Тобыныѕ студенті Жоєары сынып оќушыларына кјсіби баєдар берудіѕ психологиялыќ негіздері таќырыбында орындалєан диплом жўмысына
тарау. Кәсіби бағдар беру барысында оқушылардың жекелік қаситтерін диагностикалау
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
Дип.-Жоғары-сынып-оқушыларына-кәсіби-бағдар-берудің-психологиялық-негіздері
- Бұл бет үшін навигация:
- Темпераментті Айзенк тестімен зерттеу.
| 2 тарау. Кәсіби бағдар беру барысында оқушылардың жекелік қаситтерін диагностикалау.
2.1. Оқушылардың темпераментін зерттеу. Дипломдық зерттеу барысында кәсіби бағдар беру жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету үшін оқушылардың жекелік ерекшеліктерін зерттедік. Эксперименталдық зерттеу жұмыстары Сарығаш аудынының А.Байтұрсынов атындағы мектеп -гимназиясының жоғары сынып оқушылары арасында жүргізілді. Бұл параграфта балалардың темпераментін анықтауға Айзенк және Стреляу тестерін қолданып жүргізілген жұмыстың нәтижелері көрсетілген. Зерттеуге қатысқан балалар саны 36. Төменде Айзенк және Стреляу тестері келтіріліп, солардың көмегімен анықтаған балалардың көрсеткіштеріне сипаттама бердік. Темпераментті Айзенк тестімен зерттеу. Бұл тесті орта сынып оқушыларынан бастап ересек адамдарға дейін қолдануға болады. Мақсаты: баланың темпераментін және эмоционалдық тұрақтылығын (невротизмнің көрінісін) анықтау. Орындау ережесі: «сізге 57 сұрағы бар бланкі мен жауап парақ берілді. Сұрақтардың әрқайсысына «ия» немесе «жоқ» деген жауап беріп оны жауап параққа жазыңыз. Дұрыс жауапты табу үшін көп ойланудың ешқандай қажеті жоқ. Өйткені бұл тапсырмалар арқылы білімді немесе ақыл-ойдың даму деңгейі бағаланбайды, берілген сұрақтарға дұрыс немесе қате жауап жоқ. Әр адамың өз ойы өзіне дұрыс. Сондықтан ең бірінші ойға келген жауапты сұрақ номерінің тұсына жазыңыз». Сауалнама. 1. Тынығу үшін, немесе ерекше сезімге бөлену үшін жаңалық іздеуге құмарлыққа жиі бөленесіз бе? 2. Сізді түсінетін, жұбататын және көңліңізді көтеретін достарға қажеттілікті жиі сезінесіз бе? 3. Өзіңізді уайымсыз адаммын деп есептейсіз бе? 4. Алдыңызға қойған мақсаттан бас тарту сізге қиын ба? 5. Іс-әрекеттерді бастамай тұрып, алдын-ала, асықпай ойланып аласыз ба? 6. Берген сөзіңізді барлық уақытта орындайсыз ба? 7. Сіздің көңіл- күйіңіз құбылмалы ма? 8. Жылдам сөйлеп, тез қимылдайсыз ба? 9. Ешқандай себепсіз өзіңізді бақытсыз адаммын деп есептеген уақытыңыз болды ма? 10. Дауласу барысында неге де болса бел байлауға даярсыз ба? 11. Сізге ұнайтын адаммен танысуға ұяласыз ба? 12. Қатты ашуланғанда не істегеніңізді білмей қалатын жағадай болады ма? 13. Жағдайға байланысты ойланбай әрекет жасауыңыз жиі болады ма? 14. Өзіңіздің айтқаныңыз немесе істегеніңіз туралы ойлар сізді жиі мазалайды ма? 15. Адамдар мен кездескеннен кітап оқығанды көбірек ұнатасыз ба? 16. Сіздің намысыңызға тиу оңай ма? 17. Компанияда жиі болғанды ұнатасыз ба? 18. Басқаларға айтқыңыз