Төртінші пропорционал шаманы табуға берілген есептер

жүктеу/скачать 29,67 Kb.

бет	2/2
Дата	07.02.2022
өлшемі	29,67 Kb.
	#86502

1 2

Байланысты:
21.10.20 ШК-17-9

Таблица 1

№

Шамалар

Есептер

бағасы

саны

құны

Тұрақты

Екі мәні берілген

Бір мәні берілген, екіншісі

ізделінді

2 кг сәбіз үшін 30 теңге төленген. Бағасы осындай 6 кг сәбіз үшін қанша ақша төлеу керек?

Тұрақты

Бір мәні берілген, екіншісі

ізделінді

Екі мәні берілген

6 кг сәбіз үшін 150 теңге төленген. 30 теңгеге осындай бағамен қанша килограмм сәбіз сатып алуға болады?

III

Екі мәні берілген

Тұрақты

Бір мәні берілген, екіншісі
ізделінді

Метрі 200 теңге тұратын бір бөлек матаға 800 теңге төленді. Метрі 400 теңге түратын болса, ұзындығы осындай бір бөлек жібек матаға қанша ақша төленді?

Бір мәні берілген, екіншісі
ізделінді

Тұрақты

Екі мәні берілген

Метрі 400 теңге түратын бір бөлек матаға 1600 теңге төленген, ал ұзындығы осындай бір бөлек кендір матаға 800 теңге төленген. Кендір матаны қандай бағамен сатып алған?

Екі мәні берілген

Бір мәні берілген, екіншісі

ізделінді

Тұрақты

Бағасы 1200 теңге тұратын 6 балалар костюміне, бағасы 3600 теңге түратын балалар пальтоларына төлегендей ақша төленген. Қанша балалар пальтосы сатып алынған?

Бір мәні берілген, екіншісі
ізделінді

Екі мәні берілген

Тұрақты

Бағасы 3600 теңге түратын 2 балалар пальтосына, 6 балалар костюміне төлегендей ақша
төленді. Костюмдерді қандай бағаға сатып алған?

Есеппен жұмыс
1. Түрін анықта.
(4-ші пропорционал шаманы табуға берілген есеп)
2. Дайындық жұмысы.
Тұрақты шаманы табуға есеп құрастыру
2 қалам 10 теңге тұрады, бір қалам канша теңге тұрады?
3. Мазмұнын талдау.
Есепте не туралы айтылған? (Дәптер туралы)
Есепте не белгілі? (6 тор дәптер 42 теңге тұратыны)
Есепте не белгісіз? (1 дәптердің қанша теңге тұратыны)
Есеп не сұрайды? (9 жолды дәптердің қанша теңге түратыны).
4. Талдау:
Есептің сұрағына бірден жауап беруге бола ма? (Болмайды).
Неліктең? (Себебі 1 дәптердің канша теңге түратынын білмейміз).
Ал оны табуга бола ма? (Болады).
Қандай амал қолданамыз? (Бөлу).
Енді есептің сүрағына жауап беруге бола ма? (Болады).
Қандай амал қолданамыз? (Көбейту).
5. Содан кейін мүғалімнің басшылығымен кысқаша жазылады:

Бағасы

Саны

Қүны

Бірдей

6 дәптер
3 дәптер

42 теңге
?

6. Бірінші есептерді шығарғанда оны түсіндіре отырып жазу керек, ал кейінірек мұғалімнің нұсқауы бойынша орындалатын амалдарды кейде түсініктеме беріп, кейде түсініктемесіз орындауға болады.

Шешуі:

1) 42 : 6 = 7 (тг)

3 = 21 (2) 7 тг)
Жауабы: 21 теңге
7. Тексеру үшін кері есеп күрастыру керек.
7.1. 42 теңгеге 6 дәптер сатып алынды, осындай 21 теңгеге қанша дәптер сатып алуға болады?
7.2. 21 теңгеге 3 дәптер сатып алынды, осындай 42 теңгеге қанша дәптер сатып алуға болады?

Бағасы

Саны

Қүны

Бірдей

6
?

42 теңге
21 теңге

Бірдей

?
3

42 теңге
21 теңге

Шешуі:
21 : (42 : 6) = 3 (д)
Жауабы: 3 дәптер.
Шешуі:

42 : (21 : 3) = 6 (д)

Жауабы: 6 дәптер.

. Пропорционал бөлуге берілген есептер

Бұл есептер пропорционал тәуелділік арқылы байланысқан екі айнымалы шамадан және бір немесе одан артық тұрақты шамадан тұрады, мұнда бір айнымалының екі немесе одан артық мәні және екінші айнымалының сәйкес мәндерінің қосындысы берілген, бұл қосындының қосылғыштары ізделінді болып табылады.

