Тіл білімінің зерттеу нысаны: Адамзаттың дыбыстық тілі



бет3/9
Дата15.12.2019
өлшемі119,31 Kb.
#53613
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Байланысты:
тіл білімінің негіздері тест


Жұрнақтар және жалғаулар.

Жұрнақтар және шылаулар.

Жұрнақтар және көмекші сөздер.

Жалғаулар және морфемалар.

Жұрнақтар және морфемалар.

Морфологиялық сіңісу процесі нәтижесінде сөздердің байланысының өзгеруі:

Кірме сөздермен жақындығы алшақтай түседі.

Сөздің түбірлес, төркіндес сөздерімен байланысы күңгірттеніп жойылады.

Сөздердің байланысы бір-бірімен жақындай түседі.

Кірме сөздерге ұқсас келеді.

Дыбыстық өзгерістерге түседі.
Сөз тудырушы аффикстердің мағынасы:

Инфикстік мағына.

Деривациялық мағына.

Реляциялық мағына.

Префикстік мағына.

Суффикстік мағына.

Реляциялық мағынаға тән сипат:

Семантикалық.

Грамматикалық.

Лексикалық.

Синтаксистік.

Таңбалық.

Сөздің морфологиялық құрылымының өзгеруіне себеп болатын процестер:

Дыбыстық және лексикалық.

Сіңісу және жылысу.

Синтаксистік және семантикалық.

Күрделену және лексикалану.

Идиомалану және жылысу.

Өлі түбірлі сөздер қатары:

Біз, айт, барады.

Момын, момақан, момыш.

Бас, басты, басады.

Отыр, отырады, отырар.

Жақ, жақты, жағады.

Лексикалану негізінде өзге сөз табына ауысқан қос сөздер:

Үлкенді-кішілі.

Кие-жара.

Соқа-сайман.

Жарқ-жұрқ.

Аузы-мұрны.

Сөзжасам пәнінің зерттеу нысаны:

Тұрақты сөз тіркестері, фразеологизмдер.

Туынды сөздер, жаңа сөз жасау тәсілдері.

Сөйлем түрлері, сөйлем мүшелері.

Сөз таптар, фонетикалық заңдылықтар.

Сөздердің лексикалық мағыналары, орфография, орфоэпиялық нормалар.

Сөзжасам бірліктері:

Жұрнақ.

Ұя, тізбек, жұп т. б.

Жұрнақ, жалғау.

Күрделі сөздер.

Тарам, қосымша морфема.

Сөзжасамдық жұп қай заңдылыққа байланысты:

Бірнеше туынды сөздер тізбектері.

Негізгі сөз бен туынды түбір сөзден ғана жасалғандар.

Түбірі қарама-қарсы сөздер.

Дыбысталуы бірдей түбір сөздер.

Кемінде үш туынды сөздер.

Бір сөзжасамдық ұядағы сөздерге тән түбірлер:

Түбірлес сөздер.

Өлі түбірлер.

Кірме түбірлер.

Күрделі сөзді түбірлер.

Біріккен түбірлер.

Күрделі сөздер жасайтын тәсіл:

Синтетикалық.

Аналитикалық.

Лексикалық.

Морфологиялық.

Синтетика-лексикалық.

Лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған сөз қатары:

Бірге бір қосса екі болады.

Ол екі сөйлейді.

Екіден бір алса екі болады.

Ол екілік алды.

Бес жердегі бес – жиырма бес.

Сөзжасам тәсілдері толық берілген қатар:

Лексика-семантикалық, салыстырмалы тәсіл.

Синтетикалық, аналитикалық, лексика-семантикалық.

Синтетикалық, тарихи салыстырмалы тәсіл.

Салыстырмалы, тарихи, аналитикалық тәсіл.

Синтетикалық, аналитикалық, синхрондық.

Тілдің құрылымы мен жүйесін тарихи тұрғыдан қарастырып баяндайтын грамматика:

Жалпы.

Тарихи.

Салыстырмалы.

Жеке.

Сипаттама.