келмейтін ойларыңыз бар ма? 19. Кейде күшіңіз тасып, тауды қопаруға дайын болып, ал енді бірде әлсіреп қалатыныңыз рас па? 20. Өзіңіздің қарым-қатынас жасайтын ортаңызды ең жақын достармен шектеуге тырысасыз ба? 21. Арманға жиі бөленесіз бе? 22. Сізге дауыс көтергендерге солайша жауап бересіз бе? 23. Өз әдеттеріңіздің барлығын жақсы деп есептейсіз бе? 24. Сіз өзіңізді кінәлы деп сезінуіңіз жиі болады ма? 25. Сіз өз сезіміңізді жүгендеместен, көңілді компанияда жақсы тынығуға кабілеттісіз бе? 26. Керенау жағдайында жиі боласыз ба? 27. Басқалар сізді көңілді және еті тірі адам деп есептейді ме? 28. Бір істі бітіргеннен соң, ол тірлікті «одан да жақсы орындауға болар еді» - деген ойға бөленесіз бе? 29. Үлкен жиындарда өзіңізді ыңғайсыз сезінесіз бе? 30. Сіз өсек айтатын кездер болады ма? 31. Әртүрлі ойларға бөленіп, ұйқыңыз қашып кететін кез болады ма? 32. Бір нәрсені білгіңіз келсе сіз оны кітаптан іздейсіз бе? 33. Кейде жүрегіңіз қатты соғады ма? 34. Барлық көңілді шоғырландыруды талап ететін жұмысты ұнатасыз ба? 35. Кейде қалтырап-дірілдеп кетесіз бе? 36. Сіз барлық уақытта шыныңызды айтасыз ба? 37. Бір-бірін әзілдеп отыратын компанияны ұнатпайсыз ба? 38. Сіз ашушаңсыз ба? 39. Тез шешім қабылдауды талап ететін жұмыс сізге ұнайды ма? 40. Сізді, еш уақытта болмаған неше түрлі сұмдықтар және қайғылы оқиғалар болып қалса не болар еді, деген ой жиі мазалайды ма? 41. Сіз асықпай, жай қимылдайтыныңыз рас па? 42. Жұмысқа, біреумен кездесуге жиі кешігесіз бе? 43. Жағымсыз түстерді жиі көресіз бе? 44. Сіз өте сөзшең болғандықтан әр кездескен адаммен әңгімелесіп қалуға тырысатыныңыз рас па? 45. Бір жеріңіз ауырады ма? 46. Достарыңызбен ұзақ уақыт жолыға алмасаңыз мазасызданасыз ба? 47. Сіз шыдамсыз адамсыз ба? 48. Таныстарыңыздың ішінде сізге ұнамайтын адам бар ма? 49. Өзіңізге сеніміңіз күшті ме? 50. Сіздің кемістіктеріңізді немесе жұмысыңызды сынаған сіздің намысыңызға тиеді ме? 51. Көптеген адам қатынасатын іс-шаралардан ләзаттанасыз ба? 52. Сіз өзіңізді басқалардан кем деп санайсыз ба? 53. Қызықсыз ортаны жандандырып жібере аласыз ба? 54. Өзіңіз білмейтін нәрсеңізді білетіндей болып көрсеткіңіз келеді ме? 55. Өзіңіздің ден саулығыңыз туралы қам жейсіз бе? 56. Басқаларды әзілдеуге құмарсыз ба? 57. Сізді ұйқысыздық мазалайды ма? Нәтижесін бағалау кілті. Экстраверсияны бағалау үшін келесі сұрақтарға берген жауаптарыңыз кілтке сай келсе бір балл деп есептелінеді: Ия - 1, 3, 8, 10, 13, 17, 22, 25, 27, 39, 44, 46, 49, 53, 56; Жоқ-5, 15,20,29,32,37,41,51. 0-10 балл жинасаңыз сіз интровертсіз; 15-24 балл жинасаңыз сіз экстравертсіз; 11 - 14 балл - амбиверт көрсеткіші болып табылады. Невротизмді анықтау үшін келесі сұрақтарға берген жауаптарыңыз кілтке сай келсе бір балл деп бағаланады: Ия-2,4,7,9, 11, 14, 16, 19, 21, 23, 26, 28, 31, 33, 38, 40, 43,45,47,50,52,57; 0-10 эмоционалдық жағынан тұрақтылықтың көрсеткіші; 11-16 сезімталдық белгісі; 17-22 жүйке жүйесі күйзелгенінің белгісі бар; 23-24 невротизм патологияға жақындаған. Өтірікшілік көрсеткішін анықтау: Келесі сұрақтарға берген жауаптарыңыз кілтке сай келсе бір балл деп бағаланады. Ия - 6, 24, 36; жоқ - 12, 18, 30, 42, 48, 54. 