Пропорционал тәуелділікпен байланысты шамалардың әрбір тобына қатысты пропорционал бөлуге берілген есептердің алты түрін бөліп көрсетуге болады, олардың төртеуінің шамалары тура пропорционал тәуелділікте, екеуі кері пропорционал тәуелділікте.
Бастауыш сыныптарда тек шамалары тура пропорционал тәуелділіктегі пропорционал бөлуге берілген есептер ғана шығарылады. Бүл есептер таблица 2 көрсетілген.

Таблица 2

№

Шамалар

Есептер

бағасы

саны

құны

Тұрақты

Екі немесе одан көп мәні берілген

Санының сәйкес мәндерінің қосындысы берілген. Қосылғыштарды табу керек.

Оқушы қыз бірдей бағамен 6 тор дәптер және 4 жолды дәптер сатып алды. Ол барлығы үшін 70 теңге төледі. Торкөз дәптерлер және жолды дәптерлер жеке алғанда қанша тұрады?

Тұрақты

Санының сәйкес мәндерінің қосындысы берілген. Қосылғыштарды табу керек.

Екі немесе одан көп мәні берілген

Оқушы қыз бірдей бағамен тор дәптер және жолды дәптер сатып алған. Барлығы 10 дәптер. Тор доптер ушін ол 42 теңге, ал жолды дәптер үшін 28 теңге төледі. Қанша тор дәптер және жолды дәптер сатып алынды?

III

Екі немесе одан көп мәні берілген

Тұрақты

Санының сәйкес мәндерінің қосындысы берілген. Қосылғыштарды табу керек.

Дүкенде бірдей мөлшерде бас киім мен шарфтар сатылған. Бас киім 500 теңге, ал шарф 300 теңге тұрған. Барлық сатылган заттар үшін 1600 теңге төленген. Барлық бас киімдер мен шарфтар жеке-жеке қанша тұрады?

Санының сәйкес мәндерінің қосындысы берілген. Қосылғыштарды табу керек.

Тұрақты

Екі немесе одан көп мәні берілген

Дүкенде бірдей мөлшерде бас киім мен шарфтар сатылған. Бір бас киім мен бір шарф 800 теңге түрады. Барлық бас киімдер үшін 1000 теңге ақша, ал барлық шарфтар үшін 600 теңге

ақша тұскен. Бас киім мен шарф жеке-жеке алғанда қанша тұрады?

Бастауыш сыныптарда пропорционал бөлуге берілген есептер түрақты шаманың мәндерін табу тәсілімен шығарылады.

Мысалы:

Тігінші дүкеннен бірдей бағамен 7 м ақ шыт және 3 м қызыл шыт сатып алды. Барлық матаға ол 1800 теңге төледі. Маталардың әр түріне қанша ақша төледі?

Есеппен жүмыс
1. Түрін анықта.
(пропорционал бөлуге берілген есеп)
2. Дайындық жұмысы.
(тұрақты шаманы табуға екі есеп құрастыру)
2.1. 2 м мата 160 теңге тұрады, осындай 1 м мата қанша теңге тұрады?
2.2. 1 м мата 90 теңге тұрса, 8 м мата қанша түрады?
3. Мазмұнын талдау:
Есепте не туралы айтылған? (мата туралы).
Есепте не белгілі? (7 м ақ шыт және 3 м қызыл шыт сатып алды, барлығына 1800 теңге төленгені белгілі).
Есепте не белгісіз? (матаның бағасы).
Есеп не сұрайды? (тігінші маталардың әр түріне қанша теңге ақша төлегені).
4. Талдау:
Барлық матаға 1800 теңге ақша төленгені белгілі болса, онда нені табуга болады? (барлығы қанша метр мата сатып алынғанын).
Қандай амал қолданамыз? (қосу).
Барлығы қанша теңге ақша төленгені және барлығы қанша метр мата сатып алынғандығы белгілі болса, онда нені табуға болады? (1 м матаның бағасын).
Қандай амал қолданамыз? (Бөлу).
Енді есептің сүрағына жауап беруге бола ма? (Болады).
Қандай амал қолданамыз? (Көбейту).
5. Қысқаша белгілеу. (қысқаша белгілеуін кесте турінде жазамыз).

Бағасы

Саны

Құны

Бірдей

7 м
3 м

? теңге
1800 теңге

6. Есептің шешуі жеке амалдар түрінде түсіндіріле отырып жазылады.

Шешуі:

1) 7 + 3 = 10 (м)

2) 1800 : 10 = 180 (тг)
7 = 1260 (3) 180 тг)
3 = 540 (4) 180 тг)
Жауабы: 1260 теңге және 540 теңге.
7. Есептің шешуін тексеру жауапта алынған сан мен берілген сандар арасындағы сәйкестікті тағайындау тәсілімен орындалады: есептің жауабында алынған сандарды қосу керек, сонда есепте берілген сан шығуы тиіс.
Тексеру:
1260 + 540 = 1800 (тг)

жүктеу/скачать 29,67 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2