Ішкі флексия, аффиксация, екпін ұғымдары тілдің грамматикалық құрылымының қайсысына жатады:

Грамматикалық категория.

Грамматикалық мағына.

Грамматикалық форма.

Тіркес.

Дыбыс.

Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілі:

Екпін.

Аффикстік.

Интонация.

Сөздердің орын тәртібі.

Көмекші сөздер.

Сөздің сөйлемнен айырмашылық белгісі:

Сигнификативті.

Номинативті.

Дейктивті.

Коммуникативті.

Эмотивті.

Супплетивизм тәсілі арқылы жасалған тұлғалар:

Екібастұз, аққу.

Ар, ұят, ұждан.

Ұйымшыл, шыншыл.

Марат – студент.

Темір күрек.

Тілдің өмір сүріп тұрған қалпын баяндайтын грамматика:

Тарихи.

Сипаттама.

Жеке.

Салыстырмалы.

Жалпы.

Бір сұраққа жауап беру, морфологиялық түрленуі, синтаксистік қызметінің бір болуы мына грамматикалық категорияға тән:

Морфемаға.

Сөз таптарына.

Фонемаға.

Сөзге.

Аффикске.

Түркі тілдерінде кездеспейтін грамматикалық тәсіл:

Редупликация.

Ішкі флексия.

Екпін.

Сөздердің орын тәртібі.

Аффиксация.

Грамматикалық форма жасаудың тәсілі:

Транскрипция.

Аналитикалық.

Полисемия.

Интонация.

Акустикалық.

Грамматикалық мағына берудің аналитикалық тәсілі:

Дыбыстардың алмасуы.

Сөздерді біріктіру.

Сөздердің орын тәртібі.

Аффикстік.

Супплетивизм.

Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілі:

Интонация.

Дыбыстардың алмасуы және ішкі флексия.

Көмекші сөздер.

Сөздердің орын тәртібі.

Екпін.

Сөйлемге тән шарттардың бірі:

Толықтауыштық қатынас.

Бастауыш пен баяндауыш.

Фразеологиялық тіркес.

Жазбаша.

Ауызша.

Көмекші сөздердің білдіретін мағынасы:

Лексикалық.

Грамматикалық.

Синтаксистік.

Фразеологиялық.

Көп мағыналылық.
Сөз тіркесінің байланысуы:

Жарыса.

Сабақтаса.

Салаласа.

Кезектесе.

Сатылай.

Редупликация тәсілі арқылы жасалған тұлға:

Ізденіс түбі – жеңіс.

Ертелі-кешті бір келер.

Бұл – үлкен қуаныш.

Оспан барған-ды.

Астық – біздің байлығымыз.

Сөздердің орын тәртібі арқылы байланысуы:

Қабысу.

Меңгеру.

Қиысу.

Матасу.

Жанасу.

Меңгеріле байланысқан сөз тіркесі:

Оқығанды тыңдау.

Айтатын ән.

Көреген қария.

Жолдың қиындығы.

Асан – ұшқыш.

Ілік септігі мен тәуелдік жалғауындағы сөздің байланысы:

Матасу.

Қиысу.

Жанасу.

Қабысу.

Меңгеру.

Бастауыш пен баяндауыштың предикаттық байланысы:

Қиысу.

Матасу.

Меңгеру.

Жанасу.

Қабысу.

Сөйлемге тән басты белгілер:

Коммуникативтілік, номинативтілік, интонация.

Предикативтілік, интонация, модальдылық категориясы.

Интонация, модальдылық категориясы, әсерлеу.

Предикативтілік, интонация, эмоциялық.

Интонация, эмоциялық, модальдылық категориясы.

Хабардың мақсатына қарай сөйлемнің бөлінуі:

Сұраулы және лепті.

Хабарлы және сұраулы.

Лепті және риторикалық.

Хабарлы және лепті.

Риторикалық және хабарлы.

Құрмалас сөйлем мына компоненттерден тұрады:

Кемінде екі жай сөйлемнен.

Кемінде үш жай сөйлемнен.