0-3 балл жинасаңыз сізге барлық уақытта сенуге болады. 4 - 5 - жалғандығыңыз көрініп тұр; 6 - 9 - жауаптарыңыз ақиқатқа сай емес, оларды өңдемей- ақ қойса да болады. Бағалау шкаласы бойынша анықталған жиналған баллдарды жоғарыда берілген графиктің горизонталдық бағанына экстраверсия түсіріп, ал невротизм көрсеткішін вертикалдық бағанға орналастыру керек. Сол нүктелерден түсірген перпендикулярлардың қиылысқан жері зерттелушінің темпераментіндегі жетекші типті көрсетеді. Осы көрсеткіш бағандардың қилысқан жеріне жақын орналасса ол адамда барлық темпераменттің көрсеткіштері анық байқалатынының белгісі. Көрсеткіштер бойынша мінездеме. Сангвиник-экстраверт: тұрақты адам, әлеуметтендірілген, сыртқы дүниеге бағытталған, ашық-жарқын, қарым-қатынасқа құмар, кейде көп сөйлейтін, уайымсыз, көңілді, басшылыққа құмар, жолдас-жоралары көп, өмірсүйгіш. Холерик-экстраверт: айнымалы адам, ашушаң, қозғыш, ұстамды емес, агрессиясы анық байқалатын, оптимист, белсенді, жұмысқа қабілетті және көңіл- күйі тұрақсыз, стресс жағдайында -психопат. Флегматик-интроверт: тұрақты адам, байсалды, ашулануы қиын, ойшыл, іскер, ұстамды, сенімді, сыйысымды, қарым-қатынасқа жайлы, интеллектуал, жай қимылдайды, ұзақ уақытқа созылған қолайсыз жағдайда көңіл-күйін, ден- саулығын бір қалыпты сақтайды. Меланхолик-интроверт: тұрақсыз адам, мазасыздануы күшті, пессимист, сыртқы көрінісі бойынша сабырлы, бірақ эмоциясы терең, оған ұзақ уақыт бөленіп жүреді, ойшыл, интеллектуал, стресс жағдайында ішкі кернеуі күшейеді, депрессияға ұшырап, денсаулығы, жұмысқа қабілеті төмендейді. Зерттеу нәтижелері. Зерттелінген 36 оқушының басым көпшілігі холерик-экстраверт көрсеткіштеріне жақын болды. Сондықтан олармен әңгімелесу жүргізгенде холерик температінің ерекшеліктерін жан-жақты түсіндіріп, өзін-өзі тәрбиелеу барысында шалағайлықты, көп жұмысты үстіртін істейтіндігі, ұрысқақтығы оларға табиғи жақын қасиет екенін атап өтіп, олар өздерін тәрбиелеу барысында осы теріс көрсеткіштердің әсерін төмендетіп, холериктің батылдығын, жаңалыққа құмарлығын, кешірімділігін нығайту керек екндігін де көрсеттік. Айзенк тесті бойынша зерттелінушілердің Темпераментін бағалау кестесі.
Зерттеу нәтижесі көрсеткендей зерттелінген 36 баланың 21 невротиктер, 31 өтірікшілер, басым көпшілігі холерик-экстраверттер болып шықты. Олардың мінез-құлық ерекшеліктерін балалардың өздеріне түсіндіру үшін талдауды тереңірек жүргізіп, темпераменттер көрсеткіштері бойынша әр зерттелінушшің мінездемесін жасадық. Сонымен қатар қосымша Я.Стреляу тестін қолданып темперамент ерекшеліктерін тереңірек анықтауға кірістік. жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|