл қасиеті мен көрсеткішінің ішінара тобы көп уақытта физиолгиялық сұранысты қанағттандырады (тағамдық азық-түлікті, киім-кешек, аяқ киім т.б.) немесе көмекші функционалды (ыдыстар, киімге қарайтын заттар, аяқ киімге т.б.) орындайды. Осылай барлық азық-түлік функционалды қасиет мағынасын анықтайтындарға энергетикалық пен биологиялық бағалауы жатады: киім-кешек, аяқ-киім тауарларына үшін – бұл қорғаныш қасиеті (сыртқы ортадан қорғану).
Белгіленген қасиеттің әрқайсысы мынадай көрсеткіштермен сипатталуы мүмкін: энергетикалық бағалау ккал (Дж) белгіленеді, ал биологиялық бағалау алмастырмайтын аминқышқылының көлемі бойынша, майлы қышқыл, дәрумендер мен минералды заттар тауардың функционалды қасиетті анықтаған кезде негізгі мағынасы мен талаптарды пайдалану, толық сұранысты қанағттандыруды қамтамасыз етеді.
Әлеуметтік қасиет мағынасы – жеке тауар қабілетін немесе қоғамдық әлеуметтік сұранысты қанағаттандырады.
Көптеген тауар үшін бұл ішінара деңгейін сұраныс қасиеті функционалды болады. Мысалы: сәнді киім үшін әлеуметтік мағынасы үлкен әсер етеді, бірақ функционалды мағынасы болады.