Екі бағыныңқы сөйлемнен.

Бағыныңқы мен бағыныңқы сөйлемнің предикаттық байланысынан.

Модальдылық мәнді сөйлемдерден.

Шартты түрде шығарманың композициялық схемасын былай көрсетуге болады:

Сөйлем – мәтін – күрделі синтаксистік тұтастық – тарау.

Сөйлем – күрделі синтаксистік тұтастық – тарау – бөлім – аяқталған шығарма.

Сөз – сөйлем – күрделі синтаксистік тұтастық – мәтін.

Мәтін – күрделі синтаксистік тұтастық – тарау.

Күрделі синтаксистік тұтастық – тарау – бөлім – аяқталған шығарма.

Генеалогиялық принцип бойынша классификациялаудың нысаны:

Тілдің морфологиялық құрылымы.

Тілдердің туыстық сатысы.

Тілдің синтаксистік құрылымы.

Тілдердің таралуы.

Тілдердің орналасуы.

Алтай семьясына жататын тілдер:

Үнді.

Түркі.

Славян.

Герман.

Роман.

Түркі тілдері типологиялық тұрғыдан мына түрге жатады:

Полисинтетикалы.

Агглютинативті.

Түбір.

Флективті.

Аморфты.

Типология-морфологиялық принцип бойынша классификациялаудың түрі:

Синхрония.

Аморфты.

Ареалдық.

Акустикалық.

Физикалық.

Тілдердің генеалогиялық (шығу тегі) бірлігі және генеалогиялық байланысы қай әдістің қарастыратын негізгі нысаны болып саналады:

Синхрониялық.

Салыстырмалы-тарихи.

Диахрониялық.

Семантикалық-тарихи.

Грамматикалық-тарихи.

Типологиялық классификация бойынша орыс тілі енетін топ:

Полисинтетикалы.

Флективті.

Аморфты.

Агглютинативті.

Түбір.

Генеалогиялық классификация бойынша араб тілі кіретін топ:

Роман тобы.

Семит тобы.

Славян тобы.

Балтық тобы.

Үнді тобы.

Қазақ тіліне жақын туыстықтағы тіл:

Қазақ – монғол.

Қазақ – ноғай.

Қазақ – өзбек.

Қазақ – түркімен.

Қазақ – башқұрт.

Аморфты, агглютинативті, инкорпоративті, флективті тілдер деп бөліну қай принципке сүйенген:

Функционалдық.

Типологиялық.

Генеалогиялық.

Географиялық.

Ареалдық.

Әлемге кең таралған тілдер:

Қытай, ағылшын, араб.

Түркі, парсы, роман.

Орыс, қытай, түркі.

Ағылшын, португал, парсы.

Қытай, араб, түркі.

Үндіеуропа семьясына жататын тілдер:

Түркі тілдері.

Герман тілдері.

Семит-хамит тілдері.

Кавказ тілдері.

Монғол тілдері.

Орфографияның қарастыратын мәселесі

Сөздер мен сөз тіркестерінің бірізді, дұрыс жазылуы.

Сөздердің айту нормасын дұрыс беру.

Сөздерді айтылуына жуық дұрыс жазу.

Тіліміздегі әр түрлі сөздіктер.

Тілдің ауызша және жазбаша формаларын нормалау.

Графиканың тексеретін мәселелері:

Жазу және соған қатысты мәселелер.

Дыбыс, әріп және соған қатысты мәселелер.

Дыбыс, әріп, жазу, таңбаға қатысты мәселелер.

Дұрыс сөйлеу нормалары.

Ауызша және жазбаша тілдік қатынастар.

Қазақ тілі орфографиясының негізгі принципі:

Фонетикалық.

Морфологиялық.

Дәстүрлік.

Дифференциялаушы.

Этимологиялық.

Апеллятивтiк қызмет қай лингвистикалық таңбаларға тән?

сигнал таңбаларға

символ таңбаларға

симптом таңбалары

табиғат таңбалар

өмiрлiк таңбалар
Сөйлеу қандай құбылыс?

психикалық құбылыс

әлеуметтiк құбылысы

акустикалық құбылыс

фонометика құбылысы

қоғамдық құбылыс

Тiлдiк элементтер арасындағы қатынас ненiң негiзiнде қалыптасады?

функциялық тәуелдiлiк негiзiнде

себептiлiк, тәуелдiкке негiзiнде

Синтагмалық қатынасы негiзiнде

Парадигмалық қатынас негiзiнде

Қоғамдық қатынас негiзiнде

Тiл бiлiмi тарихында бiрiншi болып, тiл дыбыстарында болатын өзгерiстердiң заңдылығын дәлелдеп берген кiм?

Я.Гримм

Ф.Бопп

Р.Раскк

Востоков

Панини

Тiлдiк тұлғалар арасындағы синтагмалық қатынас дегенiмiз не?

горизонталь бағытта күрделiлiк жағынан бiрыңғай элементердiң тiркесуi

горизонталь бағытта күрделiлiгi әр тектес элементтердiң қатынасқа түсуi

мағынасы жағынан бiр тектес элементтердiң қатынасқа түсуi

функциясы жағынан бiр тектес элементтердiң қатынасқа түсуi

мағынасы жағынан бiрыңғай элементтердiң қатынасқа түсуi

Сөйлеу элементтерi арасындағы қатынас ненiң негiзiнде қалыптасады?

себептiлiк, тәуелдiлiк негiзiнде

Функциялық қатынас негiзiнде

Иерархиялық қатынас негiзiнде

жалпы категориялары негiзiнде

әлеуметтiк қатынас негiзiнде

Тарихи - салыстырмалы әдiстi қалыптастырушылар:

Р.Раск, Я.Грим

Гумбольд, Куртенэ

Г.Штейнталь, Г.Пауль

Ф.Соссþр, Г.Шухардт

Панини мен Яски

Структурализм мектептерiне ортақ проблема не?

тiлдiк элементтердi бiрлiкке интеграциялық әдiстi қолдану

тiлдi зерттеуде дифференциялық принциптердi қолдану

тiлдiк атомизм принципiн қолдану

психологизм принциптерiн қолдану

тiлдiк элементтердi салыстыра қолдану

Тiлдiк тұлғалар арасындағы парадигмалық қатынас дегенiмiз не?

мағыналық, формалық бiр тектес элементтер

әр тектес элементтер тобы, бiрлiгi, жиынтығы

Сөздер мен қосымшалар тобы

тұлғалардың шектеулi тобына

түбiр мен қосымша тобы
құбылмалылық, өзгерiмпаздық, динамикалық қасиет неге тән?

Сөйлеуге

тiлдерге

қатынас

әрекетке

ойлауға

Қай категория психикалық құбылыс?

Сөйлеу

тiлдерi

әрекет

қатынас

ойлау

Тiл бiлiмi тарихында тарихи-салыстырмалы тiл бiлiмiнiң негiзiн салушы лингвист кiм?

Ф.Бопп

Гумбольдт

Ф.Соссþр

А.Мейе

Панини

Структурализмнiң "Прага мектебi" бiрiншi орынға ненi қояды?

тiлдiк элементтер функциялық жағын

тiлдiк элементтердiң мағыналарына

тiлдiк элементтер бiр - бiрiмен қатынас

тiлдiк элементтердi таңбалық сипатын

Тiлдiк элементтердiң дыбыстық жағы

Тiлдiк тұлғалар арасындағы иерархиялық қатынас дегенiмiз не?

ұсақ тұлғалардың iрi тұлғаларға енуi

әр тектес тұлғалардың шектеулi тобы

мағынасы жағынан бiр тектес топ

функциясы жағынан бiр тектi топ

қызметi жағынан бiртектi топ

Дескриптiк әдiстi қай мектеп өкiлдерi зерттеу әдiсi ретiнде пайдаланады?

Американ структуралистерi

Прага структуралистерiнiң

Копенгаген структуралистерi

Совет структуралистерiнiң

Қазан мектебi

Неогумбольдтiк этнолингвистиканың өкiлдерi ерекше неге мән бередi?

тiлдiң дүние танудағы әлеуметтiк сипатына мән бередi

тiлдiң қатынас туралы ретiндегi қызметiне мән бередi

психологиялық жақтарына ерекше мән бередi

тiлдiң халықтың тарихын жасауға мән бередi

Тiлдiң қоғамдық қызметi.

Лингвистикалық психологизм өкiлдерi тiлдiк құбылыстардың барлығын неге тәуелдi етедi?

жеке адамдардың сөйлеу және психикасына

индивидтің логикасын, логикалық категория индивидтiң қоғамдағы

психикалық жағдайы

жеке адамдарды қоғамдағы қызметiнен өзге

жеке адамның ойлау қызметiне

Функционалды лингвистика өкiлдерiнiң айтарлықтай табысқа жеткен саласы қайсы?

Фонология

фонетикалық

фоностилистика

просодика

морфология

Жеке жүйе элементтерi арасында қандай қатынастар болады?

тек синтагмалық, парадигмалық қатынастар ғана болады

тек синтагмалитекалық қатынасы парадигмалық емес болады

тек парадигмалық қатынасы парадигмалық емес болады

тек иерархиялық қатынасы парадигмалық емес болады

тек синтагмалық қатынас

Алмания немесе неогумбольдтiк этнолингвистиканың мектебiн қалыптастырушы кiм?

Вайсгербер

К.Фосслер

Г.Шухард

Э.Сепирге

Ф.Бопп.

Тiл бiлiмiндегi психологиялық көзқарасты қалыптастырушылар қатарына кiмдi жатқызуға болады?

Г.Штейнталь

А.Шлейхердi

К.Бругманды

Г.Остгофты

Г.Шухард

Глоссематиктер ненi мақсат еттi?

тiл бiлiмi әмбебап теориясын жасауды

әр тiлге қатысты жеке заңдарды ашуды

тiлдердiң тарихи дамуын ашуды қойды

тiлдердiң бiр - бiрiне әсерлерiн ашудың

тiлдiң дүниетанудағы әлеуметтiк сипатына

Тiлдiк өзгерiстердiң сыртқы факторлардың iшiнде шешушi роль атқаратыны қайсы?

қоғам, қоғамдық құрылысы себептерi

Мәдени - рухани өмiр туғызатын себеп

қондырма туғызатын себептер

тiл саясат туғызатын себептер

тiлдiк қатынас себептерi

Қай лингвистикалық әдiсте зерттелiп отырған обьектiнiң өткендегi күйi ескерiлмейдi?

сипаттама әдiсте

салыстырма сөз

салыстыру әдiсi

тарихи әдiстерiн

сипаттама - тарихи әдiс

Қай мектеп лингвистерi тiл бiлiмi мен этнографияны антропологияның жеке тараулары деп санайды?

Америка этнолингвистерi

Алмания этнолингвистерi

Глоссематиктер маманын

Функциональ лингвистика

Прага мектебi өкiлдерi

А.Шлейхер дүние жүзiндегi тiлдердi қалай бөледi?

түбiр тiл, жалғама тiл, қопарма тiл

буын тiл, сазды тiл, сандық тiлдерi

синтагмалы тiл, парадигмалы тiлiн

даралаушы, жалғаспалы, әуендi тiл

жалғамалы және қопармалы тiл

Копенгаген структуралистерi зерттеу iсiнде қандай әдiстi қолдануды ұсынды?

бiр ғана дедутивтi әдiстi

бiр ғана синхрондық әдiс

бiр ғана индуктивтi әдiстi

бiр ғана диахрондық әдiс

салыстырмалы әдiс

Лансло мен Арноның "Универсалды, рационалды грамматика" еңбегiндегi принциптерi бойынша:

әрбiр тiлдiң үзiндiк грамматикасы болады

логикалық категория бар халық үшiн бiреу

грамматика логикаға тәуелдi емес, еркiн


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет